કેન્દ્રીય કૃષિ, ખેડૂત કલ્યાણ અને ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રી શ્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે આજે નવી દિલ્હીના પુસા કેમ્પસમાં સી. સુબ્રમણ્યમ ઓડિટોરિયમ ખાતે 'પ્લાન્ટ જીનોમ પ્રોટેક્ટર્સ એવોર્ડ્સ સમારોહ' અને PPVFRA કાયદા, 2021ની રજત જયંતી અને PPVFRA (પ્લાન્ટ વેરાયટીઝ અને ખેડૂત અધિકાર સત્તામંડળનું રક્ષણ)ના 21મા સ્થાપના દિવસ સમારોહમાં ભાગ લીધો હતો અને પસંદગીના ખેડૂત ભાઈઓ અને બહેનોને પુરસ્કારો પ્રદાન કર્યા હતા.

આ પ્રસંગે, કેન્દ્રીય મંત્રીએ તેલંગાણાની કોમ્યુનિટી સીડ બેંક, પશ્ચિમ બંગાળના પૂર્વ વર્ધમાનનું શિક્ષા નિકેતન, મિથિલાંચલ મખાના ઉત્પાદક સંગઠન, આસામની CRS-NA દિહિંગ તેંગા ઉન્નયન સમિતિ, ઉત્તરાખંડના શ્રી ભૂપેન્દ્ર જોશી, કેરળના શ્રી ટી. જોસેફ, શ્રી લક્ષ્મણ પ્રમાણિક, શ્રી અનંતમૂર્તિ જે., બિહારના શ્રી નકુલ સિંહ અને ઉત્તરાખંડના શ્રી નરેન્દ્ર સિંહ સહિત વિવિધ શ્રેણીઓમાં ખેડૂતોને પુરસ્કારો અર્પણ કર્યા હતા.

કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રી શ્રી ચૌહાણે સભાને સંબોધતા કહ્યું કે PPVFRA ઓથોરિટીએ છેલ્લા 20 વર્ષોમાં નોંધપાત્ર કાર્ય કર્યું છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતીય કૃષિ પ્રણાલી ખૂબ જ પ્રાચીન છે. કૃષિ આપણા દેશનો મુખ્ય ભાગ રહી છે. ઘણી બીજ જાતો પોષણ માટે મહત્વપૂર્ણ છે. જો કે, તાજેતરના વર્ષોમાં, કેટલીક જાતો લુપ્ત થવાના આરે હતી, અને ખેડૂતોએ તેમને બચાવવામાં પ્રશંસનીય ભૂમિકા ભજવી છે. તેમણે કહ્યું કે કાયદા દ્વારા, સરકારે બીજ સંરક્ષણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ₹15 લાખ સુધીના ભંડોળ પૂરું પાડવાની જોગવાઈ કરી છે. શ્રી ચૌહાણે કહ્યું કે બીજ સૌથી મોટી મૂડી છે. બીજ આપણો મૂળભૂત અધિકાર છે. નવી જાતોને પ્રોત્સાહન આપવું મહત્વપૂર્ણ છે, પરંતુ જૂની જાતોનું જતન કરવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે. બંને વચ્ચે સંતુલન જાળવવું મહત્વપૂર્ણ છે.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ PPVFRA કાયદામાં નવા સૂચનોનો સમાવેશ કરવાના પ્રસ્તાવ પર પણ ચર્ચા કરી અને જણાવ્યું કે જરૂર પડે ત્યાં આ સૂચનોનો સમાવેશ કરવા માટે કાયદામાં સુધારો કરવામાં આવશે.

વધુમાં, કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રી શ્રી ચૌહાણે જણાવ્યું કે ખેડૂતો હજુ પણ કાયદા વિશે ઓછા જાગૃત છે અને નોંધણી સંબંધિત કેટલીક જટિલતાઓ છે જેને દૂર કરવાની જરૂર છે. પારદર્શિતા સુધારવા માટે વધુ પગલાં લેવા જોઈએ. કેન્દ્રીય મંત્રીએ જણાવ્યું કે કાયદાના વાસ્તવિક લાભોનો મર્યાદિત હિસ્સો ખેડૂતો સુધી પહોંચે છે, અને આ મુદ્દાને ઉકેલવા માટે વધુ પ્રયાસોની જરૂર છે. કેન્દ્રીય મંત્રીએ PPVFRA કાયદાને અન્ય કાયદાઓ સાથે સંકલન કરવા અને વૈજ્ઞાનિક ડેટાબેઝને મજબૂત બનાવવા માટે પણ હાકલ કરી હતી.

