પ્રધાનમંત્રી – રામ-રામ!

ખેડૂત – રામ-રામ! હું હરિયાણાના હિસાર જિલ્લાનો છું. મેં ચણાના વાવેતરથી ખેતી શરૂ કરી હતી. તો, પહેલા થોડું...

પ્રધાનમંત્રી – તમે કેટલા વર્ષ પહેલાં આ કર્યું હતું?

ખેડૂત – હવે ચાર વર્ષ થઈ ગયા છે. મને પ્રતિ એકર 10 ક્વિન્ટલ ચણા મળે છે.

પ્રધાનમંત્રી – આ એક એવો પાક છે, જો તમે તેને વચ્ચે ભેળવી દો તો પણ તમને કઠોળ મળે છે.

ખેડૂત – હા.

પ્રધાનમંત્રી – તો વધારાની આવક છે, થોડી વધુ મહેનતની જરૂર પડે છે. તો, શું વધુ ખેડૂતો એવું વિચારે છે કે જો આપણે પણ કઠોળ તરફ વળીશું, તો આપણી જમીન ફરી જીવંત થઈ જશે?

ખેડૂત – હા, આપણે એવું વિચારીએ છીએ. હું ખેડૂતોને કહું છું કે જો આપણે કઠોળના પાક તરીકે ચણા વાવીશું, તો આપણને ચોક્કસપણે આ પાક મળશે, અને આગામી પાક માટે પણ, ચણા કે અન્ય કોઈપણ કઠોળના પાક આપણી જમીનમાં નાઇટ્રોજન છોડે છે, તેથી આગામી પાક પણ સારો રહેશે.

ખેડૂત - મારા જીવનમાં આ પહેલી વાર છે જ્યારે હું પ્રધાનમંત્રીને મળ્યો છું. તેઓ ખૂબ જ સારા પ્રધાનમંત્રી છે. તેમને ખેડૂતો અને સામાન્ય માણસ પ્રત્યે પણ ઊંડો પ્રેમ છે.

ખેડૂત - અને હું હાલમાં કિસાન પદક સંગઠનનું સંચાલન કરી રહ્યો છું, સાહેબ. હું સીએ છું અને હું કઠોળની ખેતી પણ કરું છું. મારી પાસે 16 વિઘા જમીન છે. હું કઠોળની ખેતી કરું છું. અને અમે ગામમાં 20 મહિલાઓના જૂથો બનાવ્યા છે, તેથી અમે તેમને ચણા, લસણ અને પાપડ બનાવવાનું કહી રહ્યા છીએ. કારણ કે અમારા ઓડિયોમાં (સ્પષ્ટ નથી), લસણ...

પ્રધાનમંત્રી - તો, શું તમે તેમાંથી પણ ઉત્પાદન બનાવી શકો છો?

ખેડૂત - હા, હા, હા.

પ્રધાનમંત્રી - તો, શું તમે કોઈ ઉત્પાદનનું નામ આવું રાખ્યું છે?

ખેડૂત - આપણું ગામ દુગારી છે, સાહેબ અમે બ્રાન્ડનું નામ દુગારી વાલે રાખ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રી - ઠીક છે.

ખેડૂત - હા, ચણા-લસણ-પાપડ, દુગારી ચણા-લસણ-પાપડ.

પ્રધાનમંત્રી - તો, શું લોકો તે ખરીદે છે?

ખેડૂત - હા, સાહેબ. અમારી પાસે GeM છે, જે સરકારી પોર્ટલ છે. અમે તેના પર નોંધાયેલા છીએ, તેથી આર્મીવાળા ત્યાંથી તે ખરીદે છે.

પ્રધાનમંત્રી - તો, શું તે આખા રાજસ્થાનમાં જાણીતું છે?

ખેડૂત - સાહેબ, તે આખા ભારતમાં વેચાઈ રહ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રી - ઠીક છે.

ખેડૂત - હા.

પ્રધાનમંત્રી - શું બીજા લોકો તે બનાવે છે?

ખેડૂત - તેઓ તે લાવે છે. બીજા લોકો પણ તે બનાવે છે , સાહેબ, આપણી ખેડૂતોની મહિલાઓ...

પ્રધાનમંત્રી - શું મારે આ બધાને ખવડાવવું પડશે?

ખેડૂત - હા, ચોક્કસ, સાહેબ, ચોક્કસ.

ખેડૂત - હું સાહેબને મળવા માટે ખૂબ જ ઉત્સાહિત હતો. તેમના આગમનની સાથે જ હું એટલો ખુશ થઈ ગયો કે હું શું કહું તેનું શબ્દોમાં વર્ણન પણ કરી શકતો નથી. તે ક્ષણ ખરેખર અનોખી હતી.

