આંધ્રપ્રદેશના રાજ્યપાલ સૈયદ અબ્દુલ નઝીરજી, અહીંના લોકપ્રિય મુખ્યમંત્રી, મારા પ્રિય મિત્ર ચંદ્રબાબુ નાયડુ ગારુ, કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાં મારા સાથીઓ, કે. રામમોહન નાયડુજી, પ્રતાપરાવ જાધવજી, ચંદ્રશેખરજી, ભૂપતિ રાજુ શ્રીનિવાસ વર્માજી, રાજ્યના નાયબ મુખ્યમંત્રી પવન કલ્યાણ ગારુ અન્ય મહાનુભાવો અને મારા પ્રિય ભાઈઓ અને બહેનો! આપ સૌને નમસ્કાર!

આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ પર દેશ અને વિશ્વના તમામ લોકોને શુભકામનાઓ. આજે, 11મી વખત સમગ્ર વિશ્વ 21 જૂને સાથે મળીને યોગ કરી રહ્યું છે. યોગનો સરળ અર્થ જોડવાનો છે અને યોગે સમગ્ર વિશ્વને કેવી રીતે જોડ્યું છે તે જોવું સુખદ છે. જ્યારે હું છેલ્લા દાયકામાં યોગની સફર પર નજર કરું છું, ત્યારે મને ઘણી બધી વાતો યાદ આવે છે. જે દિવસે ભારતે સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો કે 21 જૂનને આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ તરીકે માન્યતા આપવી જોઈએ અને પછી સૌથી ઓછા સમયમાં વિશ્વના 175 દેશો અમારા પ્રસ્તાવ સાથે ઉભા રહ્યા હતા. આવી એકતા, આટલો ટેકો આજની દુનિયામાં સામાન્ય ઘટના નથી. આ ફક્ત એક સંકલ્પનું સમર્થન નહોતું, તે માનવતાના ભલા માટે વિશ્વનો સામૂહિક પ્રયાસ હતો. આજે 11 વર્ષ પછી આપણે જોઈ રહ્યા છીએ કે યોગ વિશ્વભરના કરોડો લોકોની જીવનશૈલીનો ભાગ બની ગયો છે. મને ગર્વ થાય છે જ્યારે હું જોઉં છું કે આપણા દિવ્યાંગ મિત્રો બ્રેઇલમાં યોગ ગ્રંથો વાંચે છે, વૈજ્ઞાનિકો અવકાશમાં યોગ કરે છે, ગામડાઓમાં યુવાન મિત્રો યોગ ઓલિમ્પિયાડમાં ભાગ લે છે. અહીં જુઓ, બધા નૌકાદળના જહાજોમાં ખૂબ જ અદ્ભુત યોગ કાર્યક્રમ ચાલી રહ્યો છે. પછી ભલે તે સિડની ઓપેરા હાઉસના પગથિયાં હોય, કે એવરેસ્ટનું શિખર હોય કે સમુદ્રનો વિસ્તાર હોય, દરેક જગ્યાએથી એક જ સંદેશ આવે છે - યોગ દરેક માટે છે, સીમાઓથી આગળ, પૃષ્ઠભૂમિથી આગળ, ઉંમર કે ક્ષમતાથી આગળ છે.

મિત્રો,

આજે મને ખુશી છે કે આપણે બધા વિશાખાપટ્ટનમમાં છીએ. આ શહેર પ્રકૃતિ અને પ્રગતિ બંનેનો સંગમ છે. અહીંના લોકોએ આટલો સારો કાર્યક્રમ યોજ્યો છે. હું ચંદ્રબાબુ નાયડુ ગારુ અને પવન કલ્યાણ ગારુને અભિનંદન આપું છું, તમારા નેતૃત્વ હેઠળ આંધ્રપ્રદેશે યોગઆંધ્ર અભિયાનની એક અદ્ભુત પહેલ કરી છે. હું નારા લોકેશ ગારુના પ્રયાસોની ખાસ પ્રશંસા કરવા માંગુ છું. યોગનો સામાજિક ઉત્સવ કેવી રીતે હોવો જોઈએ, સમાજના દરેક વર્ગને કેવી રીતે જોડવો જોઈએ, તેમણે છેલ્લા દોઢ મહિનાના યોગઆંધ્ર અભિયાનમાં આ બતાવ્યું છે અને આ માટે ભાઈ લોકેશ ખૂબ ખૂબ અભિનંદનને પાત્ર છે. અને હું દેશવાસીઓને એ પણ કહેવા માંગુ છું કે આવા પ્રસંગોને સામાજિક સ્તરે કેવી રીતે ઊંડાણપૂર્વક લઈ શકાય, ભાઈ લોકેશ દ્વારા કરવામાં આવેલા કાર્યને એક ઉદાહરણ તરીકે જોવું જોઈએ.

