કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે હિન્દી દિવસ 2025 નિમિત્તે આજે ગુજરાતની રાજધાની ગાંધીનગરમાં આયોજિત પાંચમા અખિલ ભારતીય રાજભાષા પરિષદમાં મુખ્ય અતિથિ તરીકે હાજરી આપી હતી. આ પ્રસંગે ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ, કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી અર્જુન રામ મેઘવાલ અને કેન્દ્રીય ગૃહ રાજ્યમંત્રી શ્રી બંદી સંજય કુમાર સહિત અનેક મહાનુભાવો હાજર રહ્યા હતા. કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ અનેક પ્રકાશનોનું પણ લોકાર્પણ કર્યું.

સંમેલનને સંબોધતા, કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે હિન્દી ભારતીય ભાષાઓની મિત્ર છે અને હિન્દી અને ભારતીય ભાષાઓ વચ્ચે કોઈ સંઘર્ષ નથી. શ્રી શાહે કહ્યું કે આનું સૌથી મોટું ઉદાહરણ ગુજરાત છે. ગુજરાતમાં, સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી, મહાત્મા ગાંધી, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ અને કે.એમ. મુનશી જેવા વિદ્વાનોએ હિન્દીનો સ્વીકાર કર્યો અને તેનો પ્રચાર કર્યો. તેમણે કહ્યું કે ગુજરાતી અને હિન્દીના સહઅસ્તિત્વથી ગુજરાત બંને ભાષાઓના વિકાસનું ઉત્તમ ઉદાહરણ બની ગયું છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે ગુજરાતમાં શિક્ષણમાં પણ હિન્દીનું સ્થાન છે અને તેના કારણે દેશભરમાં ગુજરાતી બાળકોની પહોંચ ઘણી વધી છે. તેમણે કહ્યું કે ઘણા સ્વપ્નદ્રષ્ટા નેતાઓએ એકબીજા સાથે વાતચીત કરવા માટે ભારતીય ભાષાઓ શીખવી અને દરેક રાજ્યમાં હિન્દીને પ્રોત્સાહન આપવાનો આગ્રહ કર્યો, જેના પરિણામે ગુજરાતનો વ્યક્તિ દેશમાં ગમે ત્યાં જઈ શકે છે અને સરળતાથી વ્યવસાય કરી શકે છે અને સ્વીકૃતિ પણ મેળવી શકે છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે છેલ્લા 5 વર્ષથી દિલ્હીની બહાર દેશના વિવિધ ભાગોમાં અખિલ ભારતીય રાજભાષા પરિષદ યોજાઈ રહી છે, જેનાથી રાજભાષા હિન્દી અને દેશની અન્ય ભાષાઓ વચ્ચે સંવાદ વધારવાની ખૂબ જ સારી તક મળી છે. તેમણે કહ્યું કે છેલ્લા 4 પરિષદોનો અનુભવ એ રહ્યો છે કે તે નવી દ્રષ્ટિ, ઉર્જા અને પ્રેરણા આપે છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે હિન્દી ફક્ત વાતચીત અને વહીવટની ભાષા જ નહીં પરંતુ વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી, ન્યાય અને પોલીસની ભાષા પણ હોવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે જ્યારે બધા કામ ભારતીય ભાષાઓમાં થાય છે, ત્યારે જનતા સાથેનો સંપર્ક આપમેળે વધે છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે સારથી અનુવાદ પ્રણાલીમાં ભારતની બધી માન્ય ભાષાઓમાં હિન્દીથી સરળ અનુવાદની વ્યવસ્થા છે. શ્રી શાહે તમામ રાજ્યોના મુખ્યમંત્રીઓને તેમની પોતાની ભાષાઓમાં પત્રો મોકલવા કહ્યું અને પત્રનો જવાબ તેમની પોતાની ભાષામાં મોકલવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું કે પત્ર ગમે તે ભાષામાં હોય, સારથીમાં તેનો અનુવાદ કરવા માટે એક સિસ્ટમ બનાવવામાં આવી છે. આ સાથે, હિન્દીમાં આપણા જવાબનો તેમની ભાષામાં અનુવાદ કરવાની પણ એક સિસ્ટમ છે. તેમણે કહ્યું કે આગામી દિવસોમાં, સારથી દ્વારા, આપણે બધા આપણી પોતાની ભાષામાં વાતચીત કરીશું.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે સ્વરાજની લડાઈમાં શિવાજી મહારાજે સ્વરાજ, સ્વધર્મ અને સ્વભાષાના ત્રણ મુદ્દા આગળ મૂક્યા હતા. આ ત્રણ મુદ્દા એકબીજા સાથે અને દેશના આત્મસન્માન સાથે જોડાયેલા છે. તેમણે કહ્યું કે જે દેશની પોતાની બોલાતી ભાષા નથી તે સ્વતંત્રતાની ઇચ્છા રાખી શકતો નથી અને આત્મસન્માન અનુભવી શકતો નથી. શ્રી શાહે કહ્યું કે આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે આપણે આપણી ભાષાઓ પર ગર્વ અનુભવીએ છીએ. તેમણે કહ્યું કે આ જ કારણ છે કે આપણે શબ્દ સિંધુ શબ્દકોશ બનાવ્યો છે. તેની શરૂઆત 51 હજાર શબ્દોથી થઈ હતી અને આજે તે ૭ લાખ શબ્દોને વટાવી ગઈ છે. શ્રી શાહે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે 2029 સુધીમાં તે વિશ્વની બધી ભાષાઓમાં સૌથી મોટો શબ્દકોશ બનશે. તેમણે કહ્યું કે આ શબ્દકોશ દ્વારા