ખેડૂત - હું કઠોળ ઉગાડું છું. 2013-14માં એક એકરથી શરૂ કરીને, મેં 13-14 એકરમાં ચણા ઉગાડ્યા છે.

પ્રધાનમંત્રી - હા. શરૂઆતમાં, એક એકરમાં ચણા ઉગાડ્યા હતા અને પછી બાકીની જમીનમાં, શું તમે બીજું કંઈક ઉગાડતા હતા?

ખેડૂત - હા, કંઈક બીજું.

પ્રધાનમંત્રી - હવે, ધીમે-ધીમે તમે તેને વધાર્યું છે.

ખેડૂત - મેં તેને 13 થી 14 એકર સુધી લાવ્યું, અને હું...

પ્રધાનમંત્રી - તમારી આવકમાં શું ફરક પડ્યો?

ખેડૂત - મેં સારી ગુણવત્તાવાળા બીજ પસંદ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું અને વર્ષ-દર-વર્ષે ઉપજ વધતી ગઈ છે.

પ્રધાનમંત્રી - શાકાહારીઓને કઠોળમાંથી પ્રોટીન મળે છે, ખરું ને?

ખેડૂત - હા, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી - તો, આવી સ્થિતિમાં, તમને લાગે છે કે જ્યારે તમે કઠોળની ખેતી કરો છો, ત્યારે તમે ફક્ત તમારા ખિસ્સા ભરી રહ્યા છો. એવું નથી; તમે સમાજ માટે પણ ઘણું સારું કરી રહ્યા છો.

ખેડૂત – બરોબર.

પ્રધાનમંત્રી - અત્યારે, આપણા ખેતરો નાના છે, આપણી જમીન ખૂબ નાની છે. અને તેના કારણે, જો આપણે કંઈપણ પ્રયોગ કરીએ, તો ગરીબ ખેડૂત એકલો પડી જાય છે. પણ ધારો કે તમે 200 ખેડૂતોને ભેગા કર્યા.

ખેડૂત - હા.

પ્રધાનમંત્રી - અને અમે નક્કી કર્યું કે આ 200 ખેડૂતો પાસે જે પણ જમીન હોય, 400 વીઘા, 500 વીઘા, ગમે તે હોય. તેમાંથી એક કે બે લોકો જે પણ નક્કી કરે, અમે તે કરીશું. અને પછી અમે તેનું વ્યાપકપણે માર્કેટિંગ કરીશું. તો, શું તેનાથી ખેડૂતોને વધુ ફાયદો થાય છે?

ખેડૂત - અલબત્ત, સાહેબ. અમે લગભગ 1,200 એકર કાબુલી પર અવશેષ-મુક્ત ખેતી કરી રહ્યા છીએ. તેથી, તેઓ પહેલા જે ઉત્પાદન વેચી રહ્યા હતા તેનાથી ઘણો નફો કરી રહ્યા હતા.

પ્રધાનમંત્રી - તો, બધા ખેડૂતો હવે સંમત થયા છે અને તેના કારણે, તમારે ઓછું કામ કરવું પડશે?

ખેડૂત - કારણ કે અમે આવી સિસ્ટમ બનાવી છે.

ખેડૂત - હું બીર જિલ્લાનો છું.

પ્રધાનમંત્રી - ક્યાંથી? બીર જિલ્લો. ત્યાં પાણીની સમસ્યા છે.

ખેડૂત - તો, તમે હમણાં જ શરૂ કરેલી ધન-ધાન્ય યોજના માટે હું તમારો ખૂબ-ખૂબ આભાર માનું છું.

પ્રધાનમંત્રી - ઠીક છે, આભાર. અમે દરેક જગ્યાએ મિલેટ્સ સાથે કામ કરી રહ્યા છીએ, અમારી જૂની પરંપરા, પછી ભલે તે બાજરી હોય, જુવાર, આ બધી વસ્તુઓ. હવે વૈશ્વિક સ્તરે તેનું એક મોટું બજાર છે. અને એવી જમીન પર પણ જ્યાં પાણી નથી, ખેડૂતો પોતાનું ગુજરાન ચલાવી શકે છે.

ખેડૂત – મિલેટ્સના કારણે.

પ્રધાનમંત્રી - હા. અમે મિલેટ્સ પણ ઉગાડો છો?

ખેડૂત - અમે બાજરી પણ ઉગાડીએ છીએ.

પ્રધાનમંત્રી - તમે તેનું શું કરો છો?

