‘‘'તહેવારોની ખુશી વચ્ચે, દરેક વ્યક્તિએ સ્વચ્છતા પર પણ ભાર મૂકતા રહેવું જોઈએ કારણ કે જ્યાં સ્વચ્છતા હોય છે, ત્યાં તહેવારોનો આનંદ ઓર વધે છે!’’ – માનનીય શ્રી નરેન્દ્ર મોદી – 125મો એપિસોડ, મન કી વાત, 31 ઓગસ્ટ, 2025

દેશભરમાં ઊર્જા નિર્માણ સાથે, સ્વચ્છ ભારત મિશનના નેજા હેઠળ, સ્વચ્છતા હી સેવા (SHS) 2025ની 9મી આવૃત્તિ માટે મંચ તૈયાર છે. 17 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થઈને 2 ઓક્ટોબર, ગાંધી જયંતીના રોજ પૂર્ણ થનારી આ 15 દિવસની ઝુંબેશ દેશભરમાં લાખો લોકોને ઉચ્ચ-પ્રભાવિત સ્વચ્છતા અભિયાન માટે સામૂહિક આહવાન કરશે. ગૃહ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલય (MoHUA) અને પીવાના પાણી અને સ્વચ્છતા વિભાગ (DDWS), જલ શક્તિ મંત્રાલય દ્વારા સંયુક્ત રીતે શરૂ કરાયેલ, SHS 2025 નાગરિકો, સમુદાયો અને સંસ્થાઓને જમીન પર દૃશ્યમાન સ્વચ્છતા ચલાવવા માટે એકસાથે લાવે છે, જેમાં સ્વચ્છતા લક્ષ્ય એકમો - અંધારા, ગંદા અને ઉપેક્ષિત સ્થળો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે.

કર્ટેન રેઝર કાર્યક્રમમાં, ગૃહ અને શહેરી બાબતોના મંત્રી શ્રી મનોહર લાલે ગયા વર્ષની જેમ, SHS 2025 હેઠળ સ્વચ્છતા લક્ષ્ય એકમો (CTUs) પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. 2024 માં, આવા 8 લાખથી વધુ CTUsને રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યા હતા અને તેમને ઉપયોગ કરી શકાય તેવા જાહેર સ્થળો બનાવવામાં આવ્યા હતા. તેમણે કહ્યું, "જમીન પર દૃશ્યમાન સ્વચ્છતા માટે CTUs ની ઓળખ, પરિવર્તન અને સૌન્દર્યકરણ ઝડપી-ટ્રેક-મોડ પર અને ઝુંબેશ સમયગાળા પછી પણ કરવામાં આવશે. શહેરો CTUs – ડાર્ક સ્પોટ્સ, ઉપેક્ષિત અને પહોંચવા માટે મુશ્કેલ વિસ્તારો અને વધુ પડતા કચરાવાળા સ્થળો જેમ કે કચરાના ઢગલા, રેલવે સ્ટેશન, નદીઓ, ખરાબ જમીન, પાછળની ગલીઓ અને ભારે કચરાવાળા ગંદા સ્થળોને સમયસર સફાઈની જરૂર હોય છે તે ઓળખી રહ્યા છે. આ વિસ્તારો દૃશ્યમાન સ્વચ્છતાને સીધી અસર કરે છે, કારણ કે સ્વચ્છતા અને સુંદરતા એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે."

કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી મનોહર લાલે દિલ્હીના ભલસ્વા ડમ્પસાઇટને તેના પરિવર્તન અને સુંદરતા માટે દત્તક લેવાની જાહેરાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે, "હું 17 સપ્ટેમ્બર 2025નાં રોજ વહીવટકર્તાઓ સાથે ભલસ્વાની મુલાકાત લઈશ, જેથી કચરાના નિકાલ અને પ્રક્રિયા માટેની યોજનાઓની સમીક્ષા કરી શકાય. તે દિવસથી, અમે સફાઈ પ્રક્રિયા શરૂ કરીશું. સ્થળ પર વધુ કચરાના નિકાલ માટે જગ્યાની મર્યાદાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, મેં DDA ને વધારાની જમીન મેળવવામાં મદદ કરવા વિનંતી પણ કરી છે."

કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી સી.આર. પાટીલે જણાવ્યું હતું કે, “પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીજીના નેતૃત્વ હેઠળ, સ્વચ્છોત્સવની થીમ હેઠળ SHS 2025 ઉજવણી અને જવાબદારીનું મિશ્રણ છે. CTU પરિવર્તન, સફાઈ મિત્ર સુરક્ષા અને ODF પ્લસ અને સ્વચ્છ સુજલ ગામ ઘોષણા, પ્લાસ્ટિક મુક્ત ગામડાઓના સ્તંભો દ્વારા, આ અભિગમ 'અંત્યોદય સે સર્વોદય' તરફ રચાયેલ છે, જ્યાં દરેક ગામ અને નગર માટે છેલ્લા માઇલના ગૌરવ, આરોગ્ય અને ટકાઉપણું પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. જે વિકસિત ભારત 2047 માટે પૂર્વશરત છે. હું જીવનના તમામ ક્ષેત્રના નાગરિકોને આવતીકાલે સ્વચ્છ, સ્વસ્થ અને હરિયાળા ભવિષ્ય માટે ભારતના સંકલ્પને દર્શાવવા માટે 25 સપ્ટેમ્બરના રોજ રાષ્ટ્રવ્યાપી શ્રમદાનમાં પૂરા દિલથી ભાગ લેવા વિનંતી કરું છું. કેન્દ્રીય મંત્રીએ નવસારી સહિત સુરત માટે ₹8-10 કરોડના સફાઈ મિત્ર સુરક્ષા ભંડોળની પણ જાહેરાત કરી હતી, જેમાં તેમના પરિવારો માટે શૈક્ષણિક સહાય અને વ્યાજમુક્ત લોનનો સમાવેશ થાય છે.

સ્વચ્છોત્સવ 5 મુખ્ય સ્તંભો પર આધારિત છે (i) સ્વચ્છતા લક્ષ્ય એકમો (CTUs) નું પરિવર્તન - મુશ્કેલ, અંધારાવાળા અને ઉપેક્ષિત સ્થળોને દૂર કરવા (ii) સ્વચ્છ જાહેર જગ્યાઓ - જાહેર સ્થળોએ સામાન્ય સ્વચ્છતા અને સ્વચ્છતા પ્રવૃત્તિઓ (iii) સફાઈ મિત્ર સુરક્ષા શિબિર - આરોગ્ય તપાસ અને સ્વચ્છતા કર્મચારીઓના કલ્યાણ માટે સિંગલ-વિન્ડો સેવા, સુરક્ષા અને સન્માન શિબિરો (iv) સ્વચ્છ હરિયાળા ઉત્સવો - પર્યાવરણને અનુકૂળ અને શૂન્ય કચરો ઉજવણી (v) સ્વચ્છતા માટે હિમાયત - ગ્રામીણ ભારતમાં ODF પ્લસ મોડેલ અને સ્વચ્છ સુજલ ગામની ઘોષણા માટે ગ્રામ સભા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને સ્વચ્છતાનો સંદેશ ફેલાવવો.

સ્વચ્છતા હી સેવા 2025ના ભાગ રૂપે, 25 સપ્ટેમ્બર 2025ના રોજ રાષ્ટ્રવ્યાપી સ્વૈચ્છિક શ્રમદાન - "એક દિન, એક ઘંટા, એક સાથ" -નું આયોજન કરવામાં આવશે. CTUs ના પરિવર્તન અંગે સ્થાનિક સ્તરે પ્રયાસો ચાલુ રહેશે. નાગરિકો, રાજકીય નેતૃત્વ, SBM દ્વારા હાથ ધરવામાં આવનાર જમીન પર શ્રમદાન અને પ્લોગિંગ ડ્રાઇવ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે. રાજદૂતો, યુવા જૂથો, NGO, CSO, ભાગીદાર સંગઠનોના પ્રતિનિધિઓ, પ્રભાવકો. શિબિરો દરમિયાન મિશનમાં સ્થાનિક સ્વચ્છતા કર્મચારીઓના યોગદાનને સ્વીકારવા માટે તેમનું સન્માન કરવાની પણ સલાહ આપવામાં આવી છે.

તૈયારી બેઠકોના ભાગ રૂપે, માનનીય મંત્રીઓ, MoHUA અને DDWS વચ્ચે 3 સપ્ટેમ્બર, 2025ના રોજ SHS પર ચર્ચા કરવા માટે એક બેઠક યોજાઈ હતી. ત્યારબાદ 9 સપ્ટેમ્બર, 2025ના રોજ DDWS અને MoHUAના કેન્દ્રીય મંત્રીઓની અધ્યક્ષતામાં તમામ રાજ્યો / કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો સાથે એક તૈયારી બેઠક યોજાઈ હતી, 10 સપ્ટેમ્બરના રોજ કેબિનેટ સચિવની અધ્યક્ષતામાં સચિવોની સમિતિની બેઠક યોજાઈ હતી. 12 સપ્ટેમ્બરના રોજ તમામ સ્તરો (રાજ્ય, જિલ્લા, સ્થાનિક સંસ્થાઓ, મંત્રાલયો વગેરે) ની સંકલન સમિતિઓની પ્રથમ બેઠક યોજાઈ હતી, ત્યારબાદ ડીડીડબ્લ્યુએસના સચિવની અધ્યક્ષતામાં તમામ કેન્દ્રીય મંત્રાલયના નોડલ અધિકારીઓ અને ક્ષેત્ર એકમો સાથે બેઠક યોજાઈ હતી.

SM/IJ/GP/JD