આજે કેન્દ્રીય આયુષ મંત્રી શ્રી પ્રતાપ રાવ જાધવની હાજરીમાં ITRA, જામનગરનો પ્રથમ દીક્ષાંત સમારોહ યોજાયો હતો.

આ પ્રસંગે બોલતા શ્રી જાધવે જણાવ્યું હતું કે જામનગર માત્ર સાંસ્કૃતિક, આધ્યાત્મિક અને વ્યાપારી રીતે સમૃદ્ધ નથી પરંતુ આયુર્વેદ અને વિજ્ઞાનમાં શિક્ષણ, સંશોધન અને નવીનતાનું હૃદય પણ છે.

અહીં આયુર્વેદનું પ્રથમ સંશોધન કેન્દ્ર, પ્રથમ યુનિવર્સિટી, યોગ, નિસર્ગોપચાર અને ફાર્મસી સંસ્થાઓ અને હવે આયુર્વેદ સહિત પરંપરાગત દવાઓ માટે વિશ્વનું પ્રથમ WHO સહયોગ કેન્દ્ર પણ અસ્તિત્વમાં આવી રહ્યું છે. તેથી, ભારતમાં આયુર્વેદ અભ્યાસ, શિક્ષણ, સંશોધન અને દવાના ક્ષેત્રમાં આ ભૂમિનું એક અનોખું સ્થાન છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.

આયુષ મંત્રીએ જણાવ્યું કે વર્ષ 2020માં, ભારત સરકારે, આદરણીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના માર્ગદર્શન હેઠળ, આ કેમ્પસની તમામ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને એકત્ર કરી અને ITRA ની સ્થાપના કરી. અમારા માટે ખૂબ ગર્વની વાત છે કે આ સંસ્થા આયુષ ક્ષેત્રમાં રાષ્ટ્રીય મહત્વની પ્રથમ સંસ્થા તરીકે સ્થાપિત થઈ છે, જે ભારતમાં આયુર્વેદિક શિક્ષણ અને સંશોધનના ક્ષેત્રમાં એક નવો અધ્યાય ઉમેરે છે. આ ઉદ્ઘાટન સમયે, વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠનના મહાનિર્દેશક, ડૉ. ટેડ્રોસ અને વિશ્વના સૌથી લોકપ્રિય નેતા, આપણા આદરણીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીજીએ જાહેરાત કરી હતી કે WHO હેઠળ ગ્લોબલ સેન્ટર ફોર ટ્રેડિશનલ મેડિસિન પણ અહીં સ્થાપિત કરવામાં આવશે. આ WHOનું પ્રથમ અને એકમાત્ર આઉટપોસ્ટેડ સેન્ટર છે જે પરંપરાગત દવાને સમર્પિત છે. આ કેન્દ્ર ભારતના 'વસુધૈવ કુટુમ્બકમ' ની ભાવનાને મૂર્તિમંત કરે છે.

તેમણે માહિતી આપી કે આજનું ભારત આયુર્વેદને માત્ર પરંપરાગત દવા પ્રણાલી તરીકે જ નહીં, પરંતુ વૈજ્ઞાનિક પુરાવાઓ પર આધારિત વૈશ્વિક આરોગ્ય પ્રણાલી તરીકે વિકસાવી રહ્યું છે અને આ દિશામાં, આપણે આયુષ મંત્રાલય હેઠળ સમાવિષ્ટ સંસ્થાઓ દ્વારા પ્રગતિ તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ. આમાં ટેલિ-કન્સલ્ટેશન, મોબાઇલ એપ્લિકેશન્સ અને ડિજિટલ આરોગ્ય પ્લેટફોર્મ તરીકે વેલનેસ ટ્રેકિંગનો સમાવેશ થાય છે. ઔષધીય વનસ્પતિઓની ખેતી, દવા ઉત્પાદન, ઉત્પાદન અને માનકીકરણ. આધુનિક સંશોધન સાથે સંકલન, સર્વગ્રાહી તબીબી ગોઠવણ, વગેરે પહેલનો સમાવેશ થાય છે.