ખેડૂત - બાજરી, જુવાર અને પછી શેકેલા ચણા છે.

પ્રધાનમંત્રી - તો, શું લોકો હજુ પણ તે ખાય છે?

ખેડૂત – ખાય છે ને, બધા તે ખાય છે.

પ્રધાનમંત્રી - ઠીક છે.

ખેડૂત - અને તે જ સમયે, જ્યારે અમે ગ્રાહકને આપીએ છીએ ત્યારે તે બોમ્બેમાં હોય છે.

ખેડૂત - તેમણે એટલી બધી વાતો કરી કે એવું લાગ્યું કે તે પ્રધાનમંત્રી નહીં, પણ અમારા પરિવારના કોઈ વ્યક્તિ છે.

ખેડૂત - હું અમારી બાજુમાં તુવેરની ખેતી કરું છું. હું યુવાનોને પણ આટલો રસ દાખવવા કહીશ. ખેડૂતોને ફાયદો થશે, અને તમારી પાસે પણ વ્યવસાયનો વિકલ્પ હશે.

ખેડૂત - હું એક જૂથ સાથે જોડાયેલી મહિલા છું. હું હમણાં જ 2023માં જૂથમાં જોડાઈ હતી અને મારા પાંચ વિઘા ખેતરમાં મગની દાળ ઉગાડવાનું શરૂ કર્યું હતું. સાહેબ, તમારી પીએમ સન્માન નિધિ અમારા માટે એક વરદાન છે, અમારા માટે એક મોટું વરદાન છે. તમારા તરફથી અમને મળતા 6000 રૂપિયા અમારા માટે ખૂબ જ સરળ બનાવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, સમયાંતરે, અમે તેમાંથી અમારા બીજ ખરીદીએ છીએ અને અમારા ખેતરો ખેડીએ છીએ, જે અમારા માટે એક મોટું વરદાન છે.

પ્રધાનમંત્રી - તો, શું તમને ક્યારેય ધીમે ધીમે ખાતરનો ઉપયોગ ઘટાડવાનું મન થાય છે?

ખેડૂત - હા. અમે જે મહિલાઓને...

પ્રધાનમંત્રી - કારણ કે ક્યારેક આપણે પણ વિચારવું જોઈએ કે, આ આપણી માતા છે, જો આપણે તેને આવું બધું ખવડાવતા રહીશું, તો તે કેટલો સમય જીવશે?

ખેડૂત - બરાબર.

પ્રધાનમંત્રી - શું આવું ખેડૂતો સાથે થાય છે?

ખેડૂત - હા.

પ્રધાનમંત્રી - તો જ્યારે તેમના મનમાં એવું આવે કે હું મારા બાળકોને સારી જમીન આપવા માંગુ છું, ફક્ત જમીનનો કોઈ ટુકડો નહીં. તેનો અર્થ એ કે હું તેમને એવી જમીન આપવા માંગુ છું જે સંપૂર્ણપણે ધન-ધાન્યથી ભરેલી હોય. ત્યારે તેમને લાગશે કે મારે કોઈ નુકસાન ન કરવું જોઈએ. તમે ખેડૂતો એક વસ્તુ કરી શકો છો તે છે મદદ. ઉદાહરણ તરીકે, ધારો કે કોઈની પાસે ચાર વિઘા જમીન છે.

ખેડૂત - હા.

પ્રધાનમંત્રી - જો તમે તેને પ્રાકૃતિક ખેતી કહો છો, તો તે કરવાની હિંમત કરશે નહીં.

ખેડૂત - એવું નહીં થાય.

પ્રધાનમંત્રી - હું ભૂખે મરી જઈશ. પણ તેઓ તેમને કહેશે, 'ઠીક છે. અમારી વાત ના સાંભળો. તેને ચાર ટુકડામાં વહેંચો. અમે દરેક વિઘા માટે જે કહીએ છીએ તે કરો, અને તમે ત્રણ માટે જે કરતા હતા તે કરો.'

ખેડૂત - બરાબર.

પ્રધાનમંત્રી - બે વર્ષ માટે અમારી સાથે જોડાવ. તેમને સફળતા દેખાશે. પછી તે એકના બદલામાં દોઢ, દોઢના બદલામાં બે કરશે, અને પછી તેને આત્મવિશ્વાસ મળશે. જો આપણે અચાનક કહીએ, 'ના, ચાર વિઘા રોકો, અને આ કરો.' તો તે શક્ય નથી. તે શું ખાશે? તે ડર છે.

ખેડૂત - હું ચણા, મસૂર અને કઠોળ ઉગાડું છું, સાહેબ. અને મારી પાસે મર્યાદિત જમીન છે, બે એકર વધારે નથી. પણ હું ક્યારેક ક્યારેક વ્યવસ્થા કરું છું.