મિત્રો,

મને કહેવામાં આવ્યું છે કે યોગઆંધ્ર અભિયાન સાથે બે કરોડથી વધુ લોકો જોડાયેલા છે. આ જનભાગીદારીની ભાવના છે જે વિકસિત ભારતનો મુખ્ય આધાર છે. જ્યારે જનતા પોતે આગળ આવે છે અને કોઈ અભિયાન હાથ ધરે છે, કોઈ લક્ષ્ય ધરાવે છે, ત્યારે કોઈ આપણને તે લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરવાથી રોકી શકતું નથી. આ કાર્યક્રમમાં લોકોની આ સદ્ભાવના અને તમારા પ્રયાસો દરેક જગ્યાએ દેખાય છે.

મિત્રો,

આ વર્ષના આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની થીમ 'એક પૃથ્વી, એક સ્વાસ્થ્ય માટે યોગ' છે. આ થીમ એક ઊંડા સત્યને પ્રતિબિંબિત કરે છે. પૃથ્વી પરના દરેક અસ્તિત્વનું સ્વાસ્થ્ય એકબીજા સાથે જોડાયેલું છે. માનવ સુખાકારી આપણા ખોરાક ઉગાડતી માટીના સ્વાસ્થ્ય પર, આપણને પાણી આપતી નદીઓ પર, આપણા ઇકોસિસ્ટમને શેર કરતા પ્રાણીઓના સ્વાસ્થ્ય પર, આપણને પોષણ આપતા છોડ પર આધાર રાખે છે. યોગ આપણને આ આંતરસંબંધથી વાકેફ કરે છે. યોગ આપણને વિશ્વ સાથે એકતાની યાત્રા પર લઈ જાય છે. તે આપણને શીખવે છે કે આપણે અલગ વ્યક્તિઓ નથી પણ પ્રકૃતિનો ભાગ છીએ. શરૂઆતમાં આપણે આપણા પોતાના સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારીની કાળજી લેવાનું શીખીએ છીએ. ધીમે ધીમે, આપણી સંભાળ અને ચિંતા આપણા પર્યાવરણ, સમાજ અને ગ્રહ સુધી વિસ્તરે છે. યોગ એક મહાન વ્યક્તિગત શિસ્ત છે. તે જ સમયે, તે એક એવી વ્યવસ્થા છે જે આપણને 'હું' થી 'અમે' સુધી લઈ જાય છે.

મિત્રો,

'હું માંથી આપણે' ની આ ભાવના ભારતના આત્માનો સાર છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ પોતાના હિતોથી ઉપર ઉઠીને સમાજ વિશે વિચારે છે, ત્યારે જ સમગ્ર માનવજાતનું કલ્યાણ થાય છે. ભારતીય સંસ્કૃતિ આપણને શીખવે છે, सर्वे भवन्तु सुखिनः એટલે કે બધાનું કલ્યાણ એ મારું કર્તવ્ય છે. 'હું' થી 'આપણે' સુધીની આ યાત્રા સેવા, સમર્પણ અને સહઅસ્તિત્વનો આધાર છે. આ વિચાર સામાજિક સંવાદિતાને પ્રોત્સાહન આપે છે.

મિત્રો,

કમનસીબે આજે આખું વિશ્વ કોઈક પ્રકારના તણાવમાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે. ઘણા ક્ષેત્રોમાં અશાંતિ અને અસ્થિરતા વધી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં, યોગ આપણને શાંતિની દિશા આપે છે. યોગ એ એક થોભો બટન છે જેનો સંપૂર્ણ લાભ મેળવવા માટે માનવજાતને સંતુલન માટે શ્વાસ લેવાની જરૂર છે.

મિત્રો,

આ મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગે હું વિશ્વ સમુદાયને એક વિનંતી કરવા માંગુ છું. આ યોગ દિવસ માનવતા માટે યોગ 2.Oની શરૂઆત તરીકે ઉજવીએ, જ્યાં આંતરિક શાંતિ વૈશ્વિક નીતિ બને છે. જ્યાં યોગ ફક્ત એક વ્યક્તિગત પ્રથા નથી, પરંતુ વૈશ્વિક ભાગીદારીનું માધ્યમ બને છે. જ્યાં દરેક દેશ, દરેક સમાજ યોગને જીવનશૈલી અને જાહેર નીતિનો ભાગ બનાવે છે. જ્યાં આપણે સાથે મળીને શાંતિપૂર્ણ, સંતુલિત અને ટકાઉ વિશ્વને પ્રોત્સાહન આપીએ છીએ. જ્યાં યોગ વિશ્વને સંઘર્ષથી સહકાર તરફ અને તણાવથી ઉકેલ તરફ લઈ જાય છે.

