ભારત તેની ટકાઉપણું પ્રતિબદ્ધતાઓ પૂર્ણ કરવામાં શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કરનારા G20 દેશોમાં સામેલ છે. આ વાત કેન્દ્રીય વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી પીયૂષ ગોયલે આજે નવી દિલ્હીમાં ભારતીય ઉદ્યોગ સંઘ (CII)ના 20મા ગ્લોબલ સસ્ટેનેબિલિટી સમિટમાં કહી હતી.

પર્યાવરણ ક્ષેત્રમાં ભારતની ભૂમિકા પર ટિપ્પણી કરતા શ્રી ગોયલે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ COP-21 ને સફળ બનાવવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. તેમણે કહ્યું, “પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ COP-21 ને સફળ બનાવવામાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. તેમની સક્રિય ભાગીદારી વિના, ઓછા વિકસિત દેશોના ટકાઉપણાના પ્રયાસોમાં યોગદાન આપવા માટે વિકસિત દેશો સાથેના તેમના સહયોગ વિના, COP-21 સફળ ન થઈ શક્યું હોત. પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ સમગ્ર ગ્લોબલ સાઉથને એક સંદેશ આપવા માટે એકસાથે લાવ્યા કે આ વિશ્વના દરેક દેશની સામૂહિક જવાબદારી હોવી જોઈએ.”

શ્રી ગોયલે ભાર મૂક્યો કે ભારત તેના ટકાઉ વિકાસ લક્ષ્યો પ્રત્યે નિશ્ચિતપણે પ્રતિબદ્ધ છે, 2014 થી નવીનીકરણીય ઊર્જા લક્ષ્યોમાં પાંચ ગણો વધારો કર્યો છે અને “એક રાષ્ટ્ર, એક ગ્રીડ” ના સિદ્ધાંત હેઠળ એકબીજા સાથે જોડાયેલા રાષ્ટ્રીય ગ્રીડનું સફળતાપૂર્વક નિર્માણ કર્યું છે.

વીજ ક્ષેત્રમાં સિદ્ધિઓ પર પ્રકાશ પાડતા, શ્રી ગોયલે કહ્યું કે ભારત સમયપત્રક કરતા ઘણા વહેલા નવીનીકરણીય ઊર્જા લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરી રહ્યું છે, અને 50 ટકા નવીનીકરણીય ઊર્જા ક્ષમતા પહેલાથી જ સ્થાપિત થઈ ગઈ છે. તેમણે એ વાત પર પ્રકાશ પાડ્યો કે ભારત 2030 સુધીમાં 500 GW સુધી પહોંચવાનું લક્ષ્ય ધરાવે છે, જે મેક ઇન ઇન્ડિયા ઉત્પાદનો, આત્મનિર્ભર ઉત્પાદન અને ઝડપી નવીનતા દ્વારા સંચાલિત છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતમાં હવે 24X7 સ્વચ્છ ઊર્જા પુરવઠા માટે નવીનીકરણીય ઊર્જા ઉપલબ્ધ છે જે લગભગ રૂ. 4.60થી રૂ. 5.00 પ્રતિ kWhના ભાવે ઉપલબ્ધ છે, જે વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી વધુ આર્થિક દર છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે કોલસા અને નવીનીકરણીય ઊર્જાને એકસાથે અપનાવવામાં કોઈ વિરોધાભાસ નથી, અને પારદર્શક બોલી પ્રક્રિયાઓએ સૌર ઊર્જાના ભાવ રૂ. 7-8 થી રૂ. 2.41 સુધી ઘટાડ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે ભારત હવે વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી વધુ આર્થિક અને સ્પર્ધાત્મક દરે 24X7 નવીનીકરણીય ઊર્જા પ્રદાન કરવા સક્ષમ છે.

શ્રી ગોયલે સ્ટાર્ટઅપ ઉદ્યોગોને પાણી સંગ્રહ અને ઊર્જા કાર્યક્ષમતા જેવા પડકારોનો ઉકેલ શોધવા માટે હાકલ કરી. 2015 માં શરૂ થયેલી ઉજાલા યોજનાનો ઉલ્લેખ કરતા, તેમણે કહ્યું કે ભારતે અગ્નિથી પ્રકાશિત બલ્બને બદલે LED બલ્બનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. આ દર્શાવે છે કે નાના પગલાં પણ પરિવર્તનશીલ અસર કરી શકે છે.

શ્રી ગોયલે એમ પણ કહ્યું કે ભારતની સપ્લાય ચેઇન મજબૂત છે અને દેશ તેને ચાલુ કે બંધ કરવા માટે અન્ય કોઈ દેશની દયા પર નથી. તેમણે કહ્યું કે આ ભારતને આત્મનિર્ભર બનાવી રહ્યું છે અને યુવા ભારતમાં વિશ્વના કોઈપણ પડકારનો સામનો કરવા માટે આત્મવિશ્વાસ પેદા કરી રહ્યું છે.