પ્રધાનમંત્રી - જુઓ, ખેડૂત બે એકરમાં પણ ચમત્કાર કરી શકે છે.

ખેડૂત - ધીમે ધીમે...

પ્રધાનમંત્રી - તેની જમીન કેટલી નાની છે કે ગમે તેટલી મોટી હોય તેનો કોઈ ફરક પડતો નથી. તેનું મન ખૂબ મોટું છે, તેની હિંમત અને બહાદુરી અપાર છે.

ખેડૂત - હા.

પ્રધાનમંત્રી - તો, શું તમે ક્યારેય ખેતરની ફરતે વાડ લગાવવાનું વિચાર્યું છે? પાડોશી ઘૂસી ના શકે છે. તે વાડ પણ લગાવે છે અને આપણી જમીન દોઢ મીટર બરબાદ થઈ જશે. જો આપણે બધા એકસાથે સોલાર પેનલ લગાવીએ, તો તેના સોલાર પેનલ તે તરફ ઝૂકશે અને તમારા સોલાર પેનલ તે તરફ ઝૂકશે. તમે તમારી વીજળી વેચશો, અને તે તે વીજળી વેચશે.

ખેડૂત: ખૂબ સારું, તે થઈ શકે છે...

પ્રધાનમંત્રી: હા, તો આ દિશામાં જવું જોઈએ. સરકાર હવે તેના માટે ચૂકવણી કરી રહી છે. તે જ  દિશામાં જવું જોઈએ.

ખેડૂત: લોકો તેનો લાભ લઈ રહ્યાં નથી, તેઓ તેનો પૂરો લાભ લઈ રહ્યા છે.

પ્રધાનમંત્રી - બીજું, મને લાગે છે કે આપણે કુવાઓ રિચાર્જ કરવા તરફ આગળ વધવું જોઈએ. આપણે વરસાદી પાણી નીચે જવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ. આ રીતે, પાણીનું સ્તર વધે છે. તે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

ખેડૂત - હા.

પ્રધાનમંત્રી - સારું, હું ખૂબ ખુશ છું કે તમે લોકો ખૂબ જ હિંમતવાન ખેડૂત છો અને ખૂબ જ મહેનતુ લોકો છો. પણ હું ખૂબ ખુશ છું કે તમે પ્રયોગ કરી રહ્યાં છો, કારણ કે મારા પિતા આ કરતા હતા, મારા કાકા આ કરે છે, અને હું પણ આ કરીશ. હવે આપણે યુવાનોને આમાંથી થોડી બહાર કાઢવી પડશે.

ખેડૂત - પશુપાલન મંત્રાલયને કારણે, અમને 50 રૂપિયાની સબસિડી મળી હતી. મારી પાસે પહેલા થોડી ગાયો હતી, પરંતુ હવે મારી પાસે 250થી વધુ ગીર ગાયો છે. શરૂઆતમાં, 2010માં હું એક હોટલમાં રૂમ બોય હતો. હવે મારી પાસે કરોડોની કિંમતની ગૌશાળા છે. ભારત સરકારે ઉત્તમ સહાય પૂરી પાડી છે.

પ્રધાનમંત્રી - તો, ભાઈ, રૂમ બોય હોવાથી તે આ સ્તરે કેવી રીતે પહોંચ્યા?

ખેડૂત - આ સરકારની સિદ્ધિ છે, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી - તમારી પાસે આટલી બધી ગાયો છે, શું તમે તેમને પોતાના માટે રાખો છો કે બીજાને પણ આપો છો?

ખેડૂત - મેં તાજેતરમાં જ એક ગરીબ અને ઓર્ગેનિક ખેતી કરતી આદિવાસી મહિલાને વાછરડાં સહિત 63 ગાયો ભેટમાં આપી છે.

પ્રધાનમંત્રી - હા. જુઓ, હું કાશીનો સાંસદ છું. તો હું એક પ્રયોગ કરી રહ્યો છું. મેં ત્યાં લગભગ 100 પરિવારોને ગીર ગાયો આપી છે, અને મેં શરત મૂકી છે કે તેઓ જે પહેલું વાછરડું આપે તે મને પાછું આપે. હું જે તેઓ આપે તે બીજા પરિવારને પાછું આપું છું.