મંત્રીએ એ પણ માહિતી આપી કે આયુષ મંત્રાલયે અત્યાર સુધીમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગની દિશામાં સરકારી સ્તરે 24 થી વધુ દેશો અને સંસ્થાકીય સ્તરે 50થી વધુ દેશો સાથે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. ઉપરાંત, આ સહયોગ દ્વારા, સરકારે ભારતીય દૂતાવાસોમાં હાલમાં 38 દેશોમાં આયુષ ચેરની સ્થાપના, સંયુક્ત સંશોધન પ્રોજેક્ટ્સ, વિદ્યાર્થી અને ફેકલ્ટી વિનિમય કાર્યક્રમો તેમજ 42 આયુષ માહિતી કેન્દ્રોની સ્થાપના વિશે માહિતી આપી હતી.

સભાને સંબોધતા આયુષ મંત્રીએ કહ્યું કે પ્રાચીન સમયમાં જ્યારે આધુનિક દવા ઉપલબ્ધ નહોતી, ત્યારે ભારતની આયુર્વેદ અને પરંપરાગત તબીબી પરંપરા ફક્ત માનવ કલ્યાણ માટે જ નહીં પરંતુ પશુ ચિકિત્સા સુધી પણ વિસ્તરેલી હતી. હસ્ત આયુર્વેદ જેવા પુસ્તકો આનો પુરાવો છે. આ ભાવનાને વિકસિત કરીને, અમે વિશ્વના સૌથી મોટા 'વન્યજીવન પુનર્વસન કેન્દ્ર - વાંતારા' સાથે સહયોગ કરવા તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ. પ્રસ્તાવિત સહયોગમાં પ્રાણી આયુર્વેદ પર સંશોધન, વન્યજીવન સંરક્ષણમાં આયુર્વેદનું યોગદાન, તાલીમ કાર્યક્રમો, સંયુક્ત પ્રકાશનો અને કેસ સ્ટડીનો સમાવેશ થાય છે.

મંત્રીએ આ સમારોહમાં ડિગ્રી મેળવનારા તમામ વિદ્યાર્થીઓ, ફેલો અને તમામ ફેકલ્ટીઓને અભિનંદન આપ્યા અને ભગવાન ધન્વંતરીને તેમના સફળ ભવિષ્ય માટે પ્રાર્થના કરી.

આ દીક્ષાંત સમારોહમાં કુલ 234 વિદ્યાર્થીઓને ડિગ્રી એનાયત કરવામાં આવી હતી, જેમાં 143 MD/MS ડોક્ટર, 35 M. ફાર્મ (આયુર્વેદ), 2 M.Sc. (ઔષધીય વનસ્પતિ), 33 ડિપ્લોમા (આયુર્વેદ ફાર્મસી), 18 ડિપ્લોમા (નેચરોપથી), અને 3 PG ડિપ્લોમા (Y.N.) વિદ્યાર્થીઓનો સમાવેશ થાય છે. વિદેશથી આયુર્વેદનો અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓને પણ ડિગ્રી એનાયત કરવામાં આવી હતી.

સમારોહમાં પાંચ શ્રેણીઓના ઉત્કૃષ્ટ વિદ્યાર્થીઓને મેડલ એનાયત કરવામાં આવ્યા હતા. આ સાથે, શ્રેષ્ઠ સંશોધન અને શ્રેષ્ઠ સંશોધન પ્રકાશન માટે બે વિશેષ મેડલ પણ એનાયત કરવામાં આવ્યા હતા.

આ દીક્ષાંત સમારોહમાં, કુલ બે રાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સાથે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. આમાં CSIR-નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર ઇન્ટરડિસિપ્લિનરી સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી (ત્રિવેન્દ્રમ) અને ફાર્માકોપીયા કમિશન ફોર ઇન્ડિયન મેડિસિન એન્ડ હોમિયોપેથી (ગાઝિયાબાદ) સાથે સહયોગનો સમાવેશ થાય છે. આ ભાગીદારી દ્વારા, વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી અને તબીબી પ્રથાઓને જોડીને નવા સંશોધન અને જાહેર આરોગ્ય સંબંધિત કાર્ય કરવામાં આવશે.