સમાજના દરેક વર્ગની ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડતા, શ્રી ગોયલે કહ્યું કે દરેક વ્યક્તિ - પછી ભલે તે યુવાન પુરુષો હોય કે સ્ત્રીઓ, સ્ટાર્ટઅપ્સ, ઉદ્યોગસાહસિકો, કોર્પોરેટ્સ, ખેડૂતો, શેરી વિક્રેતાઓ, કરિયાણાની દુકાનો અને દુકાનદારો - આ વર્ષના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળામાં દેશના 7.8 ટકાના GDP વૃદ્ધિમાં સામૂહિક રીતે યોગદાન આપી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે 1.4 અબજ લોકોના મજબૂત વિશ્વાસ અને સંકલ્પ વિના વિશ્વની સૌથી ઝડપથી વિકસતી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બનવું શક્ય ન હોત.

શ્રી ગોયલે ભાર મૂક્યો કે ભારત વૈશ્વિક વિકાસમાં 18 ટકાનું યોગદાન આપી રહ્યું છે. તે ટૂંક સમયમાં વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર બનવા જઈ રહ્યું છે અને ખરીદ શક્તિ સમાનતાના સંદર્ભમાં પહેલેથી જ $15 ટ્રિલિયનનું અર્થતંત્ર છે. આમ, દેશ મજબૂત સ્થિતિથી વિશ્વ સાથે જોડાણ કરી રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતનું ભવિષ્ય ટકાઉપણું, ઉચ્ચ ગુણવત્તા, સસ્તું અને સમાવિષ્ટ વિકાસ પર રહેલું છે જે સમાજના છેલ્લા વ્યક્તિ સુધી પહોંચે છે.

વપરાશ ખર્ચ અને માંગને વધારવા માટે વ્યાપકપણે અપેક્ષિત GST સુધારાઓ વિશે બોલતા, શ્રી ગોયલે કહ્યું કે સંસાધનોના વધુ ફાળવણી દ્વારા માળખાગત નિર્માણને સરકારના સતત સમર્થન સાથે, ભારતના મજબૂત મેક્રોઇકોનોમિક ફંડામેન્ટલ્સ તેને અર્થશાસ્ત્રીઓ અથવા નિરાશાવાદીઓ દ્વારા કરવામાં આવેલા દરેક અંદાજને પાર કરવામાં સક્ષમ બનાવશે. તેમણે કહ્યું કે પડકારો આવશે, પરંતુ અસ્થિર અને અનિશ્ચિત સમયનો સામનો કરવાની ભારતની ક્ષમતામાં વધારો થયો છે.

સ્થાયીત્વ અંગે શ્રી ગોયલે જણાવ્યું હતું કે તે ફક્ત નવીનીકરણીય ઊર્જા અથવા પ્રદૂષણ વિશે જ નથી, પરંતુ જળ સંસાધનોના અસરકારક ઉપયોગ તેમજ આડેધડ આયોજનને કારણે શહેરોમાં અચાનક પૂર, વાદળ ફાટવા અને પૂરના લીધે પાણી ભરાવા જેવા આબોહવા પરિવર્તનના જોખમોનો સામનો કરવા વિશે પણ છે. તેમણે કહ્યું કે આ વધુ આર્થિક વિકાસ માટે તકો બની શકે છે.

પ્રધાનમંત્રીને ટાંકીને, શ્રી ગોયલે કહ્યું કે ભારતમાં 1 ટકા કરતા પણ ઓછા કાપડના કચરાનું રિસાયકલ કરવામાં આવે છે જ્યારે વિકસિત દેશો રિસાયકલ ઉત્પાદનો માટે વધુ ચૂકવણી કરવા તૈયાર છે. તેમણે કહ્યું કે મહાસાગરો અને નદીઓની સફાઈ કચરામાંથી મૂલ્ય બનાવી શકે છે અને જળચરઉછેરને પણ બચાવી શકે છે. CII જેવી સંસ્થાઓની પ્રશંસા કરતા, તેમણે ઉદ્યોગોને પ્રધાનમંત્રીના મંત્ર "ઝીરો ડિફેક્ટ, ઝીરો ઈફેક્ટ" એટલે કે ગુણવત્તા અને ટકાઉપણું અપનાવવા વિનંતી કરી, જે 2047 સુધીમાં અમૃતકાળ તરફ ભારતની યાત્રાના બે એન્જિન છે.

શ્રી ગોયલે પેરિસ કરારની તેમની પ્રતિબદ્ધતાઓને પૂર્ણ કરવામાં નિષ્ફળ રહેવા બદલ વિકસિત દેશોની ટીકા કરી હતી. તેમણે કહ્યું, "વિકસિત દેશોએ આપણને ઘણાં નિરાશ કર્યા છે. વિકાસશીલ દેશો અથવા ઓછા વિકસિત દેશોના પ્રયાસોને ટેકો આપવા માટે પેરિસ કરારમાં ટ્રિલિયન ડોલરની રાહત નાણાકીય સહાય અથવા અનુદાનના રૂપમાં મોટા વચનો આપ્યા હોવા છતાં, દર વર્ષે ઓછામાં ઓછા $100 બિલિયન પ્રતિબદ્ધ કરવામાં આવ્યા છે. પરંતુ આપણે હજુ સુધી આમાંથી કોઈ પણ પ્રતિબદ્ધતા પૂર્ણ થતી જોઈ નથી."