કેન્દ્રીય કૃષિ રાજ્ય મંત્રી શ્રી ભગીરથ ચૌધરીએ કુદરતી અને કાર્બનિક માધ્યમો દ્વારા છોડ અને બીજની જાતોને સાચવવા માટે ખેડૂતો દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાંની ચર્ચા કરી અને જણાવ્યું કે આ સંરક્ષણ પ્રયાસને આગળ વધારવા માટે PPVFRA દ્વારા કાર્ય ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે. આ મજબૂત સિસ્ટમ છોડ અને બીજના સંરક્ષણમાં વધુ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે, ખેડૂત કલ્યાણમાં નવા પ્રકરણો ઉમેરશે.

મદુઆ જેવી વિવિધ પ્રજાતિઓના બીજ સંરક્ષણના મહત્વ પર ભાર મૂકતા, કૃષિ રાજ્યમંત્રી શ્રી રામ નાથ ઠાકુરે સંસ્થાને આ દિશામાં વધુ સક્રિય પ્રયાસો કરવા વિનંતી કરી. તેમણે મદુઆ જેવી અન્ય વનસ્પતિ પ્રજાતિઓના ઔષધીય મહત્વ પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો.

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય કૃષિ રાજ્યમંત્રી શ્રી ભગીરથ ચૌધરી, કેન્દ્રીય કૃષિ રાજ્યમંત્રી શ્રી રામ નાથ ઠાકુર, કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલયના સચિવ, ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદના મહાનિર્દેશક શ્રી દેવેશ ચતુર્વેદી, કૃષિ મંત્રાલયના સંયુક્ત સચિવ ડૉ. માંગી લાલ જાટ, PPVFRAના પ્રમુખ અજિત કુમાર સાહુ, PPVFRAના રજિસ્ટ્રાર જનરલ ડૉ. ત્રિલોચન મહાપાત્રા, PPVFRAના રજિસ્ટ્રાર જનરલ ડૉ. ડી.કે. અગ્રવાલ હાજર રહ્યા હતા.

પૃષ્ઠભૂમિ:

છોડની જાતોનું રક્ષણ અને ખેડૂત અધિકાર સત્તામંડળ (PPV&FRA) એ છોડની જાતોનું રક્ષણ અને ખેડૂત અધિકાર અધિનિયમ, 2001 હેઠળ સ્થાપિત એક વૈધાનિક સંસ્થા છે. તેનું મુખ્ય મથક નવી દિલ્હીમાં છે, તે કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલય હેઠળ કાર્ય કરે છે. ઓથોરિટીનો ઉદ્દેશ્ય નવી વનસ્પતિ જાતોના સંવર્ધકોને તેમની નવીનતાઓ માટે સશક્ત બનાવવાનો અને ખેડૂતોના પરંપરાગત જ્ઞાન અને યોગદાનનું રક્ષણ કરવાનો છે. ઓથોરિટી નવી વનસ્પતિ જાતોની નોંધણી કરે છે, ખેડૂતો અને સમુદાયોને તેમના સંરક્ષણ કાર્ય માટે પુરસ્કાર આપે છે, અને રાષ્ટ્રીય વનસ્પતિ જાતોનું રજિસ્ટર જાળવે છે. તે ખેડૂતોના બીજ બચાવવા, વાવણી અને પુનઃઉપયોગ કરવાના અધિકારોને પણ સુનિશ્ચિત કરે છે, જેનાથી સંશોધન, નવીનતા અને કૃષિ જૈવવિવિધતાને પ્રોત્સાહન મળે છે.

IJ/DK/GP/JD