કેન્દ્રીય શ્રમ અને રોજગાર અને યુવા બાબતો અને રમતગમત મંત્રી, ડૉ. મનસુખ માંડવિયા, આજે કતારના દોહામાં સામાજિક વિકાસ માટે બીજા વિશ્વ શિખર સંમેલનના ઉદ્ઘાટન સત્રમાં વિવિધ દેશોના 180થી વધુ મહાનુભાવો સાથે હાજરી આપી હતી. આ દિવસે શ્રમ સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવા, સામાજિક સુરક્ષા સંવાદોને આગળ વધારવા અને વૈશ્વિક સ્તરે ભારતની ડિજિટલ અને માનવ મૂડી સિદ્ધિઓને સ્થાન આપવાના હેતુથી દ્વિપક્ષીય અને બહુપક્ષીય વાતચીત પણ થઈ.

"સામાજિક વિકાસના ત્રણ સ્તંભોને મજબૂત બનાવવા - ગરીબી નાબૂદી, સંપૂર્ણ અને ઉત્પાદક રોજગાર અને બધા માટે યોગ્ય કાર્ય, અને સામાજિક સમાવેશ" વિષય પર ઉચ્ચ-સ્તરીય રાઉન્ડ ટેબલમાં તેમના ભાષણમાં, કેન્દ્રીય શ્રમ મંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે ભારતનું મોડેલ ઉચ્ચ વિકાસને ઉચ્ચ સમાવેશ સાથે સાંકળે છે. "ભારતે દર્શાવ્યું છે કે એક દેશ ડિજિટલ નવીનતાને નાણાકીય સમાવેશ સાથે જોડીને અને ખાતરી કરીને કે આર્થિક પ્રગતિ સામાજિક સમાવેશ તરફ દોરી જાય છે, તેના લાખો નાગરિકોને સશક્ત બનાવી શકે છે," તેમણે કહ્યું.

ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ સામાજિક વિકાસના ત્રણેય સ્તંભો પર ભારત સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલા નિર્ણાયક પગલાં પર પ્રકાશ પાડ્યો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે 2016-17 અને 2023-24 વચ્ચે 170 મિલિયનથી વધુ નવી નોકરીઓનું સર્જન થયું, મહિલાઓની રોજગાર ભાગીદારી બમણી થઈ અને બેરોજગારી 6% થી ઘટીને 3.2% થઈ. શ્રમ કાયદાઓને ચાર સરળ શ્રમ સંહિતામાં એકીકૃત કરવામાં આવ્યા છે, અને ભારત સાર્વત્રિક પેન્શન કવરેજ તરફ આગળ વધી રહ્યું છે, એમ તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું. "ભારતની ડિજિટલ માળખાગત સુવિધાએ 1.4 અબજથી વધુ નાગરિકોને કલ્યાણકારી લાભોની સરળ ડિલિવરી સુનિશ્ચિત કરી છે," તેમણે કહ્યું.

"આ પ્રયાસોના પરિણામે, ભારતનું સામાજિક સુરક્ષા કવરેજ 2015માં 19%થી વધીને 2025માં 64.3% થયું છે. તેને સ્વીકારતા, આંતરરાષ્ટ્રીય સામાજિક સુરક્ષા સંગઠને આ વર્ષે ભારતને સામાજિક સુરક્ષામાં ઉત્કૃષ્ટ સિદ્ધિ માટે પુરસ્કારથી નવાજ્યું છે," ડૉ. માંડવિયાએ નોંધ્યું. "ભારતે બતાવ્યું છે કે ઝડપી અને સમાવેશી વિકાસ સામાજિક પરિવર્તનને આગળ ધપાવે છે. પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળ, અમે આ વારસો આગળ ધપાવીએ છીએ, આર્થિક પ્રગતિને સામાજિક વિકાસ સાથે જોડીએ છીએ," તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું.

ડૉ. માંડવિયા મોરેશિયસના શ્રમ મંત્રીને મળ્યા અને કૌશલ્ય વિકાસ, શ્રમ ગતિશીલતા, ડિજિટલ શ્રમ પ્લેટફોર્મ અને સામાજિક સુરક્ષાના ક્ષેત્રોમાં સહયોગ વધારવા પર વ્યાપક ચર્ચાઓ કરી. ભારતે મોરેશિયસ સાથેના ખાસ ઐતિહાસિક સંબંધો પર ભાર મૂક્યો અને ટેકનિકલ અને વ્યાવસાયિક શિક્ષણ અને તાલીમ (TVET) માં ક્ષમતા નિર્માણને ટેકો આપવા માટે તૈયારી દર્શાવી. ડૉ. માંડવિયાએ શ્રમ ઇકોસિસ્ટમમાં ડિજિટલ પબ્લિક ગુડ્સના નિર્માણમાં ભારતની સફળતા પર પ્રકાશ પાડ્યો, જેમાં નેશનલ કેરિયર સર્વિસ (NCS) પોર્ટલ અને ઇ-શ્રમ ડેટાબેઝનો સમાવેશ થાય છે - જે અસંગઠિત કામદારોની વિશ્વની સૌથી મોટી આધાર-વેરિફાઇડ રજિસ્ટ્રી છે. મંત્રીએ મોરેશિયસને પ્રતિભા સોર્સિંગ અને સહયોગ માટે આ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરવા પ્રોત્સાહિત કર્યા. 2015માં 19% થી 2025 માં 64.3% સુધી સામાજિક સુરક્ષા કવરેજને વિસ્તૃત કરવાની ભારતની સિદ્ધિની પણ બેઠક દરમિયાન પ્રશંસા કરવામાં આવી હતી.

