પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે આજે રાષ્ટ્રીય રમતગમત નીતિ (NSP) 2025 ને મંજૂરી આપી, જે દેશના રમતગમતના પરિદૃશ્યને ફરીથી આકાર આપવા અને રમતગમત દ્વારા નાગરિકોને સશક્ત બનાવવાના હેતુથી એક સીમાચિહ્નરૂપ પહેલ છે.

આ નવી નીતિ હાલની રાષ્ટ્રીય રમત નીતિ, 2001ને બદલે છે અને ભારતને વૈશ્વિક રમતગમત પાવરહાઉસ અને 2036 ઓલિમ્પિક રમતો સહિત આંતરરાષ્ટ્રીય રમતગમત કાર્યક્રમોમાં શ્રેષ્ઠતા માટે મજબૂત દાવેદાર તરીકે સ્થાપિત કરવા માટે એક સ્વપ્નદ્રષ્ટા અને વ્યૂહાત્મક રોડમેપ રજૂ કરે છે .

NSP 2025 એ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો, નીતિ આયોગ, રાજ્ય સરકારો, રાષ્ટ્રીય રમતગમત ફેડરેશન (NSF), રમતવીરો, ક્ષેત્ર નિષ્ણાતો અને જાહેર હિસ્સેદારો સાથે સંકળાયેલા વ્યાપક પરામર્શનું પરિણામ છે. આ નીતિ પાંચ મુખ્ય સ્તંભો પર આધારિત છે.

1. વૈશ્વિક મંચ પર શ્રેષ્ઠતા

આ સ્તંભનો ઉદ્દેશ્ય છે:

• પ્રતિભાને વહેલા ઓળખવા અને સંવર્ધન કરવા માટેની પદ્ધતિઓ સહિત, પાયાના સ્તરથી લઈને ઉચ્ચ સ્તર સુધીના રમતગમત કાર્યક્રમોને મજબૂત બનાવવું.
• સ્પર્ધાત્મક લીગ અને સ્પર્ધાઓની સ્થાપનાને પ્રોત્સાહન આપવું અને ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં રમતગમતના માળખાગત વિકાસ કરવો. તાલીમ, કોચિંગ અને સર્વાંગી રમતવીર સહાય માટે વિશ્વ કક્ષાની પ્રણાલીઓ બનાવવી.
• રાષ્ટ્રીય રમતગમત સંઘોની ક્ષમતા અને શાસનમાં વધારો કરવો.
• રમતગમતના પ્રદર્શનને વધારવા માટે રમતગમત વિજ્ઞાન, દવા અને ટેકનોલોજી અપનાવવાને પ્રોત્સાહન આપવું.
• કોચ, ટેકનિકલ અધિકારીઓ અને સહાયક સ્ટાફ સહિત રમતગમતના કર્મચારીઓને તાલીમ આપવી અને વિકાસ કરવો.

2. આર્થિક વિકાસ માટે રમતગમત

NSP 2025 રમતગમતની આર્થિક સંભાવનાને ઓળખે છે અને આનો પ્રયાસ કરે છે:

• રમતગમત પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવું અને ભારતમાં મુખ્ય આંતરરાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમો આકર્ષિત કરવા.
• રમતગમત ઉત્પાદન ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવવી અને આ ક્ષેત્રમાં સ્ટાર્ટઅપ્સ અને ઉદ્યોગસાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપવું.
• જાહેર-ખાનગી ભાગીદારી (PPP), કોર્પોરેટ સામાજિક જવાબદારી (CSR) અને નવીન ભંડોળ પહેલ દ્વારા ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવું.

૩. સામાજિક વિકાસ માટે રમતગમત

આ નીતિ સામાજિક સમાવેશને આગળ ધપાવવામાં રમતગમતની ભૂમિકા પર ભાર મૂકે છે:

• કેન્દ્રિત કાર્યક્રમો દ્વારા મહિલાઓ, આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો, આદિવાસી સમુદાયો અને અપંગ વ્યક્તિઓમાં ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવું.
• સ્વદેશી અને પરંપરાગત રમતોને પુનર્જીવિત અને પ્રોત્સાહન આપવું.
• રમતગમતને શિક્ષણમાં એકીકૃત કરીને, સ્વયંસેવાને પ્રોત્સાહન આપીને અને બેવડા કારકિર્દીના માર્ગોને સરળ બનાવીને તેને એક સક્ષમ કારકિર્દી વિકલ્પ તરીકે સ્થાન આપવું.
• રમતગમત દ્વારા ભારતીય ડાયસ્પોરાને જોડવું.

