કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકાર મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે 'આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર વર્ષ 2025' નિમિત્તે મુંબઈમાં આયોજિત રાષ્ટ્રીય સેમિનારને સંબોધિત કર્યો હતો. આ પ્રસંગે મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ અને કેન્દ્રીય સહકાર રાજ્યમંત્રી શ્રી મુરલીધર મોહોલ સહિત અનેક મહાનુભાવો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

કેન્દ્રીય સહકાર મંત્રી શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે સહકાર સમગ્ર વિશ્વ માટે એક આર્થિક વ્યવસ્થા હોઈ શકે છે, પરંતુ ભારત માટે, સહકાર એક પરંપરાગત જીવન દર્શન છે. સાથે રહેવું, વિચારવું, કામ કરવું, ધ્યેય તરફ આગળ વધવું અને સુખ-દુ:ખમાં સાથે રહેવું એ ભારતીય જીવન દર્શનનો આત્મા છે. તેમણે કહ્યું કે લગભગ 125 વર્ષ જૂનું સહકારી આંદોલન આ દેશના ઘણા ઉતાર-ચઢાવમાં ગરીબો, ખેડૂતો અને ગ્રામીણ નાગરિકો, ખાસ કરીને મહિલાઓનો ટેકો રહ્યું છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે સહકારી ચળવળ હેઠળ, અમૂલ, ભારતીય ખેડૂત સહકારી ખાતર લિમિટેડ (IFFCO), કૃષિ ભારતી સહકારી બજાર ફેડરેશન લિમિટેડ (KRIBHCO) અથવા રાષ્ટ્રીય કૃષિ સહકારી માર્કેટિંગ ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડ (NAFED)એ ઘણી સફળતાની વાર્તાઓ બનાવી છે. આજે, અમૂલ સાથે 36 લાખ ગરીબ ગ્રામીણ મહિલાઓ જોડાયેલી છે, જેમણે 100 રૂપિયાથી વધુ રોકાણ કર્યું નથી, પરંતુ આ 36 લાખ મહિલાઓની મહેનતને કારણે, આજે અમૂલનું ટર્નઓવર 80 હજાર કરોડ રૂપિયા છે અને નફો સીધો આ મહિલાઓના બેંક ખાતામાં જઈ રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે IFFCO હોય કે KRIBHCO, નાના ખેડૂતો ખેતરમાં પરસેવો પાડીને ભારત સરકારને લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP) પર પોતાનું ઉત્પાદન આપે છે અને મોદીજીની યોજના હેઠળ ગરીબોને દર મહિને 5 કિલો મફત રાશન તરીકે તે જ અનાજ આપવામાં આવી રહ્યું છે. આ સમગ્ર યોજનાની કરોડરજ્જુ રાષ્ટ્રીય સહકારી ગ્રાહક સંઘ (NCCF) અને NAFED છે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે જો ખેડૂતો NAFED એપ પર નોંધણી કરાવે છે, તો NAFED તેમના કઠોળ અને મકાઈનો 100% MSP પર ખરીદી કરશે. તેમણે કહ્યું કે જો બજારમાં ભાવ ઊંચા હોય, તો ખેડૂતો તેને બજારમાં વેચી પણ શકે છે અને વધુ નફો કમાઈ શકે છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે મોડેલ એપની સફળતાને ધ્યાનમાં રાખીને, NAFED આગામી દિવસોમાં ખેડૂતો પાસેથી સીધી ખરીદી શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે. આ સિસ્ટમથી ખેડૂત પોતાના ત્રણ પાકનું સારી રીતે આયોજન કરી શકે છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે આજના કાર્યક્રમમાં, NAFEDના નવા ઉત્પાદનો, FPO ને અનુદાન અને નવી પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (PACS) સાથે વેરહાઉસ બનાવવા માટે કરારને ઔપચારિક બનાવવામાં આવ્યો હતો, જે NAFEDની ખેડૂતલક્ષી પ્રવૃત્તિનું સૂચક છે. તેમણે કહ્યું કે મોદીજીએ આપણા ખાદ્ય પ્રદાતાઓને સમૃદ્ધ બનાવવા અને તેની ઇકોસિસ્ટમ બનાવવા માટે કેન્દ્રમાં સહકાર મંત્રાલયની સ્થાપના કરી છે. તેમણે કહ્યું કે સહકાર મંત્રાલયે તેની સ્થાપના પછીથી ઘણી પહેલ કરી છે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે આપણા દેશમાં સહકારી ચળવળ અસમાન બની ગઈ છે. પશ્ચિમ ક્ષેત્રમાં સહકારી ચળવળ મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત અને ગોવામાં પણ ખીલી હતી, પરંતુ ઉત્તરીય ક્ષેત્ર અને પૂર્વીય ક્ષેત્રમાં તે નબળી પડી હતી, જેના કારણે સહકારી ચળવળની સ્થિતિ અસમાન બની હતી.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે આજે સહકાર મંત્રાલય અને દરેક રાજ્યના સહકારી રજિસ્ટ્રાર પાસે સહકારી સંસ્થાઓનો વિગતવાર ડેટા છે. આનો અર્થ એ છે કે મંત્રાલયને પણ ખબર છે કે ક્યાં ખામીઓ છે અને ક્યાં સહકારનો વિસ્તાર કરવો. તેમણે કહ્યું કે સરકાર સહકારી ડેટાબેઝમાંથી શૂન્યાવકાશ વિસ્તારોને ચિહ્નિત કરીને દેશભરમાં બે લાખ PACS બનાવવા જઈ રહી છે. બે લાખ PACS ની રચના પછી, દેશમાં એક પણ પંચાયત એવી નહીં હોય જ્યાં PACS અથવા અન્ય કોઈ પ્રાથમિક સહકારી મંડળી ન હોય. આ બધી સહકારી મંડળીઓ બહુ-પરિમાણીય હશે.