આપણે હિન્દીને લવચીક બનાવવાનું પણ શરૂ કર્યું છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે હિન્દીને ત્યારે જ બોલાતી ભાષા બનાવી શકાય છે જ્યારે તે લવચીક બને. તેમણે કહ્યું કે શબ્દ સિંધુનો ઉપયોગ હિન્દીને બહુહેતુક, લવચીક અને લોકો માટે સુલભ બનાવશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે મહાત્મા ગાંધીએ ગુજરાતી શબ્દકોશની રચનામાં મોટું યોગદાન આપ્યું હતું. મહાત્મા ગાંધી જાણતા હતા કે કોઈ પણ સમાજ જ્યાં સુધી તેની ભાષા મજબૂત ન થાય ત્યાં સુધી તેનું માથું ઊંચું રાખીને વિશ્વ સમક્ષ ટકી શકશે નહીં. તેમણે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ દિવ્યાંગજનોની સુવિધા માટે ઘણું કામ કર્યું છે. તેમણે કહ્યું કે દિવ્યાંગજનોની શક્તિનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરવા માટે, આપણે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીની મદદ લેવી પડશે. શ્રી શાહે કહ્યું કે આજે અહીં પ્રદર્શિત કરાયેલા AI-સંચાલિત ચશ્મા દિવ્યાંગજનોને ઘણી મદદ કરશે. તેમણે કહ્યું કે આ ચશ્માની મદદથી, દૃષ્ટિહીન લોકો સંપૂર્ણપણે અંધ હોવા છતાં વાંચી શકશે. તેઓ જે કંઈ પણ વાંચશે, તે આ AI-સંચાલિત ચશ્માંની મદદથી તેમની પોતાની માતૃભાષામાં સાંભળી શકશે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે આજના દિવસે, આપણી બંધારણ સભાએ હિન્દીને રાજભાષા તરીકે પસંદ કરી. તેમણે કહ્યું કે જે રીતે પ્રધાનમંત્રી મોદીજીએ ભારતીય ભાષાઓને મહત્વ આપ્યું છે, તે રીતે આપણી ભારતીય ભાષાઓ અને રાજભાષા હિન્દીનું ભવિષ્ય ખૂબ જ ઉજ્જવળ છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે બધા માતાપિતાએ તેમના બાળકો સાથે તેમની માતૃભાષામાં વાત કરવી જોઈએ. આ બાળક તેમજ દેશના ભવિષ્ય માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે ગુજરાતમાં ક્યારેય ભાષા સંઘર્ષ થયો નથી અને અહીં બધી ભાષાઓનું હંમેશા સન્માન કરવામાં આવ્યું છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે મહાત્મા ગાંધી કહેતા હતા કે હિન્દી એ ભાષા છે જે દેશને એક સાથે જોડે છે. તેમણે કહ્યું કે સંસ્કૃતે આપણને જ્ઞાનની ગંગા આપી છે અને હિન્દીએ તે જ્ઞાન દરેક ઘરમાં અને માતૃભાષાએ તેને દરેક વ્યક્તિ સુધી પહોંચાડ્યું છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી મોદીજીએ આપણી સ્થાનિક ભાષાઓને મહત્વ આપવા માટે ટેકનોલોજી દ્વારા ઘણું કામ કર્યું છે. તેમણે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી મોદીજીની પ્રેરણાથી ગૃહ મંત્રાલયે રાજભાષા વિભાગ હેઠળ ભારતીય ભાષા વિભાગ બનાવ્યો છે. આ વિભાગ ફક્ત હિન્દીને જ નહીં પરંતુ દેશની તમામ ભારતીય ભાષાઓને મહત્વ આપશે અને તેમને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કામ કરશે. શ્રી શાહે એમ પણ કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી મોદીજીના નેતૃત્વમાં, રાજભાષા વિભાગે ઘણા કાર્યો આગળ ધપાવ્યા છે. રાજભાષા સમિતિએ છેલ્લા ચાર વર્ષમાં 3 ગ્રંથો રજૂ કર્યા છે અને ચોથો ગ્રંથ પણ તૈયાર છે. તેમણે કહ્યું કે દેશના લગભગ 539 શહેરોમાં રાજભાષા સમિતિની રચના કરવામાં આવી છે. અન્ય ભાષાઓના લગભગ 3 લાખ 28 હજાર સરકારી કર્મચારીઓને હિન્દીમાં તાલીમ આપવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત, 40 હજાર કર્મચારીઓને ટાઇપિંગમાં, 1918ને શોર્ટહેન્ડમાં અને 13 હજાર કર્મચારીઓને અનુવાદમાં તાલીમ આપવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી મોદીજીએ 12 ભાષાઓમાં JEE, NEET અને UGC પરીક્ષાઓ શરૂ કરી છે, જેના કારણે તેમની માતૃભાષામાં અભ્યાસ કરતા બાળકો આ પરીક્ષાઓમાં સફળ થવાની શક્યતા વધી છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે કેન્દ્રીય સશસ્ત્ર પોલીસ દળો (CAPFs) ની પરીક્ષાઓ પણ હવે 12 ભાષાઓમાં લેવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે 70ના દાયકામાં એવું કહેવામાં આવતું હતું કે હિન્દી ભૂતકાળ બની જશે, પરંતુ આજે આપણે ગર્વથી કહી શકીએ છીએ કે રાજભાષા અને આપણી ભારતીય ભાષાઓ ભવિષ્યની ભાષાઓ છે અને આ ભાષાઓ ટેકનોલોજી, વિજ્ઞાન અને ન્યાયની પણ ભાષાઓ બનશે.

SM/DK/GP/JD