રેલવે મંત્રાલય
રેલવે ઓછી અને મધ્યમ આવક ધરાવતા પરિવારોને સસ્તી મુસાફરી માટે પ્રતિબદ્ધ છે; આધુનિક અમૃત ભારત ટ્રેનો વિશ્વ કક્ષાના અનુભવ સાથે નોન-એસી રેલ મુસાફરીને પુનઃ વ્યાખ્યાયિત કરે છે
78% નોન-એસી સીટો અને 70% નોન-એસી કોચ સાથે, મોટી સંખ્યામાં મેલ, એક્સપ્રેસ અને પેસેન્જર ટ્રેનો સામાન્ય વર્ગના મુસાફરોને આરામદાયક મુસાફરી પ્રદાન કરી રહી છે
આગામી 5 વર્ષમાં 17000 નોન-એસી જનરલ/સ્લીપર કોચ રજૂ કરવામાં આવશે; મંજૂર કરાયેલ 100માંથી, 14 અમૃત ભારત ટ્રેનો કાર્યરત છે
સલામતીને પૂર્ણ કરે છે: અમૃત ભારત ટ્રેનોને જર્ક-ફ્રી કપ્લર્સ મળે છે અને ક્રેશ ટ્યુબની જોગવાઈ દ્વારા ક્રેશવર્ધીનેસમાં સુધારો થાય છે
અમૃત ભારત ટ્રેનો સીસીટીવી, એલઇડી લાઇટ્સ, ઇપી બ્રેક સિસ્ટમ, 11 જનરલ કોચ, 8 સ્લીપર કોચ અને દિવ્યાંગ-મૈત્રીપૂર્ણ કમ્પાર્ટમેન્ટ સાથે સલામતી અને સુલભતામાં વધારો કરે છે
Posted On:
30 JUL 2025 4:20PM by PIB Ahmedabad
રેલવેએ જનરલ ક્લાસ મુસાફરીની માંગ કરતા મુસાફરો માટે સુવિધાઓમાં નોંધપાત્ર વધારો કર્યો છે. ફક્ત છેલ્લા નાણાકીય વર્ષ 2024-25 દરમિયાન, વિવિધ લાંબા અંતરની ટ્રેનોમાં 1250 જનરલ કોચનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.
નીચે આપેલ વિગતો મુજબ નોન-એસી કોચની ટકાવારી નોંધપાત્ર રીતે વધીને લગભગ 70% થઈ ગઈ છે:
કોષ્ટક 1: કોચનું વિતરણ:
|
Non-AC coaches (general and sleeper)
|
~57,200
|
~70%
|
|
AC coaches
|
~25,000
|
~30%
|
|
Total coaches
|
~82,200
|
100%
|
જનરલ કોચની વધુ ઉપલબ્ધતાને કારણે, જનરલ/બિનઆરક્ષિત કોચમાં મુસાફરી કરતા મુસાફરોની સંખ્યામાં વધારો થયો છે જે નીચે દર્શાવેલ છે:
કોષ્ટક 2: જનરલ/બિનઆરક્ષિત કોચમાં મુસાફરો:
|
Year
|
No. of Passengers
|
|
2020-21
|
99 Cr (Covid year)
|
|
2021-22
|
275 Cr (Covid year)
|
|
2022-23
|
553 Cr
|
|
2023-24
|
609 Cr
|
|
2024-25
|
651 Cr
|
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં નોન-એસી મુસાફરો માટે ઉપલબ્ધ બેઠકોની સંખ્યામાં પણ વધારો થયો છે. વર્તમાન આંકડા નીચે મુજબ છે:
કોષ્ટક 3: બેઠકોનું વિતરણ:
|
Non-AC seats
|
~ 54 lakhs
|
~ 78%
|
|
AC seats
|
~ 15 lakhs
|
~ 22%
|
|
Total
|
~ 69 lakhs
|
100%
|
જનરલ અને નોન-એસી સ્લીપર કોચનો ઉપયોગ કરતા મુસાફરો માટે વધુ સારી એકોમોડેશન સુવિધા પૂરી પાડવા માટે, મેલ/એક્સપ્રેસ ટ્રેનોની રચના અંગેની હાલની નીતિમાં 22 કોચની ટ્રેનમાં 12 (બાર) જનરલ ક્લાસ અને સ્લીપર ક્લાસ નોન-એસી કોચ અને 08 (આઠ) એસી-કોચની જોગવાઈ છે, જેનાથી જનરલ અને નોન-એસી સ્લીપર કોચનો ઉપયોગ કરતા મુસાફરો માટે વધુ સારી એકોમોડેશન સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવે છે.
વધુમાં, અનરિઝર્વ્ડ એકોમોડેશન મેળવવા ઇચ્છતા મુસાફરોની જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવા માટે, ભારતીય રેલવે (IR) સસ્તી મુસાફરી માટે અનરિઝર્વ્ડ નોન-એસી પેસેન્જર ટ્રેનો/MEMU/EMU વગેરે ચલાવે છે, જે મેલ/એક્સપ્રેસ સેવાઓમાં ઉપલબ્ધ અનરિઝર્વ્ડ એકોમોડેશન (કોચ) ઉપરાંત છે.
અમૃત ભારત એક્સપ્રેસ ટ્રેનોનો વિકાસ, MEMU ટ્રેનોનું ઉત્પાદન અને જનરલ કોચનો હિસ્સો વધારવો એ સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે ભારતીય રેલવે જનરલ ક્લાસમાં મુસાફરીની માંગને અસરકારક રીતે પૂર્ણ કરી રહી છે.
