14-15 સપ્ટેમ્બર, 2025ના રોજ ગુજરાતના ગાંધીનગર ખાતે આવેલા મહાત્મા મંદિર કન્વેન્શન અને પ્રદર્શન કેન્દ્રમાં હિન્દી દિવસ અને પાંચમાં અખિલ ભારતીય રાજભાષા પરિષદનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. આ કાર્યક્રમની વિગતો આપવા ગૃહ મંત્રાલયનાં રાજભાષા વિભાગનાં સચિવ, શ્રીમતી અંશુલી આર્યએ આજે પત્રકાર પરિષદને સંબોધી હતી. આ પ્રસંગે સંયુક્ત સચિવ, ડૉ. મીનાક્ષી જૌલી પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

સચિવશ્રીએ કહ્યું હતું કે, આ બે દિવસીય કાર્યક્રમનો ઉદ્દેશ્ય હિન્દીના મહત્વ, તેના વિકાસ, અને સરકારી કામકાજમાં તેના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. આ કાર્યક્રમ ગૃહ મંત્રાલયના રાજભાષા વિભાગ દ્વારા આયોજિત કરવામાં આવ્યો છે.

હિન્દી દિવસ અને પાંચમા અખિલ ભારતીય રાજભાષા પરિષદનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય રાજભાષા તરીકે હિન્દીના મહત્વ અને તેના અમલીકરણ પર ભાર મૂકવાનો છે. ગૃહ મંત્રાલયના રાજભાષા વિભાગ દ્વારા આયોજિત આ કાર્યક્રમમાં હિન્દીના વિકાસ, ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ અને તેના સાંસ્કૃતિક મહત્વ પર વિવિધ સત્રોમાં ચર્ચા કરવામાં આવશે.

કાર્યક્રમનું ઉદ્ઘાટન અને મુખ્ય જાહેરાતો

બે દિવસીય પરિષદનું ઉદ્ઘાટન મુખ્ય અતિથિ તરીકે માનનીય ગૃહ અને સહકાર મંત્રી દ્વારા સવારે 10 વાગ્યે કરવામાં આવશે. આ પ્રસંગે અનેક મહત્વપૂર્ણ પહેલની શરૂઆત થશે.

'ભારતી' બહુભાષી અનુવાદ સોફ્ટવેર: ગૃહ મંત્રાલયના રાજભાષા વિભાગ દ્વારા C-DAC, પુણેના સહયોગથી વિકસાવવામાં આવેલું 'ભારતી' સોફ્ટવેર લોન્ચ કરવામાં આવશે. આ સિસ્ટમ ન્યુરલ મશીન અનુવાદ અને ઓટોમેટિક સ્પીચ રેકગ્નિશન જેવી અદ્યતન ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરે છે. તે 36 ફાઇલ ફોર્મેટને સપોર્ટ કરે છે અને અનુવાદની ગુણવત્તા, સુસંગતતા અને વિશ્વસનીયતા જાળવી રાખવા માટે માનવ-ચકાસણી પ્રક્રિયાને અનુસરે છે. આ સોફ્ટવેરને 'એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત'ના લક્ષ્યને સાકાર કરવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ગણવામાં આવ્યું છે.

'હિન્દી શબ્દ સિંધુ'નું અદ્યતન સંસ્કરણ: સાત લાખથી વધુ શબ્દો સાથે આ ડિજિટલ હિન્દી શબ્દકોશનું નવું સંસ્કરણ રજૂ કરવામાં આવશે. ભવિષ્યમાં તેમાં 22 અનુસૂચિત ભાષાઓના સમાનાર્થી શબ્દો પણ ઉપલબ્ધ કરાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવશે.

પુસ્તકો અને સામાયિકોનું વિમોચન: 'હિન્દી અને ભારતીય ભાષાઓ: અનુવાદના પરિમાણો' નામનું પુસ્તક, 'રાજભાષા ભારતી'નો વિશેષ અંક, અને રાજભાષા વિભાગના માર્ગદર્શન હેઠળ વિવિધ બેંકો અને સંસ્થાઓ દ્વારા પ્રકાશિત થયેલા અન્ય પુસ્તકો અને સામયિકોનું વિમોચન થશે.

પુરસ્કાર વિતરણ: સરકારી કામકાજમાં હિન્દીના ઉત્કૃષ્ટ ઉપયોગ માટે રાજભાષા ગૌરવ અને રાજભાષા કીર્તિ પુરસ્કારો એનાયત કરવામાં આવશે.

કાર્યક્રમની મુખ્ય વિશેષતાઓ 

નવા સોફ્ટવેર અને શબ્દકોશનું લોકાર્પણ: આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી દ્વારા 'ભારતી' નામનું બહુભાષી અનુવાદ સોફ્ટવેર લોન્ચ કરવામાં આવશે. આ સોફ્ટવેર ન્યુરલ મશીન અનુવાદ અને વોઈસ રેકગ્નિશન જેવી અદ્યતન ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરે છે. આ ઉપરાંત, સાત લાખથી વધુ શબ્દો સાથે 'હિન્દી શબ્દ સિંધુ' નામના ડિજિટલ હિન્દી શબ્દકોશનું અદ્યતન સંસ્કરણ પણ લોન્ચ થશે.

