ભારતના વીજ ક્ષેત્રે બે ઐતિહાસિક સીમાચિહ્નો હાંસલ કર્યા છે જે સ્વચ્છ, સુરક્ષિત અને આત્મનિર્ભર ઊર્જા ભવિષ્ય તરફ રાષ્ટ્રની સ્થિર પ્રગતિ દર્શાવે છે.

30 સપ્ટેમ્બર 2025 સુધીમાં, દેશની કુલ સ્થાપિત વીજળી ક્ષમતા 500 GW ને વટાવી ગઈ છે, જે 500.89 GW સુધી પહોંચી ગઈ છે. આ સિદ્ધિ ઊર્જા ક્ષેત્રમાં વર્ષોથી મજબૂત નીતિ સમર્થન, રોકાણો અને ટીમવર્કને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

ભારતની વીજ ક્ષમતાનું વિભાજન

• બિન-અશ્મિભૂત ઇંધણ સ્ત્રોતો (નવીનીકરણીય ઊર્જા, હાઇડ્રો અને પરમાણુ): 256.09 GW - કુલના 51%થી વધુ.
• અશ્મિભૂત-ઇંધણ-આધારિત સ્ત્રોતો: 244.80 GW - કુલના લગભગ 49%.
• નવીનીકરણીય ઊર્જામાં:
• સૌર ઊર્જા – 127.33 GW
• પવન ઊર્જા - 53.12 GW

નાણાકીય વર્ષ 2025-26 (એપ્રિલ - સપ્ટેમ્બર 2025) દરમિયાન, ભારતે 28 GW બિન-અશ્મિભૂત ક્ષમતા અને 5.1 GW અશ્મિભૂત-ઇંધણ ક્ષમતા ઉમેરી - જે દર્શાવે છે કે સ્વચ્છ ઊર્જાનો હિસ્સો કેટલી ઝડપથી વધી રહ્યો છે.

નવીનીકરણીય ઊર્જા માટે એક રેકોર્ડ દિવસ

29 જુલાઈ 2025ના રોજ, ભારત વીજળી ઉત્પાદનમાં તેના અત્યાર સુધીના સૌથી વધુ નવીનીકરણીય ઊર્જા હિસ્સા પર પહોંચ્યું.

તે દિવસે, નવીનીકરણીય ઊર્જાએ દેશની કુલ 203 GW વીજળી માંગના 51.5%ને પૂર્ણ કર્યા.

• સૌર ઊર્જા ઉત્પાદન: 44.50 GW
• પવન ઊર્જા ઉત્પાદન: 29.89 GW
• હાઇડ્રો ઊર્જા ઉત્પાદન: 30.29 GW

આનો અર્થ એ થયો કે, પહેલી વાર, ભારતની અડધાથી વધુ વીજળી એક જ દિવસમાં ગ્રીન સોર્સિઝમાંથી આવી - પરિવર્તનનો નોંધપાત્ર સંકેત.

રાષ્ટ્રીય લક્ષ્યોને સમય પહેલા પૂર્ણ કરવા

આ પ્રગતિ સાથે, ભારતે તેના મુખ્ય COP26 પંચામૃત લક્ષ્યોમાંથી એક - 2030 સુધીમાં બિન-અશ્મિભૂત ઇંધણ સ્ત્રોતોમાંથી 50% સ્થાપિત વિદ્યુત શક્તિ ક્ષમતા - પાંચ વર્ષ વહેલા પ્રાપ્ત કરી લીધી છે.

આ સફળતા સ્વચ્છ ઊર્જા સંક્રમણમાં ભારતની આગેવાની પર પ્રકાશ પાડે છે, જે ઇલેક્ટ્રિકલ ગ્રીડને સ્થિર અને વિશ્વસનીય રાખીને પ્રાપ્ત થાય છે.

સિદ્ધિનું મહત્વ

ભારત નવીનીકરણીય ઊર્જા પ્રોત્સાહન, ઉત્પાદન, સ્થાપન, જાળવણી અને નવીનતામાં નવી રોજગારીની તકો ઉભી કરી રહ્યું છે - જે ગ્રામીણ અને શહેરી બંને યુવાનોને લાભ આપે છે.

એક સામૂહિક પ્રયાસ

ઊર્જા મંત્રાલય અને નવી અને નવીનીકરણીય ઊર્જા મંત્રાલય (MNRE) આ સિદ્ધિમાં તેમની ભૂમિકા બદલ તમામ વીજ ઉત્પાદન કંપનીઓ, ટ્રાન્સમિશન ઉપયોગિતાઓ, સિસ્ટમ ઓપરેટરો અને રાજ્ય એજન્સીઓને અભિનંદન આપે છે.

SM/NP/GP/JD