પ્રથમ તબક્કામાં દ્રવ્ય પોર્ટલ 100 મુખ્ય ઔષધીય પદાર્થો પર માહિતી સૂચિબદ્ધ કરવાનો હેતુ ધરાવે છે, જેમાં ચોકસાઈ અને અધિકૃતતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સમર્પિત એન્ટ્રી સોફ્ટવેર દ્વારા ડેટા સતત અપડેટ કરવામાં આવે છે. સેન્ટ્રલ કાઉન્સિલ ફોર રિસર્ચ ઇન આયુર્વેદિક સાયન્સ (CCRAS)ની એક મહત્વાકાંક્ષી પહેલ, ડિજિટલ રીટ્રીવલ એપ્લિકેશન ફોર વર્સેટાઇલ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ઓફ આયુષ (દ્રવ્ય) એક નવીન ઓનલાઈન જ્ઞાન ભંડાર છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે, દ્રવ્ય કૃત્રિમ બુદ્ધિમતા (AI) આધારિત છે અને આખરે આયુષ ગ્રીડ અને મંત્રાલયની ઔષધીય પદાર્થો અને દવા નીતિ પરની અન્ય પહેલો સાથે જોડાશે. આ પ્લેટફોર્મમાં QR કોડ એકીકરણ પણ છે, જે દેશભરના ઔષધીય વનસ્પતિ બગીચાઓ અને દવાની દુકાનોમાં પ્રમાણિત માહિતી પ્રદર્શનને સક્ષમ બનાવે છે.

પુરાવા-આધારિત એકીકરણ અને પરંપરાગત દવાના ડિજિટલ પરિવર્તન તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભરતા, આયુષ મંત્રાલયે 23 સપ્ટેમ્બરના રોજ ગોવામાં આયોજિત 10માં આયુર્વેદ દિવસ ઉજવણી દરમિયાન આ પોર્ટલનું અનાવરણ કર્યું છે. આ પ્રસંગે ગોવાના રાજ્યપાલ શ્રી અશોક ગજપતિ રાજુ, ગોવાના મુખ્યમંત્રી ડૉ. પ્રમોદ સાવંત, કેન્દ્રીય આયુષ રાજ્યમંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવ, કેન્દ્રીય વીજળી અને નવી અને નવીનીકરણીય ઉર્જા રાજ્યમંત્રી શ્રી શ્રીપદ યેસો નાઈક અને આયુષ મંત્રાલયના સચિવ વૈદ્ય રાજેશ કોટેચા પણ હાજર રહ્યા હતા. આ પહેલ આયુષ ઔષધીય પદાર્થો પર અધિકૃત અને સંશોધન-સમર્થિત માહિતીની વૈશ્વિક પહોંચ માટે ટેકનોલોજીનો લાભ લેવા માટે મંત્રાલયની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂકે છે.

દ્રવ્ય પોર્ટલ એક વ્યાપક, ઓપન-એક્સેસ ડેટાબેઝ તરીકે સેવા આપે છે જે શાસ્ત્રીય આયુર્વેદિક ગ્રંથો અને માનક ઓનલાઈન સંશોધન પ્લેટફોર્મમાંથી ડેટાને ગતિશીલ રીતે એકીકૃત કરે છે. એક સાહજિક વપરાશકર્તા ઇન્ટરફેસ સાથે ડિઝાઇન કરાયેલ, તે વપરાશકર્તાઓને આયુષ સિસ્ટમમાં ઉપયોગમાં લેવાતા ઔષધીય પદાર્થો શોધવા અને આયુર્વેદિક ફાર્માકોલોજી, વનસ્પતિશાસ્ત્ર, રસાયણશાસ્ત્ર, ફાર્મસી, ફાર્માકોલોજી અને સલામતી પર વિગતવાર માહિતી મેળવવા માટે સક્ષમ બનાવે છે.

આ પહેલ વિશે બોલતા, કેન્દ્રીય આયુષ મંત્રી શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવે કહ્યું, "દ્રવ્ય ડિજિટલ આર્કાઇવ કરતાં વધુ છે - તે સમકાલીન સ્વરૂપમાં ભારતની જ્ઞાન પરંપરાનું જીવંત મૂર્ત સ્વરૂપ છે. પરંપરાગત જ્ઞાનને અત્યાધુનિક ટેકનોલોજી સાથે જોડીને, અમે વૈશ્વિક સહયોગ અને નવીનતા માટે આયુર્વેદ અને અન્ય આયુષ સિસ્ટમોના વૈજ્ઞાનિક પાયાને મજબૂત બનાવી રહ્યા છીએ."

આયુષ મંત્રાલયના સચિવ વૈદ્ય રાજેશ કોટેચાએ ભાર મૂક્યો હતો કે, "દ્રવ્ય આયુષ જ્ઞાનને ડિજિટલ યુગમાં વૈજ્ઞાનિક કઠોરતા અને વૈશ્વિક પહોંચ સાથે લાવવાના સરકારના વિઝનનું ઉદાહરણ આપે છે. સમકાલીન સંશોધન સાથે શાસ્ત્રીય સંદર્ભોને એકીકૃત કરીને, આ પ્લેટફોર્મ માત્ર વૈજ્ઞાનિક સમુદાયને સશક્ત બનાવશે નહીં પરંતુ વિશ્વભરના નીતિ નિર્માતાઓ અને નવીનતાઓ માટે વિશ્વસનીય, ટેકનોલોજી-આધારિત સંસાધન તરીકે પણ સેવા આપશે."

CCRASના ડાયરેક્ટર જનરલ પ્રો. રવિનારાયણ આચાર્યએ જણાવ્યું હતું કે, "આ પ્લેટફોર્મ સંશોધકો, પ્રેક્ટિશનરો અને વિદ્યાર્થીઓ માટે આધારસ્તંભ બનશે. તે આંતરશાખાકીય સંશોધનને સક્ષમ બનાવશે, ઔષધીય સુમેળને પ્રોત્સાહન આપશે અને આયુષ દવાઓના પુરાવા-આધારિત માન્યતાને વધારશે."

તેની મોડ્યુલર ડિઝાઇન અને વિસ્તરણક્ષમતા સાથે, દ્રવ્ય એ પરંપરાગત દવાના વિશાળ ભંડારને આધુનિક વૈજ્ઞાનિક સમજ સાથે સંકલિત કરવા તરફ એક પરિવર્તનશીલ પગલું છે - અધિકૃત આયુષ જ્ઞાનને સુલભ, શોધયોગ્ય અને વૈશ્વિક સ્તરે સુસંગત બનાવવા માટે એક સીમાચિહ્નરૂપ છે.

SM/GP/DK/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com