ખેડૂત - સાહેબ, 2020માં જ્યારે આખું વિશ્વ બંધ થઈ ગયું હતું, ત્યારે મેં થોડું સંશોધન કર્યું, થોડું વધુ વાંચ્યું અને પછી હરિદ્વારના વિભાગમાં ગયો, જ્યાં મને પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના વિશે જાણવા મળ્યું. અને મને લાગે છે કે સાહેબ, તે અમારા માટે જીવન બદલી નાખનારી યોજના છે અને ત્યાંથી મળેલી સબસિડીએ મને ઘણી મદદ કરી.

પ્રધાનમંત્રી - તમે કેટલા લોકોને રોજગાર આપો છો?

ખેડૂત - ઉત્તરાખંડના નાના ગામડાઓમાંથી લગભગ 25 છોકરાઓ અમારા ગામમાં આવ્યા, ઘણું શીખ્યા, સાહેબ...

પ્રધાનમંત્રી - ઠીક છે.

ખેડૂત - તેમાંથી કેટલાક અલગ અલગ જગ્યાએ ગયા છે અને પોતાનું નાનું કામ કરી રહ્યા છે.

ખેડૂત - મારી પાસે સુશોભન માછલી છે.

પ્રધાનમંત્રી - ઠીક છે... જળચરઉછેર.

ખેડૂત - મેં ઉત્તર પ્રદેશમાં પહેલી વાર તેની શરૂઆત કરી, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી - હા, હા. તમે કેવી રીતે છો અને તમને આ બધી તાલીમ ક્યાંથી મળી, તમે શું કર્યું?

ખેડૂત - સાહેબ, મારી પાસે પીએચડી છે, આ મારો વિષય રહ્યો છે, તેથી મેં વિચાર્યું કે જોબ સીકર બનવાને બદલે, મારે જોબ પ્રોવાઈડર બનવું જોઈએ, તેથી મેં ત્યાંથી શરૂઆત કરી (સ્થળનું નામ અસ્પષ્ટ છે).

પ્રધાનમંત્રી - વિશ્વભરમાં જળચરઉછેરમાં ઘણું કામ ચાલી રહ્યું છે.

ખેડૂત - હા, હા.

પ્રધાનમંત્રી - અને ભારતમાં પણ ઘણી વિશેષતાઓ છે. જો આપણે તેના પર ધ્યાન આપીએ, તો એક વિશાળ બજાર છે.

ખેડૂત - પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના સ્ટાર્ટઅપ ખેડૂતો માટે એક મોટી આશા છે.

ખેડૂત - તમારું સ્વપ્ન છે કે જો ગામ સમૃદ્ધ થશે, તો દેશ સમૃદ્ધ થશે. તેથી, સેરાઈકેલાના હાથીમારા ગામમાં, મેં ગરીબ આદિવાસીઓ અને જાતિઓના 125 પરિવારોને દત્તક લીધા, અને અમે ત્યાં મારી સંકલિત ખેતી પહેલ શરૂ કરી.

પ્રધાનમંત્રી - શું તમે આ ક્ષેત્રમાં અભ્યાસ કર્યો છે કે તમે બીજે ક્યાંય તાલીમ લીધી છે? તમને તેમાં રસ કેવી રીતે પડ્યો?

ખેડૂત - સાહેબ, તમે મારા રોલ મોડેલ છો.

પ્રધાનમંત્રી - અરે ભાઈ.

ખેડૂત - તમે દેશને નોકરી શોધનારાઓને બદલે નોકરી આપનારા બનવાનું આહ્વાન કર્યું છે. ટાટા સ્ટીલ સમગ્ર વિશ્વમાં તેના ઉત્પાદનો વેચે છે. ટાટા સ્ટીલ મારા ઉત્પાદનો વેચે છે.

પ્રધાનમંત્રી - વાહ, તે ખૂબ સરસ છે.

ખેડૂત - સાહેબ મારા આદર્શ, મારા પ્રેરણા સ્ત્રોત, મારા ગુરુ રહ્યા છે, અને મારા સમગ્ર જીવનનો પ્રભાવ તેમની નાની સલાહ અને તેમના નાના શબ્દો દ્વારા ઘડવામાં આવ્યો છે.

ખેડૂત: હા, હું સખી સંગઠન સાથે સંકળાયેલો છું, અને અમારી યાત્રા 20 મહિલાઓથી શરૂ થઈ હતી, અને આજે, 90,000 મહિલાઓ...

પ્રધાનમંત્રી: 90,000.

ખેડૂત: હા, સાહેબ. 90,000 મહિલાઓ કામ કરે છે, અને તેઓ દૂધ વેચીને સારી કમાણી કરી રહી છે, અને અમે આજ સુધીમાં 14,000 થી વધુ લખપતિ દીદીઓ પણ બનાવી છે.

