કેન્દ્રશાસિત ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે નવી દિલ્હીમાં નવા ફોજદારી કાયદાઓના એક વર્ષ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થવાના પ્રસંગે મુખ્ય અતિથિ તરીકે આયોજિત 'ન્યાય પ્રણાલીમાં વિશ્વાસનું સુવર્ણ વર્ષ' કાર્યક્રમને સંબોધન કર્યું હતું. દિલ્હીના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર શ્રી વી.કે. સક્સેના, મુખ્યમંત્રી શ્રીમતી રેખા ગુપ્તા, કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ અને ગુપ્તચર બ્યૂરોના ડિરેક્ટર સહિત અનેક મહાનુભાવો આ પ્રસંગે હાજર રહ્યા હતા.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે આજે નવા ફોજદારી કાયદાઓ પર એક પ્રદર્શનનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે જ્યારે આ પ્રદર્શન ચંદીગઢમાં આયોજિત કરવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ શ્રી ગોવિંદ મોહનજીને દેશના દરેક રાજ્યમાં આ પ્રદર્શનનું આયોજન કરવા કહ્યું હતું. જેથી પત્રકારો, વરિષ્ઠ પોલીસ અધિકારીઓ, બાર એસોસિએશનના બધા સભ્યો, બધા ન્યાયિક અધિકારીઓ અને ખાસ કરીને શાળા અને કોલેજના વિદ્યાર્થીઓ તેને જોઈ શકે અને નવા ફોજદારી કાયદાઓ વિશે જાણી શકે. શ્રી શાહે ભારત સરકારના ગૃહ સચિવ અને તેમની સમગ્ર ટીમને આ મહત્વપૂર્ણ પ્રદર્શન માટે અભિનંદન આપ્યા હતા.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીજીના નેતૃત્વમાં લાવવામાં આવેલા ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદા ન્યાયિક પ્રક્રિયાને સરળ, સુસંગત અને પારદર્શક બનાવશે અને સાથે સાથે સસ્તુ અને સુલભ બનાવશે. મોદીજીના નેતૃત્વમાં સામાજિક, આર્થિક અને રાજકીય ન્યાય સાથે શાસનનો સુવર્ણ યુગ શરૂ થવા જઈ રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીજીના નેતૃત્વમાં, આપણી ફોજદારી ન્યાય વ્યવસ્થા આગામી દિવસોમાં એક નવા યુગમાં પ્રવેશ કરશે અને આ ચોક્કસપણે લોકોના મનમાં વિશ્વાસ પેદા કરશે કે તેમને તાત્કાલિક ન્યાય મળશે. તેમણે કહ્યું કે નવા કાયદાઓ 'જો આપણે FIR દાખલ કરીશું તો શું થશે' ને બદલે 'FIR તાત્કાલિક ન્યાય આપશે' એવો વિશ્વાસ વધારશે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે નવા ફોજદારી કાયદાઓ આગામી દિવસોમાં ભારતીય ફોજદારી ન્યાય વ્યવસ્થામાં ધરમૂળથી પરિવર્તન લાવશે. તેમણે કહ્યું કે અગાઉ આપણી ન્યાય વ્યવસ્થા સામે સૌથી મોટી સમસ્યા એ હતી કે કોઈને ખબર નહોતી કે ન્યાય ક્યારે મળશે. ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે લગભગ 3 વર્ષમાં આ કાયદાઓના સંપૂર્ણ અમલ પછી, દેશભરમાં કોઈપણ FIR માં સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી ન્યાય પહોંચાડવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું કે આ કાયદાઓમાં, નાગરિકોને ન્યાય પૂરા પાડવાના ત્રણેય મહત્વપૂર્ણ અંગો - પોલીસ, ફરિયાદ અને ન્યાયતંત્ર - ઘણી જગ્યાએ સમય મર્યાદાથી બંધાયેલા છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે નવા કાયદાઓમાં તપાસ પૂર્ણ કરવા, ચાર્જશીટ દાખલ કરવા, આરોપો ઘડવા અને ચુકાદો આપવા માટે 90 દિવસની સમય મર્યાદા પણ છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે ટેકનોલોજીના આધારે નવા કાયદાઓમાં આવી ઘણી જોગવાઈઓ પણ કરવામાં આવી છે, જેના અમલ પછી શંકાના આધારે ગુનો કર્યા પછી ભાગી જનારા લોકો માટે કોઈ શક્યતા બાકી રહી નથી. તેમણે કહ્યું કે નવી ફોજદારી વ્યવસ્થાના અમલ પછી, આપણા દેશનો દોષિત ઠેરવવાનો દર ઘણો આગળ વધશે અને ગુનેગારને ચોક્કસપણે સજા થશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે ત્રણ નવા કાયદાઓના સંપૂર્ણ અમલીકરણ પછી, આપણી ન્યાય વ્યવસ્થા ટેકનોલોજીના ઉપયોગ સાથે વિશ્વની સૌથી આધુનિક ન્યાય વ્યવસ્થા હશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે લગભગ 89 દેશોની ન્યાય વ્યવસ્થાનો અભ્યાસ કરીને અને તેમાંથી ટેકનોલોજીના ઉપયોગને કાનૂની આધાર આપીને, આ કાયદાઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. મોદી સરકારે ભારતીય દ્રષ્ટિકોણથી આ કાયદાઓ બનાવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે પહેલાના કાયદાઓ બ્રિટિશરો દ્વારા ઇંગ્લેન્ડની સંસદમાં તેમના શાસનને લંબાવવા માટે બનાવવામાં આવ્યા હતા, જ્યારે નવા ફોજદારી કાયદાઓ ભારતીય નાગરિકો માટે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ભારતના લોકો દ્વારા ચૂંટાયેલી સરકારે બનાવ્યા છે. ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે જૂના કાયદાઓનો હેતુ બ્રિટિશ સરકારના શાસનને લંબાવવાનો અને તેમની મિલકતનું રક્ષણ કરવાનો હતો. જ્યારે નવા કાયદા બનાવવાનો હેતુ ભારતીય નાગરિકોના શરીર, મિલકત અને બંધારણ દ્વારા આપવામાં આવેલા તમામ અધિકારોનું રક્ષણ કરવાનો છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે હવે IPC ની જગ્યાએ ભારતીય ન્યાય સંહિતા, CrPC ની જગ્યાએ ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા અને ભારતીય એવિડન્સ એક્ટની જગ્યાએ ભારતીય સાક્ષ્ય અધિનિયમનું નામ આપવામાં આવ્યું છે તે દર્શાવે છે કે આ કાયદાઓનો ઉદ્દેશ્ય સજા નહીં પણ ન્યાય આપવાનો છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતની ન્યાય યાત્રામાં આ એક સુવર્ણ તક બનવા જઈ રહી છે. હવે આ પરિવર્તન ફક્ત કાગળ પર નથી. કારણ કે ભારત સરકાર અને રાજ્ય સરકારોએ આ કાયદાઓમાં ટેકનોલોજીનો સમાવેશ કરવા માટે કરોડો રૂપિયા ખર્ચ્યા છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે અમે 7 વર્ષ અને તેથી વધુની સજાવાળા દરેક ગુનામાં ફોરેન્સિક તપાસ ફરજિયાત બનાવી છે અને હવે NAFISનો પણ ખૂબ સારી રીતે ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. તેવી જ રીતે, POCSO ના કિસ્સામાં, DNA મેચિંગ ગુનેગારને ભાગી જવાનો કોઈ અવકાશ આપતું નથી.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે છેલ્લા એક વર્ષમાં, લગભગ 14 લાખ 80 હજાર પોલીસકર્મીઓ, 42 હજાર જેલ કર્મચારીઓ, 19 હજારથી વધુ ન્યાયિક અધિકારીઓ અને 11 હજારથી વધુ સરકારી વકીલોને તાલીમ આપવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે અમે છેલ્લા એક વર્ષમાં સતત સમીક્ષા બેઠકો યોજી છે અને 23 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ 100 ટકા ક્ષમતા નિર્માણ કાર્ય પૂર્ણ કર્યું છે. 11 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં ઈ-સાક્ષ્ય અને ઈ-સમન, 6 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં ન્યાય શ્રુતિ અને 12 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં સમુદાય સેવા માટે સૂચનાઓ જારી કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં, દિલ્હી સરકારે આ કાયદાઓને શ્રેષ્ઠ અને ઝડપી રીતે લાગુ કર્યા છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે નવા કાયદાઓના અમલીકરણમાં, સઘન પરામર્શ કરીને નાની ખામીઓ ભરવાનું કામ કરવામાં આવ્યું છે અને બહુ-હિતધારક અભિગમ સાથે ઘણું કામ કરવામાં આવ્યું છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે તેમણે પોતે આ કાયદાઓ પર 160 બેઠકો યોજી હતી. તેમણે કહ્યું કે 2019માં અમે બધા રાજ્યપાલો, ઉપરાજ્યપાલો, મુખ્યમંત્રીઓ, વહીવટકર્તાઓ, મુખ્ય ન્યાયાધીશો, બાર કાઉન્સિલો અને કાયદા યુનિવર્સિટીઓ પાસેથી સૂચનો માંગ્યા હતા અને BPR&D એ પણ તમામ IPS અધિકારીઓ પાસેથી સૂચનો માંગ્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે આ પછી, એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી અને દરેક વિભાગ વાંચીને અને બધા સૂચનો પર વિચાર કરીને આ કાયદાઓનો અમલ કરવામાં આવ્યો છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે બાળકો અને મહિલાઓ વિરુદ્ધના ગુનાઓ પર આ કાયદાઓમાં એક અલગ પ્રકરણ ઉમેરવામાં આવ્યું છે. પહેલી વાર, આતંકવાદને વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવ્યો છે અને સંગઠિત ગુનાને પણ વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવ્યા છે અને કડક સજાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે નવા કાયદાઓમાં ડિરેક્ટર ઓફ પ્રોસિક્યુશનની પણ જોગવાઈ કરવામાં આવી છે, જેનાથી દોષિત ઠેરવવાનો દર ઘણો વધશે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે ભારત સરકારનું પોલીસ અને ગૃહ મંત્રાલય એકલા આ બધું કરી શકતું નથી. નવા કાયદાઓના સફળ અને અસરકારક અમલીકરણ માટે જનતામાં તેમના અધિકારો વિશે જાગૃતિ અને જ્ઞાન ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે જ્યારે પણ આ કાયદાઓનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવશે, ત્યારે તેને સ્વતંત્રતા પછીનો સૌથી મોટો સુધારો માનવામાં આવશે કારણ કે લોકોના અધિકારોનું રક્ષણ કરતી ન્યાય વ્યવસ્થાને પારદર્શક, જાહેર ઉપયોગી અને સમયબદ્ધ બનાવવા કરતાં મોટો કોઈ સુધારો હોઈ શકે નહીં.

AP/IJ/GP/JD