પ્રધાનમંત્રીના મુખ્ય સચિવ ડૉ. પી. કે. મિશ્રાએ 04 જૂન 2025ના રોજ જીનીવા ખાતે ડિઝાસ્ટર રિસ્ક રિડક્શન (DRR) ફાઇનાન્સિંગ પર મંત્રી સ્તરીય ગોળમેજી બેઠકને સંબોધિત કરી હતી. તેમણે આ મહત્વપૂર્ણ ચર્ચા યોજવા બદલ UNDRR અને તેના ભાગીદારોની પ્રશંસા કરી હતી. ભારતે તેમના G20 પ્રમુખપદ દ્વારા વૈશ્વિક સંવાદ ચાલુ રાખવામાં બ્રાઝિલ અને દક્ષિણ આફ્રિકાના યોગદાનને પણ માન્યતા આપી હતી.

ડૉ. મિશ્રાએ ભાર મૂક્યો કે DRR ધિરાણ એ કોઈ બાહ્ય મુદ્દો નથી પરંતુ રાષ્ટ્રીય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન પ્રણાલીઓની અસરકારક કામગીરી અને વધતા જતા આબોહવા અને આપત્તિ જોખમોનો સામનો કરવા માટે વિકાસ લાભોના રક્ષણ માટે કેન્દ્રિય છે. તેમણે ભારતના વિશ્વાસને પુનઃપુષ્ટિ આપી કે મજબૂત અને પ્રતિભાવશીલ DRR ધિરાણ સ્થાપત્ય સ્થિતિસ્થાપકતાનો પાયો છે.

ડીઆરઆર ફાઇનાન્સિંગમાં ભારતની સફર પર પ્રકાશ પાડતા, તેમણે નોંધ્યું કે શરૂઆતના નાણા પંચો દ્વારા પ્રારંભિક ફાળવણી INR 60 મિલિયન (આશરે USD 0.7 મિલિયન) હતી. આજે, 15મા નાણા પંચ હેઠળ સંચિત ખર્ચ INR 2.32 ટ્રિલિયન (આશરે USD 28 બિલિયન)થી વધુ છે.

ડૉ. મિશ્રાએ રાષ્ટ્રીય સ્તરેથી રાજ્ય અને જિલ્લા સ્તરે વહેતા પૂર્વ-નિર્ધારિત, નિયમ-આધારિત ફાળવણીના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો,  જેને 2005ના આપત્તિ વ્યવસ્થાપન અધિનિયમ દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે આ પરિવર્તન એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે આપત્તિ ભંડોળ પ્રતિક્રિયાશીલ હોવાને બદલે સંરચિત અને અનુમાનિત હોય.

ચાર મુખ્ય સિદ્ધાંતો પર આધારિત ભારતના DRR ફાઇનાન્સિંગ અભિગમની રૂપરેખા આપતા શ્રી મિશ્રાએ કહ્યું કે, પ્રથમ, તૈયારી, શમન, રાહત અને પુનઃપ્રાપ્તિ માટે સમર્પિત ફાઇનાન્સિંગ વિન્ડો. બીજું, અસરગ્રસ્ત લોકો અને સંવેદનશીલ સમુદાયોની જરૂરિયાતોને પ્રાથમિકતા આપવી. ત્રીજું, કેન્દ્ર, રાજ્ય અને સ્થાનિક - તમામ સરકારી સ્તરે નાણાકીય સંસાધનોની પહોંચ. ચોથો સિદ્ધાંત જવાબદારી, પારદર્શિતા અને માપી શકાય તેવા પરિણામો છે, જે તમામ ખર્ચને માર્ગદર્શન આપે છે.

ડૉ. મિશ્રાએ ભાર મૂક્યો હતો કે, આપત્તિ જોખમ ધિરાણ રાષ્ટ્રીય માલિકીનું અને સંચાલિત હોવું જોઈએ. જે આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગ દ્વારા પૂરક હોવું જોઈએ. જ્યારે દરેક દેશે તેની સિસ્ટમને તેના શાસન માળખા, નાણાકીય સંદર્ભ અને જોખમ પ્રોફાઇલ અનુસાર બનાવવી જોઈએ, જેમાં વૈશ્વિક માપદંડો અને માર્ગદર્શન આવશ્યક રહે છે.

જાહેર નાણાં ઉપરાંત વિવિધ નાણાકીય સાધનોની જરૂરિયાતને સ્વીકારતા, તેમણે કહ્યું કે સ્થાનિક ક્ષમતાઓ અને નાણાકીય ટકાઉપણા અનુસાર જોખમ એકત્રીકરણ, વીમો અને નવીન નાણાકીય સાધનો જેવી પદ્ધતિઓ વિકસાવવા જોઈએ.

વૈશ્વિક સ્તરે, ડૉ. મિશ્રાએ એક મહત્વપૂર્ણ ખામી ઓળખી કાઢી છે: DRR ફાઇનાન્સિંગ સિસ્ટમ્સની સ્થાપના અને મજબૂતીકરણને ટેકો આપવા માટે સમર્પિત આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય પદ્ધતિનો અભાવ. તેમણે ઉત્પ્રેરક ભંડોળ, તકનીકી સહાય અને જ્ઞાન વિનિમય માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડવા માટે, UN સિસ્ટમ અને બહુપક્ષીય નાણાકીય સંસ્થાઓ દ્વારા સમર્થિત વૈશ્વિક સુવિધા બનાવવાનું આહ્વાન કર્યું હતું.

ભારતે મંત્રીસ્તરીય ગોળમેજી બેઠકને ઉદ્દેશ્યના નિવેદનોથી આગળ વધીને નક્કર, સમયબદ્ધ પરિણામો તરફ આગળ વધવા વિનંતી કરી હતી. ડૉ. મિશ્રાએ રાષ્ટ્રીય સ્તરે સંચાલિત છતાં આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સમર્થિત DRR ફાઇનાન્સિંગ ફ્રેમવર્ક વિકસાવવામાં નેતૃત્વ અને સહયોગ પ્રત્યે ભારતની પ્રતિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી.

🇮🇳 Principal Secretary to PM delivered India's statement at #GPDRR2025 Geneva, showcasing the world's largest nationally anchored #DRR financing system.

Called for concrete, time-bound outcomes, and creation of a global facility for catalytic funding, technical assistance &… pic.twitter.com/Q3SZ2pVn7L

— India at UN, Geneva (@IndiaUNGeneva) June 4, 2025

🇮🇳🇰🇪 Principal Secretary to PM meets Cabinet Secretary @kipmurkomen of Kenya on the sidelines of #GPDRR2025 Geneva.

Productive discussions on strengthening India-Kenya cooperation in various areas, including disaster risk reduction, sharing best practices in DRR, and building… pic.twitter.com/52CWaJPm0n

— India at UN, Geneva (@IndiaUNGeneva) June 4, 2025

AP/IJ/GP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com