નોન-એસી કોચના વર્તમાન ઊંચા હિસ્સા (કુલ કોચના ~70%) ઉપરાંત, રેલવે આગામી 5 વર્ષમાં 17,000 નોન-એસી જનરલ/સ્લીપર કોચ માટે એક ખાસ ઉત્પાદન કાર્યક્રમ ચલાવી રહી છે.
ભારતીય રેલવે (IR) એ સંપૂર્ણપણે નોન-એસી અમૃત ભારત ટ્રેનો શરૂ કરી છે, જેમાં હાલમાં 11 જનરલ ક્લાસ કોચ, 8 સ્લીપર ક્લાસ કોચ, 1 પેન્ટ્રી કાર અને 02 સેકન્ડ ક્લાસ કમ લગેજ કમ ગાર્ડ વાન અને દિવ્યાંગ મૈત્રીપૂર્ણ કમ્પાર્ટમેન્ટનો સમાવેશ થાય છે. આ ટ્રેનો નોન-એસી સેગમેન્ટના મુસાફરોને વિશ્વ કક્ષાની આધુનિક અને આરામદાયક રેલ મુસાફરીનો અનુભવ પ્રદાન કરીને સામાન્ય લોકોની જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવા માટે ડિઝાઇન અને ઉત્પાદિત કરવામાં આવી છે. IR એ 100 અમૃત ભારત ટ્રેનોના ઉત્પાદન માટે જોગવાઈ કરી છે.
આ ટ્રેનની હાઇ સ્પીડ, ઉન્નત સલામતી ધોરણો અને વિશ્વ કક્ષાની સેવા એ નીચેની ઉન્નત સુવિધાઓ અને સુખાકારી સાથેની વિશેષતાઓ છે:
- વંદે ભારત સ્લીપરની જેમ બહેતર દેખાવ અને અનુભૂતિ સાથે સીટ અને બર્થની સુંદરતા.
- જર્ક ફ્રી સેમી-ઓટોમેટિક કપ્લર્સ.
- ક્રેશવર્ધી સુવિધાઓમાં સુધારો.
- બધા કોચ અને સામાન રૂમમાં સીસીટીવી સિસ્ટમની જોગવાઈ.
- શૌચાલયોની સુધારેલી ડિઝાઇન.
- બર્થ પર ચઢવાની સરળતા માટે સીડીની સુધારેલી ડિઝાઇન.
- સુધારેલ LED લાઇટ ફિટિંગ અને ચાર્જિંગ સોકેટ્સ.
- EP સહાયિત બ્રેકિંગ સિસ્ટમની જોગવાઈ.
- શૌચાલય અને ઇલેક્ટ્રિકલ ક્યુબિકલ્સમાં એરોસોલ આધારિત ફાયર સપ્રેસન સિસ્ટમ. USB ટાઇપ-A અને ટાઇપ-C મોબાઇલ ચાર્જિંગ સોકેટ્સ.
- પેસેન્જર અને ગાર્ડ/ટ્રેન મેનેજર વચ્ચે દ્વિ-માર્ગી સંચાર માટે ઇમરજન્સી ટોક બેક સિસ્ટમ.
- ઉન્નત હિટિંગ કેપેસિટી સાથે નોન-એસી પેન્ટ્રી.
- સરળતાથી જોડાણ અને અલગતા માટે ઝડપી રિલીઝ મિકેનિઝમ સાથે સંપૂર્ણપણે સીલબંધ ગેંગવે.
ભારતીય રેલવે સેવાનો ખર્ચ, સેવાનું મૂલ્ય, મુસાફરો શું સહન કરી શકે છે, અન્ય સ્પર્ધાત્મક માધ્યમો પાસેથી સ્પર્ધા, સામાજિક આર્થિક બાબતો વગેરેને ધ્યાનમાં રાખીને ભાડા નક્કી કરે છે. વિવિધ ટ્રેનો/વર્ગના ભાડા આ ટ્રેનોમાં પૂરી પાડવામાં આવતી સુવિધાઓ પર આધારિત છે. ભારતીય રેલવે (IR) વિવિધ પ્રકારના મુસાફરોના સેગમેન્ટ માટે વિવિધ પ્રકારની ટ્રેન સેવાઓ ચલાવે છે.
ભારતીય રેલવે ગરીબ અને નીચલા મધ્યમ વર્ગ સહિત સામાન્ય લોકોના લાભ માટે મેલ/એક્સપ્રેસ અને પેસેન્જર ટ્રેનો સહિત સસ્તા ભાડા માળખા સાથે મોટી સંખ્યામાં ટ્રેનો ચલાવવાનું ચાલુ રાખે છે. IRએ અમૃત ભારત સેવાઓ અને નમો ભારત રેપિડ રેલ સેવાઓ શરૂ કરી છે, જે વસ્તીના મોટા વર્ગને, ખાસ કરીને ઓછી આવક ધરાવતા જૂથોને ઉચ્ચ ગુણવત્તાની સેવાઓ પૂરી પાડે છે.
આ માહિતી કેન્દ્રીય રેલવે, માહિતી અને પ્રસારણ અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને માહિતી ટેકનોલોજી મંત્રી શ્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે આજે લોકસભામાં પ્રશ્નોના લેખિત જવાબમાં આપી હતી.
(Release ID: 2150229)