પ્રધાનમંત્રી - તમે તેને એક ચમત્કાર તરીકે વર્ણવી રહ્યા છો.

ખેડૂત - મારી પાસે અહીં ઘણી સારી માછીમારી છે.

પ્રધાનમંત્રી - હા.

ખેડૂત - માછલી વગેરે, બરફનું આયોજન તાજેતરમાં તમારી યોજના, પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના યોજનાને કારણે થયું છે...

પ્રધાનમંત્રી - તમારી સાથે કેટલા લોકો કામ કરે છે?

ખેડૂત - હું તમારી સાથે કામ કરું છું, મારી સાથે 100 લોકો કામ કરે છે.

પ્રધાનમંત્રી - ઠીક છે. શું બીજા કોઈ છે જેમને આ વિચાર છે?

ખેડૂત - હા, સાહેબ. અમે હમણાં જ આંદામાન આવ્યા હતા, અને પહેલાં, અમે આ માછીમારી બોર્ડને યોગ્ય રીતે જાણી પણ શક્યા ન હતા.

પ્રધાનમંત્રી - હા.

ખેડૂત - તમારી યોજના, પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના યોજનાને કારણે, બોર્ડ હવે ચાલી રહ્યું છે, અને અમને હવે બરફ મળી રહ્યો છે, સાહેબ. અમને અહીં માછલી સંગ્રહ કરવાની જગ્યા પણ મળે છે, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી - ઓહ.

ખેડૂત - હું કાશ્મીરથી આવું છું. મેં એક કાર્યક્રમ દ્વારા તમારી PMMSY યોજના વિશે સાંભળ્યું. હું ત્યાં ગયો અને કામદાર બન્યો, તેથી મેં આ સંસ્કૃતિ શરૂ કરી. 3થી, હવે મારી પાસે 14 કર્મચારીઓ છે.

પ્રધાનમંત્રી - ઓહ.

ખેડૂત - મારી પાસે 14 કર્મચારીઓ છે, અને હું વર્ષે 15 લાખ રૂપિયાનો નફો કરી રહ્યો છું. મને ખૂબ સારું બજાર મળ્યું છે, અને અન્ય લોકોને ફાયદો થયો છે કારણ કે...

પ્રધાનમંત્રી - હવે તમારો માલ પણ ટ્રેન દ્વારા પરિવહન થઈ રહ્યો છે, તો શું તમારો માલ ખૂબ ઝડપથી પહોંચશે?

ખેડૂત - ઘણો વિકાસ થઈ રહ્યો છે. આ બધું તમારા કારણે છે, અને મને નથી લાગતું કે બીજા કોઈ પ્રધાનમંત્રીએ આ બધું શક્ય બનાવ્યું હશે...

પ્રધાનમંત્રી – ના, ના, જમ્મુ અને કાશ્મીરના યુવાનોમાં ઘણી ક્ષમતા છે, ભાઈ.

ખેડૂત – આ તમારા કાર્યકાળ દરમિયાન, તમારા શાસન દરમિયાન, તમારી સરકાર દરમિયાન કાશ્મીરમાં બન્યું હતું. હું એમ નથી કહેતો કે તે કોઈ અન્ય કારણોસર થઈ શકે છે.

ખેડૂત – તેમને મળ્યા પછી, બાગકામ અને જળચરઉછેર ખેતી દ્વારા અમને જે ઉપચાર મળી રહ્યો નથી. આજે, અમે તેમને મળ્યા અને ચાલતાં-ચાલતાં તેના વિશે વાત કરી, તેથી સારું લાગે છે, જાણે મને કોઈ કુદરતી ઉપચાર મળ્યો હોય.

ખેડૂત – નમસ્કાર

પ્રધાનમંત્રી – નમસ્કાર.

ખેડૂત – સાહેબ, હું ખરેખર 2014માં અમેરિકાથી આવ્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રી – અને, તમે અમેરિકા છોડી દીધું?

ખેડૂત – હા, મેં અમેરિકા છોડી દીધું. હું મારા પોતાના લોકોને રોજગાર માંગતો હતો. અને સાહેબ, મેં 10 એકરના નાના ખેતરથી શરૂઆત કરી. હવે, હું 300 એકરથી વધુ ખેતી કરી રહ્યો છું, અને તે ઉપરાંત, મારી પાસે હેચરી છે. અમે 10,000થી વધુ એકર માટે બીજ ઉત્પન્ન કરી રહ્યા છીએ. મેં FIDFનો લાભ લીધો, સાહેબ, અને લગભગ 7% વ્યાજ દર મળ્યો. તેથી, તેના કારણે, હું ઘણો ખર્ચ કરી શક્યો. હવે, મારી પાસે લગભગ 200 કર્મચારીઓ છે, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી - વાહ. સરસ!