4. રમતગમત એક લોકચળવળ તરીકે

રમતગમતને રાષ્ટ્રીય ચળવળ બનાવવા માટે, નીતિનો ઉદ્દેશ્ય છે:

• રાષ્ટ્રવ્યાપી ઝુંબેશ અને સમુદાય-આધારિત કાર્યક્રમો દ્વારા સામૂહિક ભાગીદારી અને તંદુરસ્તીની સંસ્કૃતિને પ્રોત્સાહન આપો.
• શાળાઓ, કોલેજો અને કાર્યસ્થળો વગેરે માટે ફિટનેસ સૂચકાંકો શરૂ કરો.
• રમતગમતની સુવિધાઓની સાર્વત્રિક સુલભતા વધારવી.

5. શિક્ષણ સાથે એકીકરણ (NEP 2020)

રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ 2020 સાથે સુસંગત, NSP 2025 પ્રસ્તાવિત કરે છે:

• શાળાના અભ્યાસક્રમમાં રમતગમતનો સમાવેશ કરો.
• રમતગમત શિક્ષણ અને જાગૃતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે શિક્ષકો અને શારીરિક શિક્ષણ શિક્ષકોને વિશેષ તાલીમથી સજ્જ કરો.

6.વ્યૂહાત્મક માળખું

તેના ઉદ્દેશ્યોને સાકાર કરવા માટે, NSP 2025 એક વ્યાપક અમલીકરણ વ્યૂહરચના ઘડે છે, જેમાં સામેલ છે:

• શાસન : રમતગમતના શાસન માટે કાનૂની માળખા સહિત એક મજબૂત નિયમનકારી માળખું સ્થાપિત કરવું.
• ખાનગી ક્ષેત્રનું ભંડોળ અને સહાય : નવીન નાણાકીય પદ્ધતિઓ વિકસાવો અને PPP અને CSR દ્વારા ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારીને જોડવા.
• ટેકનોલોજી અને નવીનતા : પ્રદર્શન ટ્રેકિંગ, સંશોધન અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ માટે AI અને ડેટા એનાલિટિક્સ સહિત ઉભરતી ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવો.
• રાષ્ટ્રીય દેખરેખ માળખું : સારી રીતે વ્યાખ્યાયિત બેન્ચમાર્ક, મુખ્ય પ્રદર્શન સૂચકાંકો (KPIs) અને ટાઈમ-બાઉન્ડ લક્ષ્યો સાથે રાષ્ટ્રીય માળખું બનાવો.
• રાજ્યો માટે મોડેલ નીતિ : NSP 2025 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો માટે એક મોડેલ તરીકે સેવા આપશે, જે તેમને રાષ્ટ્રીય ઉદ્દેશ્યો સાથે સંરેખિત થઈને પોતાની નીતિઓમાં સુધારો કરવા અથવા ઘડવા માટે પ્રોત્સાહિત કરશે.
• સંપૂર્ણ સરકારનો અભિગમ : આ નીતિમાં રમતગમતના પ્રોત્સાહનને તમામ મંત્રાલયો અને વિભાગોની પ્રવૃત્તિઓ, યોજનાઓ અને કાર્યક્રમોમાં એકીકૃત કરવાનો આગ્રહ રાખવામાં આવ્યો છે, જેથી સર્વાંગી અસર પ્રાપ્ત થાય.

તેના માળખાગત દ્રષ્ટિકોણ અને ભવિષ્યલક્ષી વ્યૂહરચના સાથે, રાષ્ટ્રીય રમતગમત નીતિ 2025 ભારતને વૈશ્વિક સ્તરે એક અગ્રણી રમતગમત રાષ્ટ્ર બનવા તરફ પરિવર્તનશીલ માર્ગ પર સુયોજિત કરે છે, સાથે સાથે સ્વસ્થ, વધુ સક્રિય અને સશક્ત નાગરિકોનું નિર્માણ કરે છે.

AP/IJ/GP/JD