સન્માન અને પુરસ્કારો: સરકારી કામકાજમાં હિન્દીના પ્રગતિશીલ ઉપયોગ માટે રાજભાષા ગૌરવ અને રાજભાષા કીર્તિ પુરસ્કારો એનાયત કરવામાં આવશે.

વિચાર-વિમર્શ સત્રો: બે દિવસીય કાર્યક્રમમાં વિવિધ વિષયો પર સત્રો યોજાશે, જેમાં ભારતીય સંઘના માળખામાં હિન્દી અને ભારતીય ભાષાઓનું સંકલન, માહિતી ટેકનોલોજીમાં હિન્દી, અને રાજ્યભાષા હિન્દીના અમલીકરણ માટે નાગરરાજ્યભાષા અમલીકરણ સમિતિ જેવા મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે. ફિલ્મી હસ્તીઓ પણ હિન્દીના મહત્વ પર પોતાના મંતવ્યો રજૂ કરશે.

હિન્દીનું મહત્વ: ભાષણમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે હિન્દી ભારતની રાષ્ટ્રીય એકતા અને ઓળખનું પ્રતીક છે. સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં પણ હિન્દીએ લોકોને જોડવાનું કાર્ય કર્યું હતું અને બંધારણ સભાએ તેને સત્તાવાર ભાષા તરીકે સ્વીકારી. આજે હિન્દી વૈશ્વિક સ્તરે પણ પોતાની ઓળખ બનાવી રહી છે, જેમાં ઘણી મોટી કંપનીઓ અને સંસ્થાઓ તેમના વ્યવસાય માટે હિન્દીનો ઉપયોગ કરી રહી છે.

બે દિવસીય પરિષદના સત્રો

આ કાર્યક્રમમાં હિન્દી અને ભારતીય ભાષાઓના વિવિધ પાસાઓ પર ઊંડાણપૂર્વક ચર્ચા કરવા માટે પાંચ સત્રોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે:

14 સપ્ટેમ્બરના સત્રો:

પ્રથમ સત્ર: કાયદા અને ન્યાય મંત્રી શ્રી અર્જુન રામ મેઘવાલની અધ્યક્ષતામાં 'ભારતીય સંઘના માળખામાં હિન્દી અને ભારતીય ભાષાઓનું સંકલન' વિષય પર ચર્ચા થશે.

બીજું સત્ર: 'ઓપરેશન સિંદૂર: પરંપરા, પ્રતીક અને બહાદુરી' વિષય પર ચર્ચા થશે.

15 સપ્ટેમ્બરના સત્રો:

ત્રીજું સત્ર: 'માહિતી ટેકનોલોજીમાં હિન્દી અને ભારતીય ભાષાઓ' વિષય પર દેશના પ્રખ્યાત ભાષાશાસ્ત્રીઓ અને ટેકનોલોજીસ્ટ પોતાના વિચારો રજૂ કરશે.

ચોથું સત્ર: 'રાજ્યભાષા હિન્દીના અમલીકરણ માટે એક મજબૂત એકમ: નાગરરાજ્યભાષા અમલીકરણ સમિતિ' વિષય પર ચર્ચા થશે.

પાંચમું સત્ર: 'સ્ક્રીનથી પોસ્ટ સુધી: સફળતાના રંગો, હિન્દી સાથે' વિષય પર સાંસદ શ્રી રવિ કિશન, ફિલ્મ નિર્માતા શ્રી ચંદ્ર પ્રકાશ દ્વિવેદી, અને અભિનેતા શ્રી મનોજ જોષી જેવા કલાકારો ઉપસ્થિત રહેશે.

આ સત્રો પછી સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમ અને સમાપન સત્ર યોજાશે.

રાજભાષા વિભાગની ભૂમિકા અને સિદ્ધિઓ

1975માં સ્થપાયેલ રાજભાષા વિભાગે સત્તાવાર ભાષા સંબંધિત બંધારણીય જોગવાઈઓનું પાલન સુનિશ્ચિત કરવા માટે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. વિભાગની સ્થાપનાના 50 વર્ષ પૂરા થવાના પ્રસંગે આયોજિત આ પરિષદ ખાસ મહત્વ ધરાવે છે. વિભાગે અગાઉ પણ વારાણસી (2021), સુરત (2022), પુણે (2023) અને દિલ્હી (2024)માં સફળતાપૂર્વક અખિલ ભારતીય રાજભાષા પરિષદોનું આયોજન કર્યું છે. આ પરિષદોએ હિન્દી કર્મચારીઓ અને અધિકારીઓમાં નવી ઊર્જાનો સંચાર કર્યો છે.

આ કાર્યક્રમનો મુખ્ય હેતુ હિન્દીને માત્ર સરકારી કામકાજ પૂરતી સીમિત રાખવાને બદલે જનતાની ભાષા બનાવવા અને તેને વિશ્વ ભાષા તરીકે સ્થાપિત કરવાનો છે. વક્તવ્યમાં દરેક નાગરિકને શક્ય તેટલું હિન્દીનો ઉપયોગ કરવા અપીલ કરવામાં આવી છે જેથી ભાષા વધુ લોકપ્રિય બને અને એક નવા, આત્મનિર્ભર ભારતનું નિર્માણ થાય.

 

SM/IJ/NP/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com

(Release ID: 2166249) Visitor Counter : 2