ખેડૂત - નરેન્દ્ર મોદીજી અમારી તરફ ચાલી રહ્યા હતા. તે મારા જીવનમાં એક સ્થિર થઈ ગયેલી ક્ષણ હતી. તે અદ્ભૂત ક્ષણ હતી.

પ્રધાનમંત્રી - નમસ્તે ભાઈ.

ખેડૂત - હું ગુજરાતની છું, અમરેલી જિલ્લાના ધારી FPOમાંથી છું. મારું નામ ભાવના ગોંડવિયા છે, અને હાલમાં મારા FPOમાં 1,700 ખેડૂતો છે, અને અમે સતત ચાર વર્ષથી 20% ડિવિડન્ડ આપી રહ્યા છીએ, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી - 1700 ખેડૂતો.

ખેડૂત - હા, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી - કેટલી જમીન હશે, બધાં મળીને?

ખેડૂત - સાહેબ, અમે 1,500 એકર જમીન પર ખેતી કરીએ છીએ અને સતત ચાર વર્ષથી 20% ડિવિડન્ડ આપી રહ્યા છીએ, સાહેબ. 200 કરોડથી વધુ...

પ્રધાનમંત્રી- શું તમે તેમના પાક અલગથી લો છો? કે પછી તેઓ તમારા દ્વારા નક્કી કરાયેલા પાકનું ઉત્પાદન કરે છે?

ખેડૂત - અમે MSP પર પણ કામ કરીએ છીએ, અને સાહેબ, અમારી સૌથી મોટી સિદ્ધિ એ છે કે ભારત સરકારની ગેરંટી યોજના, જ્યારે અમારા FPO પાસે પૈસા નહોતા, ત્યારે અમને કોઈપણ ગેરંટી વિના 2 કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા હતા. આ અમારા માટે એક મોટી સિદ્ધિ હતી.

ખેડૂત - નમસ્તે, પ્રધાનમંત્રી. મારું નામ સુનીલ કુમાર છે. હું જેસલમેર, રાજસ્થાનનો છું. અમે મોટે ભાગે IPM, જીરું. સંકલિત જીવાત વ્યવસ્થાપન, ઓર્ગેનિક જીરું પર કામ કરીએ છીએ.

પ્રધાનમંત્રી - ઠીક છે.

ખેડૂત - તો, સાહેબ, મારા FPOમાં 1035 ખેડૂતો છે, જેમાંથી...

પ્રધાનમંત્રી - બધા જીરું ઉગાડનારા છે.

ખેડૂત - જીરું અને ઈસબગુલ.

પ્રધાનમંત્રી - જીરુંનું બજાર ક્યાં છે?

ખેડૂત - સાહેબ, અમે જે મોકલી રહ્યા છીએ, તે અમે ગુજરાતના વિવિધ નિકાસકારોને આપીએ છીએ. પછી તેઓ તેને તેમની પાસે પાછું લઈ જાય છે.

પ્રધાનમંત્રી - શું કોઈએ ક્યારેય ઈસબગુલ આઈસ્ક્રીમ બનાવ્યો છે?

ખેડૂત - ના, ના.

પ્રધાનમંત્રી - વિચારો. એક મોટું બજાર હોઈ શકે છે.

ખેડૂત - જેમ તેમણે મૂલ્યવર્ધન વિશે વાત કરી હતી. તેમણે એક નાનો વિચાર આપ્યો. હવે, તેમને તે ક્યાંથી મળ્યું? અમે પહેલાં આઈસ્ક્રીમ વિશે વિચાર્યું પણ નથી. આ પહેલી વાર છે જ્યારે અમે તેના વિશે વિચાર્યું છે, તેથી અમે તેના વિશે વિચારીશું અને ચોક્કસપણે તેના વિશે કંઈક કરીશું.

ખેડૂત - સાહેબ, હું ધર્મેન્દ્ર કુમાર મૌર છું, મિર્ઝાપુરનો છું, જે તમારા સંસદીય મતવિસ્તાર, વારાણસીની બાજુમાં આવેલો જિલ્લો છે. અને અમે મિલેટ્સ પર કામ કરી રહ્યા છીએ.

પ્રધાનમંત્રી – મિલેટ્સ.

ખેડૂત - હા, સાહેબ. જેમાંથી...

પ્રધાનમંત્રી - તમે પેકેજિંગ, બ્રાન્ડિંગ વગેરે કરો છો અને પછી તેને વેચો છો.

