યુવા બાબતો અને રમતગમત અને શ્રમ અને રોજગાર કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ આજે ઉત્તર પ્રદેશના વારાણસીમાં રુદ્રાક્ષ આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર અને સંમેલન કેન્દ્ર ખાતે ‘વિકસિત ભારત માટે નશા મુક્ત યુવા’ થીમ પર ‘યુવા આધ્યાત્મિક શિખર સંમેલન’નું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. યુવા બાબતો અને રમતગમત મંત્રાલય દ્વારા આયોજિત, આ સમિટ 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતના વ્યાપક ધ્યેય હેઠળ માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા કલ્પના કરાયેલ નશા મુક્ત ભારત માટે મૂલ્ય-આધારિત યુવા ચળવળના નિર્માણ માટે ભારત સરકારની અતૂટ પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

સમિટના ઉદ્ઘાટન સત્ર દરમિયાન, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનો એક ખાસ સંદેશ સહભાગીઓ સાથે શેર કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં યુવા-નેતૃત્વ ચળવળ માટે પ્રેરણા અને માર્ગદર્શન આપવામાં આવ્યું હતું. તેમના સંદેશમાં, પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, "યુવા આધ્યાત્મિક સમિટ 2025 એ એક પ્રશંસનીય પહેલ છે જે યુવા ભારતીયોની મજબૂત, જાગૃત અને શિસ્તબદ્ધ પેઢી બનાવવાનો પ્રયાસ કરે છે. વ્યસન ફક્ત વ્યક્તિગત ક્ષમતાને જ પાટા પરથી ઉતારતું નથી પરંતુ પરિવારો અને સમાજના પાયાને પણ નબળો પાડે છે. માદક દ્રવ્યોના દુરુપયોગ સામેની આ સામૂહિક લડાઈમાં, સ્વ-જાગૃતિ, હેતુ-આધારિત જીવન અને સમુદાય ભાગીદારી આપણા માર્ગદર્શક સિદ્ધાંતો હોવા જોઈએ."

દેશભરના 120થી વધુ આધ્યાત્મિક સંગઠનોના 600થી વધુ યુવા પ્રતિનિધિઓને એકત્ર કરીને, આ સમિટ ભારતની યુવા શક્તિને વ્યસનના ભય સામે ઉભા થવા માટે એક સ્પષ્ટ આહ્વાન છે. પોતાના ઉદ્ઘાટન સંબોધનમાં, ડૉ. માંડવિયાએ ભાર મૂક્યો કે અમૃતકાળની સાચી સંભાવનાને અમૃત પેઢીનાં હાથમાં છે અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે 2047 સુધીમાં વિકસિત બનવાનું લક્ષ્ય રાખનાર રાષ્ટ્રએ પહેલા ખાતરી કરવી જોઈએ કે તેના યુવાનો વ્યસનની પકડમાંથી મુક્ત છે. "ભારતના યુવાનો અમૃતકાલના મશાલવાહક છે. જો આપણે 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતનું નિર્માણ કરવું હોય, તો આપણે પહેલા નશા મુક્ત ભારત સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ."

આ પ્રસંગે બોલતા, સામાજિક ન્યાય અને સશક્તીકરણ મંત્રી ડૉ. વિરેન્દ્ર કુમારે ભાર મૂક્યો કે આ સમિટ એક સામૂહિક સંકલ્પ છે. તે નશા મુક્ત ભારત અભિયાનને સાચા જન આંદોલનમાં ફેરવવામાં દરેક નાગરિકની સક્રિય ભાગીદારીનું આહ્વાન કરે છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે “નશા નહીં, નવનિર્માણ ચાહિયે. આ સ્વપ્નને સાકાર કરવા માટે, આપણે આ સંકલ્પને શિખર સંમેલનથી આગળ, દરેક ઘર, દરેક પરિવાર અને દરેક સમુદાયમાં લઈ જવું જોઈએ. ત્યારે જ આપણે વિકસિત રાષ્ટ્ર માટેનો આપણો માર્ગ ઝડપી બનાવી શકીશું.”

કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ અને પર્યટન મંત્રી શ્રી ગજેન્દ્ર સિંહ શેખાવતે પોતાના સંબોધનમાં ભાર મૂક્યો હતો કે ભારત હાલમાં ગહન પરિવર્તનના યુગમાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે અને ઇતિહાસ દર્શાવે છે કે આવા વળાંકો દરમિયાન યુવાનોએ હંમેશા મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. શ્રી શેખાવતે આજે ઘણા યુવાનો દ્વારા અનુભવાતા ભાવનાત્મક અલગતા પર પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. જેનું મુખ્ય કારણ સંયુક્ત કુટુંબ વ્યવસ્થા તૂટવાનું છે. “પહેલાં, પરિવારના વડીલો યુવાનોને માર્ગદર્શન આપતા હતા, તેમને આવા હાનિકારક પ્રભાવોનો પ્રતિકાર કરવામાં મદદ કરતા હતા. આજે, તે સહાયક પ્રણાલી નબળી પડી રહી છે અને આ સાંસ્કૃતિક માળખાને પુનઃસ્થાપિત કરવાની આપણી સામૂહિક જવાબદારી છે,” તેમણે કહ્યું હતું.

વધુમાં, ભારતમાં ઉભરતા ડ્રગ જોડાણને સંબોધતા, કેન્દ્રીય યુવા બાબતો અને રમતગમત રાજ્ય મંત્રી શ્રીમતી રક્ષા નિખિલ ખડસેએ શાળાના બાળકોમાં માદક દ્રવ્યોના વધતા સંપર્ક અને યુવા મનને લક્ષ્ય બનાવવા માટે ડિજિટલ પ્લેટફોર્મના દુરુપયોગ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીના નેતૃત્વ હેઠળ સરકારની શૂન્ય-સહિષ્ણુતા નીતિ પર પ્રકાશ પાડતા, તેમણે ચિંતન શિબિરની આંતરદૃષ્ટિને કાર્યક્ષમ પરિણામોમાં રૂપાંતરિત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.

દ્રષ્ટિથી કાર્યમાં પરિવર્તન, સમિટને એક સઘન ચિંતન શિબિર તરીકે ડિઝાઇન કરવામાં આવી છે, જેમાં ચાર કેન્દ્રિત પૂર્ણ સત્રો સામેલ છે. આ સત્રોમાં વ્યસનના પ્રકાર અને પ્રકારો, ડ્રગના દુરૂપયોગને ટકાવી રાખતા જટિલ નેટવર્ક્સ અને અસરકારક પાયાના ઝુંબેશ માટેની વ્યૂહરચનાઓની શોધ કરવામાં આવી હતી. દરેક સત્રમાં નીતિ નિર્માતાઓ, ક્ષેત્ર નિષ્ણાતો, આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શકો અને યુવા નેતાઓને એક સાથે લાવ્યા હતા. જેથી તેઓ લોકો-કેન્દ્રિત અને આધ્યાત્મિક રીતે પ્રેરિત રોડમેપ સહ-નિર્માણ કરી શકે.

દરેક સત્રમાં ચર્ચાઓનો હેતુ કાર્યક્ષમ આંતરદૃષ્ટિની રચના કરવાનો છે, જે કાશી ઘોષણાપત્રમાં પરિણમશે, જે ભાગ લેનારા હિસ્સેદારોની સામૂહિક પ્રતિબદ્ધતા અને વ્યૂહાત્મક બ્લુપ્રિન્ટને કેપ્ચર કરતો એક સ્વપ્નદ્રષ્ટા દસ્તાવેજ છે.

જાહેર જોડાણને વધુ મજબૂત બનાવવા માટે, એક સમર્પિત જાહેર કાર્યક્રમ યોજવામાં આવ્યો હતો. આ કાર્યક્રમમાં પ્રભાવશાળી નુક્કડ નાટકો અને "કેલિડોસ્કોપ ઓફ બનારસ" નામનો સાંસ્કૃતિક પ્રદર્શન દર્શાવવામાં આવ્યું હતું, જે શહેરના આધ્યાત્મિક વારસાની ઉજવણી કરે છે અને સાથે સાથે માદક દ્રવ્યોના દુરૂપયોગના નૈતિક અને સામાજિક સંકટ તરફ ધ્યાન દોરે છે. વારાણસીના પ્રતિષ્ઠિત નાગરિકો, જેમાં શિક્ષકો, તબીબી વ્યાવસાયિકો, વેપારીઓ અને સામાજિક નેતાઓનો સમાવેશ થાય છે, તેમણે યુવાનો સાથે હાથ મિલાવ્યા, આ રાષ્ટ્રીય મિશનમાં સામૂહિક જવાબદારીના મુખ્ય સંદેશને વધુ મજબૂત બનાવ્યો છે.

આ કાર્યક્રમમાં અનેક મુખ્ય મહાનુભાવો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા, જે ડ્રગ વિરોધી અભિયાન પ્રત્યે સરકારના એકીકૃત અભિગમ અને પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. મુખ્ય ભાષણ કેન્દ્રીય સામાજિક ન્યાય અને સશક્તીકરણ મંત્રી ડૉ. વીરેન્દ્ર કુમાર દ્વારા આપવામાં આવ્યું હતું. આ ઉપરાંત કેન્દ્રીય ગૃહ રાજ્યમંત્રી શ્રી નિત્યાનંદ રાય, માનનીય કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ અને પર્યટન મંત્રી શ્રી ગજેન્દ્ર સિંહ શેખાવત, યુવા બાબતો અને રમતગમત રાજ્યમંત્રી શ્રીમતી રક્ષા નિખિલ ખડસે, યુવા બાબતો અને રમતગમત રાજ્યમંત્રી શ્રી ગિરીશ ચંદ્ર યાદવ પણ ઉપસ્થિત  હતા. NCB, ડ્રગ કંટ્રોલર જનરલ ઓફ ઈન્ડિયા, યુવા બાબતો અને રમતગમત મંત્રાલય, ઉત્તર પ્રદેશ સરકારના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ અને આધ્યાત્મિક અને સામાજિક-સાંસ્કૃતિક સંગઠનોના પ્રતિનિધિઓએ વિવિધ સત્રો અને પેનલમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી.

યુવા ઊર્જા, આધ્યાત્મિક દૃઢતા અને સંસ્થાકીય ભાગીદારીનો સંગમ 20 જુલાઈના રોજ કાશી ઘોષણાના ઔપચારિક સ્વીકાર સાથે તેની પરાકાષ્ઠાએ પહોંચશે. આ વ્યાપક નીતિ દસ્તાવેજ ડ્રગ-મુક્ત યુવા કાર્યવાહી માટે પાંચ વર્ષનો રોડમેપ રજૂ કરશે, જેમાં સ્થાનિક સરકારો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓથી લઈને આધ્યાત્મિક સંસ્થાઓ અને નાગરિક સમાજ સુધીના દરેક હિસ્સેદાર માટે સ્પષ્ટ રીતે વ્યાખ્યાયિત લક્ષ્યો, સમયરેખા અને ભૂમિકાઓ હશે. ઘોષણાપત્રની સમીક્ષા અને વિકસિત ભારત યંગ લીડર્સ ડાયલોગ 2026 દરમિયાન કરવામાં આવશે, જેથી ખાતરી કરી શકાય કે તેનો અમલ સતત, જવાબદાર અને ભવિષ્યલક્ષી છે.

આ યુવા-નેતૃત્વ ચળવળ નાગરિક ભાગીદારી અને યુવા નેતૃત્વ દ્વારા પરિવર્તનશીલ સામાજિક પરિવર્તનને આગળ ધપાવવા માટે મંત્રાલયના વ્યાપક માળખામાં સ્થાપિત છે. તે ભારતના કાલાતીત સભ્યતા મૂલ્યોમાં મૂળ ધરાવતા અને હેતુ અને રાષ્ટ્રત્વની ઊંડી ભાવના દ્વારા પ્રેરિત, અમૃતકાળમાં યુવાનોને પ્રગતિના એન્જિન બનવાના પ્રધાનમંત્રી મોદીના આહ્વાનની પુષ્ટિ છે.

AP/IJ/GP/JD