કેન્દ્રીય સહકાર મંત્રીએ કહ્યું કે અમે લગભગ તમામ PACS ને કોમ્પ્યુટરાઇઝ્ડ કરી દીધા છે. લગભગ 52000 PACS લાઇવ થઈ ગયા છે. દરેક PACSના મોડેલ બાય-લૉ તૈયાર કરીને રાજ્યોને મોકલવામાં આવ્યા હતા અને રાજ્યોએ પણ તેનો સ્વીકાર કર્યો હતો. આ હેઠળ, PACS ને 24 વિવિધ પ્રકારના કામ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. પહેલા PACS ફક્ત ટૂંકા ગાળાની કૃષિ લોન આપતું હતું, પરંતુ હવે PACS કોમન સર્વિસ સેન્ટર તરીકે કામ કરી રહ્યું છે, જન ઔષધિ કેન્દ્ર પણ ખોલી શકે છે, પેટ્રોલ પંપ પણ ખોલી શકે છે, ગેસ વિતરણનું કામ પણ કરી શકે છે, દરેક ઘરમાં નળનું પાણી પણ જાળવી શકે છે, વેરહાઉસ પણ બનાવી શકે છે, સહકાર ટેક્સીમાં પણ જોડાઈ શકે છે અને હવાઈ અને રેલ ટિકિટ પણ બુક કરાવી શકે છે. તેમણે કહ્યું કે અમે PACS ને 24 પ્રકારના કામ સાથે જોડીને વ્યવહારુ બનાવ્યું છે. કોમ્પ્યુટરાઇઝેશન પછી, રાજ્યની સ્થાનિક ભાષામાં તમામ એકાઉન્ટિંગ સિસ્ટમ તેમના કમ્પ્યુટરમાં ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી છે. હવે બધા PACS ખેડૂતોને જન્મ અને મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર અને પ્રવેશ પણ પ્રદાન કરે છે. ફક્ત CSC દ્વારા, PACS હવે 300 વિવિધ યોજનાઓના કેન્દ્રો બની ગયા છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે સરકારે ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટીની સ્થાપના કરવાનો નિર્ણય લીધો છે અને તેનું ભૂમિપૂજન ટૂંક સમયમાં કરવામાં આવશે. સહકારી મોડેલ પર ટેક્સી સેવા પણ શરૂ કરવામાં આવશે, જેમાં ટેક્સી ડ્રાઇવર ફક્ત તેની સાથે સંકળાયેલો રહેશે નહીં પરંતુ તે માલિકની ભૂમિકામાં હશે અને નફો સીધો તેના બેંક ખાતામાં જશે. તેમણે કહ્યું કે વીમા ક્ષેત્રમાં સહકારી સંસ્થાઓનો હિસ્સો વધારીને, ટૂંક સમયમાં સંપૂર્ણ માલિકીની વીમા કંપની શરૂ કરવામાં આવશે, જે ઘણા નવા પરિમાણો ખોલશે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે અમે ટેકનોલોજી સુધારવા માટે પણ ઘણું કામ કર્યું છે. આમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે આવકવેરા કાયદામાં કોર્પોરેટ અને સહકારી સંસ્થાઓને સમાન સ્તરે લાવવાનું. સરચાર્જ 12 ટકાથી ઘટાડીને 7 ટકા કરવામાં આવ્યો છે. MAT 18.5% થી ઘટાડીને 15% કરવામાં આવ્યો છે. 2 લાખ રૂપિયાથી ઓછાના વ્યવહારો પર PACS ને આવકવેરા દંડમાંથી પણ મુક્તિ આપવામાં આવી છે. ખાંડ મિલોના કર વિવાદો પણ ઉકેલવામાં આવ્યા છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે ત્રણ વર્ષમાં અમે નેશનલ કોઓપરેટિવ એક્સપોર્ટ્સ લિમિટેડ (NCEL), નેશનલ કોઓપરેટિવ ઓર્ગેનિક્સ લિમિટેડ (NCOL) અને ભારતીય સીડ કોઓપરેટિવ સોસાયટી લિમિટેડ (BBSSL)ની સ્થાપના કરી છે, જે હવે ખેડૂતોના ઉત્પાદનને વિશ્વ બજારોમાં વેચશે અને તેનો નફો ખેડૂતના ખાતામાં જશે. તેમણે કહ્યું કે ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોનું પરીક્ષણ કરીને અને તેમને 'ભારત' બ્રાન્ડ સાથે 'ભારત' ઓર્ગેનિકના નામથી વિશ્વ અને દેશના ઓર્ગેનિક બજારોમાં વેચીને, ઓર્ગેનિક, પરંપરાગત અને ઓર્ગેનિક ખેતી કરતા ખેડૂતોને જ ફાયદો થશે નહીં, પરંતુ ગ્રાહકોને પણ વિશ્વસનીય રીતે ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનો મળી શકશે. શ્રી શાહે કહ્યું કે બીજના સંરક્ષણ અને પ્રોત્સાહનની સાથે, અમે તેમની ઉત્પાદકતા વધારવા માટે પણ કામ કરી રહ્યા છીએ. તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે આગામી દસ વર્ષ પછી, આપણી ત્રણ નવી રાષ્ટ્રીય સહકારી સંસ્થાઓ અમૂલ, નાફેડ, ઇફકો, ક્રિભકોની જેમ ખેડૂતો માટે ખૂબ મોટી સહકારી સંસ્થાઓ બનશે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે અમે રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC) માં ધરમૂળથી પરિવર્તન લાવવા માટે કામ કર્યું છે. NCDC દ્વારા લગભગ 1 લાખ 38 હજાર કરોડ રૂપિયાની નાણાકીય સહાય આપવામાં આવી છે. અમે સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા મત્સ્યઉદ્યોગમાં 44 ઊંડા સમુદ્રના ટ્રોલર પૂરા પાડી રહ્યા છીએ. શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 દ્વારા ડેરી ક્ષેત્રને પણ મજબૂત બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે ભારત સરકારે ખેડૂતોને મકાઈના વાજબી ભાવ મળે તે માટે મકાઈમાંથી બનેલા ઇથેનોલના ભાવમાં પણ વધારો કર્યો છે. આજે, આપણા વાહનોમાં મકાઈમાંથી બનેલા ઇથેનોલનો 20 ટકા સુધી ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. આને કારણે, દેશના આયાત બિલમાં ઘણો ઘટાડો થયો છે. તેમણે કહ્યું કે આગામી દિવસોમાં ડેરી ક્ષેત્રમાં ગોળ અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે આપણા દેશને ફક્ત GDPના આધારે સશક્ત બનાવી શકાય નહીં. 140 કરોડની વસ્તી ધરાવતા દેશમાં GDP વધવો જોઈએ, પરંતુ દરેકને રોજગાર પણ મળવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે જો ગામના ગરીબો, યુવાનો અને મહિલાઓને રોજગાર આપવો હોય, તો ફક્ત સહકાર જ એક એવું માધ્યમ છે જે ઘણા લોકોને ખૂબ ઓછી મૂડી સાથેના વ્યવસાય સાથે જોડે છે અને ઓછી મૂડીમાં વધુ નફાના મંત્રને સાકાર કરે છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે આ કારણોસર, જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી સંઘે 'આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી વર્ષ 2025' ઉજવવાનું નક્કી કર્યું, ત્યારે તેનું ઉદ્ઘાટન ભારતમાં જ કરવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી વર્ષની શરૂઆત પ્રધાનમંત્રી મોદીજી દ્વારા કરવામાં આવી હતી. સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે આ વર્ષને એક સીમાચિહ્નરૂપ વર્ષ બનાવીને, અમે દરેક ગામ, દરેક રાજ્ય, દરેક જિલ્લા અને દરેક તાલુકામાં સહકારને મજબૂત બનાવવાના લક્ષ્ય સાથે નીકળ્યા છીએ અને અમે ચોક્કસપણે આ લક્ષ્યમાં સફળ થઈશું.

AP/IJ/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com