સ્થાયીત્વ માટે સામૂહિક કાર્યવાહીનું આહ્વાન કરતા, શ્રી ગોયલે કહ્યું કે ભારતની સ્પર્ધાત્મકતા ફક્ત ટકાઉ માર્ગો, ઊર્જા કાર્યક્ષમતા અને જવાબદાર વપરાશ દ્વારા જ સુધરશે. તેમણે કહ્યું, "ભારતનું ભવિષ્ય સુરક્ષિત, સંરક્ષિત અને યુવા ભારતની આકાંક્ષાઓ અને 1.4 અબજ લોકોની પ્રતિબદ્ધતા દ્વારા સશક્ત છે, જે ટકાઉપણું, ગુણવત્તા અને સમાવેશ પર આધારિત છે."

શ્રી પીયુષ ગોયલે કહ્યું કે ભારત વિશ્વભરમાં વેપાર સંબંધોનું વિસ્તરણ કરી રહ્યું છે, મોરેશિયસ, ઓસ્ટ્રેલિયા (તબક્કો 1), EFTA બ્લોક, યુનાઇટેડ કિંગડમ અને UAE સાથે મુક્ત વેપાર કરાર (FTA) પહેલાથી જ પૂર્ણ થઈ ગયા છે, જ્યારે યુરોપિયન યુનિયન, ચિલી, પેરુ, ન્યુઝીલેન્ડ, ઓસ્ટ્રેલિયા (તબક્કો 2) અને ઓમાન સાથે વાટાઘાટો ચાલુ છે. તેમણે ઉમેર્યું કે ભારત દ્વિપક્ષીય વેપાર કરાર માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સાથે પણ વાટાઘાટો કરી રહ્યું છે.

શ્રી ગોયલે પ્રધાનમંત્રીના વિચારોમાંથી પ્રેરણા લઈને રોજિંદા જીવનમાં નવીનતા અને ઊર્જા કાર્યક્ષમતાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે કહ્યું, “આપણે ઊર્જા કાર્યક્ષમતા તરફની દરેક શક્ય તકનું મૂલ્યાંકન કરવાનું શરૂ કરવું જોઈએ. હકીકતમાં, પ્રધાનમંત્રીએ તાજેતરમાં જ સ્ટ્રીટ લાઇટ સમયસર બંધ ન થવાનો એક કિસ્સો અને અનુભવ શેર કર્યો હતો. અહીં એક સ્માર્ટ સ્ટાર્ટઅપ એક સરળ ઉપકરણ બનાવી શકે છે જે આ બધી સ્ટ્રીટ લાઇટોને આપમેળે જોડશે જેથી સૂર્ય ઉગે તેમ જ લાઇટો બંધ થઈ જશે અને જ્યારે સૂર્યાસ્ત થાય અને અંધારું થવા લાગે, ત્યારે લાઇટો ચાલુ થઈ જશે. મહિલાઓ અને સજ્જનો, આ મૂળભૂત બાબતો છે અને આપણે પરિવર્તનશીલ અસર સર્જી શકીએ છીએ.”

શ્રી પીયૂષ ગોયલે એમ કહીને સમાપન કર્યું કે ભારતનું ભવિષ્ય દ્રઢતા, ટકાઉપણું અને સામૂહિક પ્રતિબદ્ધતા પર રહેલું છે. તેમણે કહ્યું, "આ સામૂહિક પ્રતિબદ્ધતા અને માનસિકતા સાથે, 1.4 અબજ લોકોના પ્રયાસ સાથે, વિશ્વના સૌથી યુવા દેશોમાંના એક, યુવા ભારતની આકાંક્ષાઓને પૂર્ણ કરીને, મને વિશ્વાસ છે કે ભારતનું ભવિષ્ય સુરક્ષિત, મજબૂત, સશક્ત અને ટકાઉપણું અને ઉચ્ચ ગુણવત્તા, પોષણક્ષમતાના સ્તંભો પર બનેલું છે, જેથી તે બાકીના વિશ્વ સાથે આત્મવિશ્વાસ સાથે જોડાઈ શકે, અને તે જ સમયે, સમાવેશી વિકાસ, પિરામિડના તળિયે છેલ્લા વ્યક્તિ સુધી પહોંચતી વૃદ્ધિ સુનિશ્ચિત કરવી એ આપણો સિદ્ધાંત, આપણો અંતિમ ધ્યેય અથવા આપણે પાર કરવાનો પર્વત હશે."

SM/IJ/GP/JD