પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​વહેલી સવારે નવી દિલ્હીમાં 7, લોક કલ્યાણ માર્ગ ખાતે તેમના નિવાસસ્થાને રાષ્ટ્રીય ક્ષય રોગ નાબૂદી કાર્યક્રમ (NTEP) પર એક ઉચ્ચ સ્તરીય સમીક્ષા બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી.

2024માં ટીબીના દર્દીઓની વહેલી તપાસ અને સારવારમાં થયેલી નોંધપાત્ર પ્રગતિની પ્રશંસા કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ ભારતમાંથી ટીબી નાબૂદ કરવાની ભારતની પ્રતિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ કરીને, દેશભરમાં સફળ વ્યૂહરચનાઓનો વિસ્તાર કરવા હાકલ કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ તાજેતરમાં પૂર્ણ થયેલા 100-દિવસીય ટીબી મુક્ત ભારત અભિયાનની સમીક્ષા કરી જેમાં ઉચ્ચ-કેન્દ્રિત જિલ્લાઓને આવરી લેવામાં આવ્યા હતા. જેમાં 12.97 કરોડ સંવેદનશીલ વ્યક્તિઓની તપાસ કરવામાં આવી હતી; 7.19 લાખ ટીબીના કેસ મળી આવ્યા હતા, જેમાં 2.85 લાખ એસિમ્પટમેટિક ટીબીના કેસનો સમાવેશ થાય છે. 1 લાખથી વધુ નવા નિક્ષય મિત્રો અભિયાન દરમિયાન આ પ્રયાસમાં જોડાયા, જે જન ભાગીદારી માટે એક મોડેલ રહ્યું છે જેને સમગ્ર સરકાર અને સમગ્ર સમાજનો અભિગમ ચલાવવા માટે દેશભરમાં ઝડપી અને વિસ્તૃત કરી શકાય છે.

પ્રધાનમંત્રીએ શહેરી કે ગ્રામીણ વિસ્તારો અને તેમના વ્યવસાયોના આધારે ટીબીના દર્દીઓના વલણોનું વિશ્લેષણ કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. આનાથી એવા જૂથોને ઓળખવામાં મદદ મળશે જેમને પ્રારંભિક પરીક્ષણ અને સારવારની જરૂર છે, ખાસ કરીને બાંધકામ, ખાણકામ, કાપડ મિલો અને સમાન ક્ષેત્રોના કામદારો. જેમ જેમ આરોગ્યસંભાળમાં ટેકનોલોજી સુધરે છે, તેમ તેમ નિક્ષય મિત્ર (ટીબી દર્દીઓના સમર્થકો) ને ટીબી દર્દીઓ સાથે જોડાવા માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા જોઈએ. તેઓ ઇન્ટરેક્ટિવ અને ઉપયોગમાં સરળ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને દર્દીઓને રોગ અને તેની સારવાર સમજવામાં મદદ કરી શકે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ટીબી હવે નિયમિત સારવારથી સાજો થઈ શકે છે, તેથી લોકોમાં ડર ઓછો અને જાગૃતિ વધુ હોવી જોઈએ.

જનભાગીદારી દ્વારા સ્વચ્છતાના મહત્વને ટીબી નાબૂદ કરવા માટે એક મુખ્ય પગલું ગણાવ્યું હતું. તેમણે દરેક દર્દીને યોગ્ય સારવાર મળે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે વ્યક્તિગત રીતે સંપર્ક કરવાના પ્રયાસો પર ભાર મૂક્યો હતો.

બેઠક દરમિયાન, પ્રધાનમંત્રીએ WHO ગ્લોબલ ટીબી રિપોર્ટ 2024ના પ્રોત્સાહક તારણોની નોંધ લીધી, જેમાં ટીબીના કેસોમાં 18% ઘટાડો (2015 અને 2023 વચ્ચે પ્રતિ લાખ વસ્તીમાં 237 થી 195) થયો હોવાનું સમર્થન આપવામાં આવ્યું હતું. જે વૈશ્વિક ગતિ કરતાં બમણો છે; ટીબી મૃત્યુદરમાં 21% ઘટાડો (દર લાખ વસ્તીમાં 28 થી 22) અને 85% સારવાર કવરેજ, જે કાર્યક્રમની વધતી જતી પહોંચ અને અસરકારકતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ મુખ્ય માળખાગત સુવિધાઓમાં સુધારો લાવવાની સમીક્ષા કરી, જેમાં ટીબી ડાયગ્નોસ્ટિક નેટવર્કને 8,540 NAAT (ન્યુક્લિક એસિડ એમ્પ્લીફિકેશન ટેસ્ટિંગ) લેબ અને 87 કલ્ચર અને ડ્રગ સંવેદનશીલતા પ્રયોગશાળાઓ સુધી વિસ્તૃત કરવાનો સમાવેશ થાય છે; 500 AI-સક્ષમ હેન્ડહેલ્ડ એક્સ-રે ઉપકરણો સહિત 26,700થી વધુ એક્સ-રે યુનિટ અને અન્ય 1,000 પાઇપલાઇનમાં છે. આયુષ્માન ખાતે મફત સ્ક્રીનીંગ, નિદાન, સારવાર અને પોષણ સહાય સહિત તમામ ટીબી સેવાઓનું વિકેન્દ્રીકરણ. આરોગ્ય મંદિરો પર પણ પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીને સ્ક્રીનીંગ માટે AI સંચાલિત હાથથી પકડેલા એક્સ-રે, ડ્રગ પ્રતિરોધક ટીબી માટે ટૂંકી સારવાર પદ્ધતિ, નવા સ્વદેશી પરમાણુ નિદાન, પોષણ હસ્તક્ષેપ અને ખાણો, ચાના બગીચા, બાંધકામ સ્થળો, શહેરી ઝૂંપડપટ્ટીઓ વગેરે જેવા સમુદાયના સ્થળોમાં સ્ક્રીનીંગ અને પ્રારંભિક શોધ જેવી અનેક નવી પહેલોની રજૂઆત વિશે માહિતગાર કરવામાં આવ્યા હતા. પોષણ પહેલ સહિત 2018થી 1.28 કરોડ ટીબી દર્દીઓને નિક્ષય પોષણ યોજના ડીબીટી ચૂકવણી અને 2024માં પ્રોત્સાહન વધારીને ₹1,000 કરવામાં આવ્યું છે. નિક્ષય મિત્ર પહેલ હેઠળ, 2.55 લાખ નિક્ષય મિત્ર દ્વારા 29.4 લાખ ફૂડ બાસ્કેટનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે.

આ બેઠકમાં કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રી શ્રી જગત પ્રકાશ નડ્ડા, પ્રધાનમંત્રીના મુખ્ય સચિવ ડૉ. પી. કે. મિશ્રા, પ્રધાનમંત્રીના મુખ્ય સચિવ-2 શ્રી શક્તિકાંત દાસ, પ્રધાનમંત્રીના સલાહકાર શ્રી અમિત ખરે, આરોગ્ય સચિવ અને અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

AP/IJ/GP/JD