આયુષ મંત્રી શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવે સંસ્થાના વિવિધ એકમો અને હોસ્પિટલનું નિરીક્ષણ કર્યું. તેમણે ધનવંતરી મંદિરમાં ભગવાન ધનવંતરીની પ્રતિમાનું પૂજન કર્યું, WHO ના GTMC ભવન અને સંસ્થાના મુખ્ય મકાનની મુલાકાત લીધી અને ડૉ. પી.એમ. મહેતાની પ્રતિમાનું અનાવરણ કર્યું.

તેમણે સંસ્થાના પુસ્તકાલયની મુલાકાત લીધી, જેમાં હજારો પુસ્તકો, સંદર્ભ પુસ્તકો અને હસ્તપ્રતો છે. આ ઉપરાંત, તેમણે સંસ્થાના પુસ્તકાલયની પણ મુલાકાત લીધી, જેમાં ઔષધીય વૃક્ષો અને દવાઓના દ્રવ્યગુણ સંગ્રહાલયની પણ મુલાકાત લીધી. મુખ્ય ભવનમાં, મંત્રીએ આધુનિક સુવિધાઓથી સજ્જ પ્રો. એમ.એસ. બાઘેલ કમિટી રૂમનું ઉદ્ઘાટન કર્યું, ઓપીડી અને વિવિધ પ્રયોગશાળાઓની મુલાકાત લીધી અને ધન્વંતરી ગ્રાઉન્ડમાં યોગ પાર્કનો શિલાન્યાસ કર્યો હતો.

સાંસદ પૂનમબેન માડમ, ધારાસભ્ય દિવ્યેશભાઈ અકબરી, વિજ્ઞાન ભારતીના રાષ્ટ્રીય ઉપાધ્યક્ષ ડૉ. શેખર મંડે, આયુષ મંત્રાલયના ડીડીજી, સત્યજીત પોલ, આઇટીઆરએના ડિરેક્ટર પ્રો. તનુજા નેસારી અને એકેડેમીના ડીન પ્રો. હિતેશ વ્યાસ આ દીક્ષાંત સમારોહમાં હાજર રહ્યા હતા.

આઇટીઆરએ:

જામનગરમાં આવેલી આ સંસ્થા ભારત સરકારના આયુષ મંત્રાલય હેઠળ કાર્યરત દેશની પ્રથમ આયુર્વેદ સંસ્થા છે, જેને રાષ્ટ્રીય મહત્વનો દરજ્જો છે.

આઇટીઆરએ આયુર્વેદ દવા માટે સ્નાતકથી પીએચડી સ્તર સુધીના અભ્યાસક્રમો ચલાવે છે. ઉપરાંત, આયુર્વેદ ફાર્મસીમાં ડિપ્લોમાથી પીએચડી સુધીના અભ્યાસક્રમો ઉપલબ્ધ છે. અહીં યોગ અને નેચરોપથીમાં કુલ 18 પ્રકારના અભ્યાસક્રમો ચલાવવામાં આવે છે, જેમાં ડોકટરો માટે ખાસ યોગ અભ્યાસક્રમો પણ સામેલ છે.

ITRAએ ઓસ્ટ્રેલિયા, જાપાન, ફ્રાન્સ, આર્જેન્ટિના, બ્રાઝિલ વગેરે જેવી 15 રાષ્ટ્રીય અને 8 આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સાથે MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે.

અહીંના સમૃદ્ધ અને આધુનિક પુસ્તકાલયમાં 30,000થી વધુ પુસ્તકો અને 5,000થી વધુ હસ્તપ્રતો ઉપલબ્ધ છે. અહીં એક પ્રાણી સંગ્રહાલય પણ છે, જ્યાં ઔષધીય અને તબીબી સંશોધન ધોરણો અનુસાર કરવામાં આવે છે.

AP/IJ/GP/JD

(Release ID: 2144258)