મિત્રો,

વિશ્વમાં યોગના પ્રસાર માટે, ભારત આધુનિક સંશોધન દ્વારા યોગના વિજ્ઞાનને વધુ મજબૂત બનાવી રહ્યું છે. દેશની મુખ્ય તબીબી સંસ્થાઓ યોગ પર સંશોધનમાં રોકાયેલી છે. અમારો પ્રયાસ છે કે યોગના વૈજ્ઞાનિક સ્વભાવને આધુનિક તબીબી પ્રણાલીમાં સ્થાન મળે. અમે દેશની તબીબી અને સંશોધન સંસ્થાઓમાં યોગના ક્ષેત્રમાં પુરાવા-આધારિત ઉપચારને પણ પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છીએ. દિલ્હીની એઇમ્સે પણ આ દિશામાં ખૂબ સારું કાર્ય કર્યું છે. એઇમ્સના સંશોધનથી જાણવા મળ્યું છે કે યોગ હૃદય અને ન્યુરોલોજીકલ વિકારોની સારવારમાં અને મહિલાઓના સ્વાસ્થ્ય અને માનસિક સુખાકારીમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

મિત્રો

રાષ્ટ્રીય આયુષ મિશન દ્વારા યોગ અને સુખાકારીના મંત્રને પણ પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે. ડિજિટલ ટેકનોલોજીએ પણ આમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. યોગ પોર્ટલ અને યોગઆંધ્ર પોર્ટલ દ્વારા દેશભરમાં 10 લાખથી વધુ કાર્યક્રમો નોંધાયા છે. આજે દેશના ખૂણે ખૂણે અનેક સ્થળોએ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ એ પણ દર્શાવે છે કે યોગનો વ્યાપ કેટલો વધી રહ્યો છે.

મિત્રો,

આપણે બધા જાણીએ છીએ કે આજે ભારતમાં ઉપચારનો મંત્ર પણ વિશ્વમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય બની રહ્યો છે. ભારત વિશ્વ માટે ઉપચાર માટે શ્રેષ્ઠ સ્થળ બની રહ્યું છે. આમાં યોગની પણ મોટી ભૂમિકા છે. મને ખુશી છે કે યોગ માટે એક સામાન્ય યોગ પ્રોટોકોલ બનાવવામાં આવ્યો છે. યોગ પ્રમાણન બોર્ડના સાડા છ લાખથી વધુ પ્રશિક્ષિત સ્વયંસેવકો, લગભગ 130 માન્ય સંસ્થાઓ અને મેડિકલ કોલેજોમાં 10-દિવસીય યોગ મોડ્યુલ, આવા ઘણા પ્રયાસો એક સર્વાંગી ઇકોસિસ્ટમ બનાવી રહ્યા છે. દેશભરના આપણા આયુષ્માન આરોગ્ય મંદિરોમાં પ્રશિક્ષિત યોગ શિક્ષકો તૈનાત કરવામાં આવી રહ્યા છે. ખાસ ઇ-આયુષ વિઝા જારી કરવામાં આવી રહ્યા છે જેથી વિશ્વભરના લોકો ભારતના સુખાકારી ઇકોસિસ્ટમનો લાભ મેળવી શકે.

મિત્રો,

આજે યોગ દિવસે હું ફરી એકવાર બધાનું ધ્યાન સ્થૂળતા તરફ દોરવા માંગુ છું. વધતી જતી સ્થૂળતા સમગ્ર વિશ્વ માટે એક મોટો પડકાર છે. મેં મન કી બાત કાર્યક્રમમાં આ વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરી હતી. આ માટે, મેં આપણા ખોરાકમાં 10 ટકા તેલ ઘટાડવાનો પડકાર પણ શરૂ કર્યો હતો. હું ફરી એકવાર દેશવાસીઓને વિશ્વભરના લોકોને આ પડકારમાં જોડાવા માટે આહ્વાન કરું છું. આપણે આપણા ખોરાકમાં તેલનો વપરાશ ઓછામાં ઓછો 10 ટકા કેવી રીતે ઘટાડી શકાય તે અંગે જાગૃતિ ફેલાવવી પડશે. તેલનો વપરાશ ઘટાડવો, બિનઆરોગ્યપ્રદ આહાર ટાળવો અને યોગ કરવો એ સારી તંદુરસ્તી માટે ઔષધિઓ છે.

મિત્રો,

આવો, આપણે બધા સાથે મળીને યોગને એક જન આંદોલન બનાવીએ. એક એવું આંદોલન જે વિશ્વને શાંતિ, સ્વાસ્થ્ય અને સુમેળ તરફ લઈ જાય. જ્યાં દરેક વ્યક્તિ યોગથી દિવસની શરૂઆત કરે છે અને જીવનમાં સંતુલન શોધે છે. જ્યાં દરેક સમાજ યોગ સાથે જોડાયેલો હોય છે અને તણાવથી મુક્ત હોય છે. જ્યાં યોગ માનવતાને એક સાથે બાંધવાનું માધ્યમ બને છે. અને જ્યાં 'એક પૃથ્વી, એક સ્વાસ્થ્ય માટે યોગ' એક વૈશ્વિક સંકલ્પ બને છે. ફરી એકવાર, આંધ્રના નેતૃત્વને અભિનંદન આપતી વખતે, આંધ્રના લોકોને અને વિશ્વભરમાં ફેલાયેલા યોગ સાધકો અને યોગ પ્રેમીઓને અભિનંદન આપતી વખતે, હું તમને બધાને આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ પાઠવું છું. આભાર!

AP/IJ/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com