ખેડૂત - સાહેબ, અમે સંરક્ષણ અને NDRFને પણ સપ્લાય કરીએ છીએ, અમારો તેમની સાથે MoU છે, સાહેબ.

ખેડૂત - મારું નામ ફયાઝ અહેમદ છે, હું કાશ્મીરનો છું. અમે સફરજનનું ઉત્પાદન કરીએ છીએ.

પ્રધાનમંત્રી - શું તમે સફરજન વેચનાર છો?

ખેડૂત - અમે સફરજન વેચનાર છીએ.

પ્રધાનમંત્રી - શું તમારી પાસે હવે સફરજન પરિવહન કરવા માટે વાહન છે?

ખેડૂત - હા. મારી પાસે વાહન છે.

પ્રધાનમંત્રી – તમારા ફળો, શાકભાજી અને ફૂલોનો 60,000 ટન રેલ દ્વારા દિલ્હી પહોંચી ગયો છે.

ખેડૂત – તેઓ દિલ્હી અને અન્ય સ્થળોએ પહોંચી ગયા છે.

પ્રધાનમંત્રી – આ એક મોટું કામ છે, સાહેબ.

ખેડૂત – પણ…

પ્રધાનમંત્રી – ટ્રકમાં ઘણો સમય લાગે છે.

ખેડૂત – મારું નામ રૌશિક સુખલામ છે (નામ સ્પષ્ટ નથી), હું જબલપુર, મધ્યપ્રદેશનો છું. સાહેબ, અમે હાઈડ્રાપોનિક્સ દ્વારા બટાકાના બીજ ઉત્પન્ન કરીએ છીએ.

પ્રધાનમંત્રી – એવું જ.

ખેડૂત – હા, સાહેબ. આ ઊભી ખેતી છે, અમે તેને આડી રીતે કરીએ છીએ. આ બટાકાના બીજ છે, સાહેબ. સાહેબ, તેઓ બટાકામાંથી સોનું બનાવતા નથી, પરંતુ તે બટાકામાં સોના જેવા છે, કારણ કે અમે તેમને ખેતરમાં ઉગાડીએ છીએ, અને ખેડૂતો પોતાના...

પ્રધાનમંત્રી – એનો અર્થ એ છે કે તમે તે ઉપર કરો છો…

ખેડૂત – હા, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી – બટાકા.

ખેડૂત – તેમાં લટકતા બટાકા છે, સાહેબ.

પ્રધાનમંત્રી - મારો મતલબ છે કે, આ જૈનો માટે છે. આ જૈન બટાકા છે. જૈનો તેને ભૂગર્ભમાં ખાતા નથી, પણ જો બહાર હોય તો ખાય છે.

ખેડૂત - જ્યારે અમે નરેન્દ્ર મોદીને મળ્યા, ત્યારે અમે તેમને આ નાના કંદ બતાવ્યા. તેમણે આ બટાકા જોયા, અને તેઓ હોરિઝોન્ટલ ખેતી અને એરોપોનિક્સ વિશે જાણતા હતા. તેથી, તેમને જોતાંની સાથે જ તેમણે કહ્યું, "આ એક જૈન બટાકા છે. તેમણે અમને જૈન બટાકાનું બિરુદ આપ્યું."

ખેડૂત - નમસ્તે, સાહેબ. મારું નામ મોહમ્મદ અસલમ છે. હું બારન જિલ્લાનો છું. લસણને કારણે, અમે...

પ્રધાનમંત્રી - તમે ક્યાંથી છો?

ખેડૂત - રાજસ્થાનના બારન જિલ્લાનો.

પ્રધાનમંત્રી - બારન, રાજસ્થાન.

ખેડૂત - હા, સાહેબ. અમે અમારા લસણનું મૂલ્યલવર્ધન કરી રહ્યા છીએ, તેને પાવડર અને પેસ્ટ બનાવી રહ્યા છીએ. અમે હમણાં જ નિકાસ લાઇસન્સ માટે અરજી કરી છે...

પ્રધાનમંત્રી - હું હમણાં જ એક યુવાનને મળ્યો જેણે કહ્યું, "અમે ચણાના લોટ અને લસણમાંથી પાપડ બનાવીએ છીએ."

ખેડૂત: સાહેબ, મને તમને આ કહેતા ખૂબ આનંદ થાય છે. તમારા વિચારો સાંભળીને મને પણ ગર્વ થયો.

પ્રધાનમંત્રી: વાહ. ઠીક છે, ભાઈ, ખૂબ ખૂબ આભાર.

SM/IJ/GP/DK/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com

(Release ID: 2178445) Visitor Counter : 7