સંયુક્ત રાષ્ટ્રના આર્થિક અને સામાજિક કમિશન ફોર એશિયા એન્ડ ધ પેસિફિક (UNESCAP)ના કાર્યકારી સચિવ શ્રીમતી આર્મિડા સલસિયાહ અલીસજાહબાના સાથેની દ્વિપક્ષીય બેઠકમાં, ડૉ. માંડવિયાએ સ્થાપક સભ્ય તરીકે ESCAP સાથે ભારતના લાંબા સમયથી ચાલતા જોડાણ પર પ્રકાશ પાડ્યો અને આપત્તિ વ્યવસ્થાપન, કૌશલ્ય ઓળખ અને ડિજિટલ કલ્યાણ વિતરણમાં પ્રાદેશિક સહયોગ પ્રત્યેની તેની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃપુષ્ટિ કરી. મંત્રીએ ડિજિટલ ગવર્નન્સ સુધારાઓ, ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર સિસ્ટમ્સ અને મોટા પાયે સામાજિક ક્ષેત્રના રોકાણો દ્વારા સંચાલિત, છેલ્લા દાયકામાં 250 મિલિયન નાગરિકોને બહુપરીમાણીય ગરીબીમાંથી બહાર કાઢવામાં ભારતે કરેલી અદ્ભુત પ્રગતિ પર ભાર મૂક્યો. ESCAP એ સામાજિક સુરક્ષા અને ડિજિટલ ગવર્નન્સના ક્ષેત્રમાં ભારતની પ્રગતિની પ્રશંસા કરી. ભારતે ગ્રીન, ડિજિટલ અને કેર ઇકોનોમી ક્ષેત્રો માટે ક્રોસ-બોર્ડર કૌશલ્ય ધોરણો પર ESCAP સાથે ટેકનિકલ સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવાની તૈયારી દર્શાવી.

દિવસભર ભારતના જોડાણોએ દ્વિપક્ષીય ભાગીદારીને વધુ મજબૂત બનાવી, UNESCAP સાથે સહયોગ વધાર્યો અને વૈશ્વિક સ્તરે ડિજિટલ સામાજિક સુરક્ષા, કૌશલ્ય અને સમાવિષ્ટ શ્રમ બજારો પર ભારતના નેતૃત્વના વર્ણનને મજબૂત બનાવ્યું.

પૃષ્ઠભૂમિ:

સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાએ તેના ઠરાવો 78/261 અને 78/318 દ્વારા, 2025માં "સામાજિક વિકાસ માટે બીજી વિશ્વ સમિટ" શીર્ષક હેઠળ "વિશ્વ સામાજિક સમિટ" બોલાવવાનો નિર્ણય લીધો. રાજ્ય અથવા સરકારના વડાઓના સ્તરે આયોજિત આ સમિટનો ઉદ્દેશ્ય સામાજિક વિકાસ અને કાર્ય કાર્યક્રમ પર કોપનહેગન ઘોષણા અને તેના અમલીકરણ માટે ફરીથી પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવવા અને 2030 એજન્ડાના અમલીકરણ તરફ ગતિ આપવાનો છે. આ સમિટ 4-6 નવેમ્બર દરમિયાન દોહા, કતાર ખાતે યોજાઈ રહી છે.

સામાજિક વિકાસ માટે બીજી વિશ્વ સમિટમાં ઉચ્ચ-સ્તરીય ગોળમેજી એક મુક્ત, બહુ-હિતધારક વિનિમયનું સ્વરૂપ લે છે. તે સંકલિત ક્રિયાઓ માટે પ્રાથમિકતાઓ ઓળખવાનો પ્રયાસ કરે છે જે વૈશ્વિક પ્રણાલીગત વલણો અને કોપનહેગન ઘોષણાની ત્રણ મુખ્ય પ્રતિબદ્ધતાઓ પર તેમની અસરોને ધ્યાનમાં લેતી સામાજિક વિકાસ પ્રગતિને વેગ આપશે.

SM/DK/GP/JD