देशातील काही ठिकाणी भूगर्भातील पाण्यात विविध घातक रासायनिक घटक असल्याची जाणीव सरकारला आहे. तथापि, नागरिकांना सुरक्षित पाणी मिळावे यासाठी केंद्र सरकारने राज्यांच्या सहकार्याने अनेक उपक्रम राबविले आहेत.

केंद्रीय भूजल मंडळ (सीजीडब्ल्यूबी) हे विविध वैज्ञानिक अभ्यासाबरोबरच भूजल गुणवत्ता देखरेख कार्यक्रमाचा एक भाग म्हणून क्षेत्रीय पातळीवर देशातील भूजल गुणवत्तेची माहिती संकलित करते.

सीजीडब्ल्यूबीच्या राष्ट्रीय जलसंपत्ती शोध आणि व्यवस्थापन कार्यक्रमांतर्गत (NAQUIM) आर्सेनिक सारख्या विषारी पदार्थामुळे भूगर्भातील पाणी दूषित होण्यासह भूजल गुणवत्तेच्या पैलूवर विशेष लक्ष दिले जात आहे.

सीजीडब्ल्यूबीने राष्ट्रीय जलसंपत्ती शोध आणि व्यवस्थापन कार्यक्रमांतर्गत देशातील आर्सेनिकमुक्त जलसंपत्ती क्षेत्र शोधण्यासाठी तपशीलवार माहितीच्या आधारे विविध संशोधन व निरीक्षणासाठी विहिरी बांधल्या आहेत. त्यांच्या विवेकी उपयोगासाठी उपयुक्त विहिरी राज्य सरकारांच्या ताब्यात देण्यात आल्या आहेत. त्याचप्रमाणे, गंगेच्या त्रिभुज प्रदेशातील प्रदूषणमुक्त जलसंपत्तीचा शोध घेण्यासाठी सीजीडब्ल्यूबी राज्यांना सिमेंट सीलिंग तंत्रज्ञान सामायिक करून तांत्रिक सहाय्य पुरवित आहे.

महाराष्ट्रात भूजलात विविध प्रदूषकांमध्ये क्षारतेचे प्रमाण (विद्युत वाहकता 3000 micro mhos/cm पेक्षा जास्त) असलेले 25 जिल्हे  असून फ्लुरॉईड चे प्रमाण1.5 मिलिग्रॅम  प्रति लिटर असलेले 17 जिल्हे, नायट्रेटचे प्रति लिटर 45 मिलिग्रॅम असलेले 30 जिल्हे , लोह प्रति लिटर 1  मिलिग्रॅम असलेले 20  जिल्हे  तर शिसे प्रति लिटर 0.0.1  मिलिग्रॅम असलेले 19  आहेत 

केंद्रीय जलशक्ती मंत्री गजेंद्र सिंह शेखावत यांनी आज राज्यसभेत लेखी उत्तरात ही माहिती दिली.

 

Annexure

 

 

States Wise Number of Partly Affected Districts with different Contaminants in Ground Water of India

S. No.	State/ UT	Salinity (EC above 3000 micro mhos/ cm) (EC : Electrical Conductivity)	Fluoride (above 1.5 mg/l)	Nitrate (above 45 mg/l)	Arsenic (above 0.01 mg/l)	Iron (above 1mg/l )	Lead (above 0.01 mg/l)	Cadmium (above 0.003 mg/l)	Chromium (above 0.05 mg/l)
1	Andhra Pradesh	12	12	13	3	7
2	Telangana	8	10	10	1	8	2	1	1
3	Assam		9		19	18
4	Arunachal Pradesh				4
5	Bihar		13	10	22	19
6	Chhattisgarh	1	19	12	1	17	1	1	1
7	Delhi	7	7	8	2		3	1	4
8	Goa					2
9	Gujarat	21	22	24	12	10
10	Haryana	18	21	21	15	17	17	7	1
11	Himachal Pradesh			6	1
12	Jammu & Kashmir		2	6	3	9	3	1
13	Jharkhand		12	11	2	6	1
14	Karnataka	29	30	29	2	22
15	Kerala	4	5	11		14	2		1
16	Madhya Pradesh	18	43	51	8	41	16
17	Maharashtra	25	17	30		20	19
18	Manipur		1		2	4
19	Meghalaya		1			6
20	Nagaland		1			1
21	Odisha	17	26	28	1	30			1
22	Punjab	10	19	21	10	9	6	8	10
23	Rajasthan	30	33	33	1	33	3
24	Tamil Nadu	28	25	29	9	2	3	1	5
25	Tripura					4
26	Uttar Pradesh	13	34	59	28	15	10	2	3
27	Uttarakhand			4	5
28	West Bengal	6	8	5	9	16	6	2	2
29	Andaman& Nicobar	1				2
30	Daman & Diu	1		1	1
31	Puducherry			1
	Total	Parts of 249 districts in 18 states & UTs	Parts of 370 districts in 23 states & UTs	Parts of 423 districts in 23 states & UTs	Parts of 152 districts in 21 states & UTs	Parts of 341 districts in 27 states & UTs	Pb in parts of 92 districts in 14 states	Cd in parts of 24 districts in 9 states	Cr in parts of 29districts in 10 states

          

***

M.Chopade/V.Joshi/P.Kor

*** 

सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा: @PIBMumbai    /PIBMumbai    /pibmumbai  pibmumbai[at]gmail[dot]com

(Release ID: 1739192) Visitor Counter : 172