ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) એ જાહેરાત કરતા આનંદ અનુભવે છે કે 18 મે 2025ના રોજ આંતરરાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલય દિવસ નિમિત્તે દેશભરના તમામ ASI સ્મારકો અને સંગ્રહાલયોમાં પ્રવેશ મફત રહેશે.

દર વર્ષે ઉજવવામાં આવતો આંતરરાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલય દિવસ સાંસ્કૃતિક વારસાના સંરક્ષણ, શિક્ષણને પ્રોત્સાહન આપવા અને સમુદાયો અને પેઢીઓ વચ્ચે સંવાદને પ્રોત્સાહન આપવામાં સંગ્રહાલયોની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડે છે.

આ વર્ષે વ્યાપક જાહેર ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, ASI તેના 52 સાઇટ મ્યુઝિયમોના નેટવર્ક અને દેશભરના તમામ ટિકિટવાળા સ્મારકોમાં મફત પ્રવેશ આપી રહ્યું છે, જેમાં ભારતના કેટલાક સૌથી કિંમતી પુરાતત્વીય કલાકૃતિઓ - પ્રાગૈતિહાસિક સાધનો અને શિલ્પોથી લઈને મધ્યયુગીન શિલાલેખો અને વધુનો સમાવેશ થાય છે.

આ પહેલ ભારતના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વારસા સાથે જાહેર જોડાણને વધુ ગાઢ બનાવવા અને લોકોને ઇતિહાસ અને વારસા સાથે ફરીથી જોડાવા માટે એક અર્થપૂર્ણ પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડવાનો પ્રયાસ કરે છે.

ASI પાસે એક સમર્પિત મ્યુઝિયમ વિંગ પણ છે જે 52 સાઇટ-મ્યુઝિયમના જાળવણી અને સંચાલન સાથે કામ કરે છે, જેમાં સારનાથ (1910) દેશભરના પુરાતત્વીય સાઇટ મ્યુઝિયમની શ્રેણીમાં સૌથી પહેલું છે.

પુરાતત્વીય સ્થળ સંગ્રહાલયનો ખ્યાલ સ્થળની નજીક ખોદકામ કરાયેલી અને જંગમ કલાકૃતિઓને સાચવવા અને પ્રદર્શિત કરવા માટે આવ્યો હતો. જેથી પ્રદર્શિત વસ્તુઓ તેનો સંદર્ભ ગુમાવી ન શકે અને સ્થળની મુલાકાત લેતી વખતે સંશોધકો અને મુલાકાતીઓ બંને તેનો અભ્યાસ કરી શકે.

હુમાયુના મકબરા જેવા વિશ્વ ધરોહર સ્થળ ખાતે ભારતના પ્રથમ ભૂગર્ભ સંગ્રહાલયનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું, સાથે વારાણસીના માન મહાન ઓબ્ઝર્વેટરી ખાતે વર્ચ્યુઅલ એક્સપિરિયન્સિયલ મ્યુઝિયમ અને ઓડિશામાં લલિતાગિરીના પુરાતત્વીય સ્થળનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું.

સમાજના દરેક વર્ગની જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવા માટે ASI સાઇટ-મ્યુઝિયમોને અપગ્રેડ કરવામાં આવી રહ્યા છે અને મુલાકાતીઓને એક સર્વાંગી અનુભવ આપવા માટે AR-VR જેવા આધુનિક હસ્તક્ષેપોનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવી રહ્યો છે.

3698 સંરક્ષિત સ્મારકો અને સ્થળો અને 52 સંગ્રહાલયો સાથે સમગ્ર ભારતમાં ફેલાયેલા યુનેસ્કોની વિશ્વ ધરોહર યાદીમાં ASIના 26 સ્થળો છે - જે રાષ્ટ્રના સમૃદ્ધ ઐતિહાસિક વારસા અને સ્થાપત્ય અજાયબીઓના સંરક્ષણ અને ઉજવણીમાં ASIની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે.

AP/IJ/GP/JD