ભારત સરકારના ખાતર વિભાગે ખરીફ 2025 સીઝન દરમિયાન દેશભરમાં યુરિયા સહિત ખાતરોની પર્યાપ્ત ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરી છે. સમયસર આયોજન અને વિવિધ હિસ્સેદારો જેમ કે ભારતીય રેલવે, બંદરો, રાજ્ય સરકારો અને ખાતર કંપનીઓ સાથે ગાઢ સંકલન દ્વારા, સરકારે ખાતરી કરી કે ખેડૂતોને કોઈપણ અછત વિના જરૂરી માત્રામાં યુરિયા મળે જે એ હકીકત દ્વારા સ્પષ્ટ થાય છે કે કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ વિભાગ દ્વારા આકારણી કરાયેલ 185.39 LMT ની અંદાજિત જરૂરિયાત સામે, DOF દ્વારા સુનિશ્ચિત ઉપલબ્ધતા 230.53 LMT હતી જે 193.20 LMTના વેચાણ કરતા ઘણી વધારે હતી. આ યુરિયાની સમગ્ર ભારતમાં પૂરતી ઉપલબ્ધતા દર્શાવે છે. દેખીતી રીતે, ખેડૂતોએ ખરીફ-2025માં વધુ યુરિયાનો વપરાશ કર્યો છે જે ખરીફ 2024 ની તુલનામાં આશરે 4.08 લાખ મેટ્રિક ટન છે, જે સારા ચોમાસાને કારણે વધુ પાકવાળા વિસ્તારને પહોંચી વળવા માટે યુરિયાની સારી ઉપલબ્ધતા દર્શાવે છે.

DoF સ્થાનિક ઉત્પાદન અને આયાત દ્વારા વપરાશ વચ્ચેના અંતરને દૂર કરવા માટે સતત પ્રયાસો કરી રહ્યું છે. સ્થાનિક ઉત્પાદન અને વધતી માંગ વચ્ચેના અંતરને દૂર કરવા માટે, સરકારે આયાતને વધારવા માટે નોંધપાત્ર પ્રયાસો કર્યા છે. એપ્રિલ અને ઓક્ટોબર 2025 ની વચ્ચે, ભારતે 58.62 લાખ મેટ્રિક ટન કૃષિ-ગ્રેડ યુરિયાની આયાત કરી, જે પાછલા વર્ષના સમાન સમયગાળા દરમિયાન 24.76 લાખ મેટ્રિક ટન હતી. આયાતમાં આ વધારાથી ખરીફ 2025 દરમિયાન યુરિયાની વધેલી માંગને પૂર્ણ કરવામાં જ નહીં, પરંતુ આગામી રવિ સિઝન માટે પૂરતો બફર સ્ટોક બનાવવામાં પણ મદદ મળી. પરિણામે, 1 ઓક્ટોબર, 2025ના રોજ યુરિયાનો કુલ સ્ટોક 48.64 લાખ મેટ્રિક ટનથી વધીને 31 ઓક્ટોબર, 2025 સુધીમાં 68.85 લાખ મેટ્રિક ટન થયો - જે 20.21 લાખ મેટ્રિક ટનનો વધારો દર્શાવે છે. જુલાઈથી ઓક્ટોબર 2025 ના મહિનામાં રાજ્યોને યુરિયાનો અત્યાર સુધીનો સૌથી વધુ પુરવઠો (રેકની હિલચાલની દ્રષ્ટિએ) નોંધવામાં આવ્યો, જે ખેડૂતોના હિતમાં યુરિયાનો સમયસર પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકારના સક્રિય પ્રયાસોને રેખાંકિત કરે છે.

સ્થાનિક યુરિયા ઉત્પાદનમાં પણ સુધારો જોવા મળ્યો છે, ઓક્ટોબર 2025 દરમિયાન ઉત્પાદન 26.88 લાખ મેટ્રિક ટન સુધી પહોંચ્યું છે, જે ગયા વર્ષના સમાન મહિનાની તુલનામાં 1.05 લાખ મેટ્રિક ટન વધારે છે. એપ્રિલ-ઓક્ટોબર વચ્ચે સરેરાશ માસિક ઉત્પાદન લગભગ 25 લાખ મેટ્રિક ટન જેટલું મજબૂત રહ્યું છે. વધુમાં, નવેમ્બર અને ડિસેમ્બર માટે આશરે 17.5 લાખ મેટ્રિક ટન આયાત પહેલાથી જ લાઇનમાં છે અને વૈશ્વિક સ્તરે સમયસર હસ્તક્ષેપ દ્વારા તેને વધુ વધારવામાં આવશે.

દેશમાં સ્થાનિક ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારવા માટે સતત પ્રયાસો ચાલુ છે. નામરૂપ, આસામ અને તાલચેર, ઓડિશા ખાતે બે યુરિયા પ્લાન્ટ વાર્ષિક 12.7 લાખ મેટ્રિક ટન ક્ષમતા સાથે અમલમાં છે. યુરિયાનું ઉત્પાદન વધારવા માટે અનેક દરખાસ્તો પ્રાપ્ત થઈ છે અને વિચારણા હેઠળ છે. આ પ્રોજેક્ટ્સ મંજૂર થયા પછી ભારતની આયાત નિર્ભરતામાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થશે અને યુરિયા ઉત્પાદનમાં આત્મનિર્ભરતા તરફ દોરી જશે.

કૃષિ વિભાગ સાથે સંકલનમાં, રાજ્યના કૃષિ અધિકારીઓને વિતરણ કાર્યક્ષમતા સુધારવા અને ડાયવર્ઝન, દાણચોરી, સંગ્રહખોરી અને કાળાબજાર તેમજ યુરિયાના વધુ પડતા ઉપયોગ સામે અસરકારક પગલાં લેવા માટે સતત માર્ગદર્શન આપવામાં આવ્યું છે. ઘણા રાજ્યોએ સબસિડીવાળા યુરિયાના વધુ સારી દેખરેખ અને ઉપયોગ માટે પગલાં લીધાં છે અને નવીન સાધનોનો અમલ શરૂ કર્યો છે.

આગળનું આયોજન, કાર્યક્ષમ લોજિસ્ટિક્સ અને સંકલિત કાર્યવાહી દ્વારા, ભારત સરકાર ખાતરી કરવાનું ચાલુ રાખે છે કે દરેક ખેડૂતને યુરિયા સમયસર મળે - જે ભારતના કૃષિ વિકાસ અને ખાદ્ય સુરક્ષા માટે મહત્વપૂર્ણ ઇનપુટ છે.

SM/NP/GP/JD