પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​નવી દિલ્હીમાં ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ દ્વારા આયોજિત છઠ્ઠા રામનાથ ગોએન્કા વ્યાખ્યાનનું આયોજન કર્યું  હતું. શ્રી મોદીએ કહ્યું, "આજે આપણે એક પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિત્વનું સન્માન કરવા માટે ભેગા થયા છીએ જેમણે ભારતમાં લોકશાહી, પત્રકારત્વ, અભિવ્યક્તિ અને જન આંદોલનોની શક્તિમાં વધારો કર્યો. એક સ્વપ્નદ્રષ્ટા, સંસ્થા નિર્માતા, રાષ્ટ્રવાદી અને મીડિયા નેતા તરીકે શ્રી રામનાથ ગોએન્કાએ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ ગ્રુપની સ્થાપના માત્ર એક અખબાર તરીકે જ નહીં, પરંતુ ભારતના લોકોમાં એક મિશન તરીકે કરી હતી. તેમના નેતૃત્વ હેઠળ, આ ગ્રુપ ભારતના લોકશાહી મૂલ્યો અને રાષ્ટ્રીય હિતોનો અવાજ બન્યું. 21મી સદીના યુગમાં, જ્યારે ભારત વિકાસના સંકલ્પ સાથે આગળ વધી રહ્યું છે, ત્યારે શ્રી રામનાથ ગોએન્કાની પ્રતિબદ્ધતા, પ્રયાસો અને દ્રષ્ટિ પ્રેરણાનો એક મહાન સ્ત્રોત છે." પ્રધાનમંત્રીએ આ વ્યાખ્યાનમાં આમંત્રણ આપવા બદલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ ગ્રુપનો આભાર માન્યો અને ઉપસ્થિત સૌને શુભેચ્છાઓ પાઠવી.

શ્રી રામનાથ ગોએન્કાએ ભગવદ ગીતાના એક શ્લોકમાંથી ઊંડી પ્રેરણા લીધી હતી તે વાત પર ભાર મૂકતા તેમણે સમજાવ્યું કે સુખ અને દુ:ખ, લાભ અને નુકસાન, જીત અને હારનો સામનો કરતી વખતે સમભાવથી ફરજ બજાવવાનો આ ઉપદેશ રામનાથજીના જીવન અને કાર્યમાં ઊંડે સુધી મૂળ ધરાવે છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે શ્રી રામનાથ ગોએન્કાએ તેમના જીવનભર આ સિદ્ધાંતનું પાલન કર્યું, ફરજને બીજા બધા કરતા ઉપર રાખી. રામનાથજીએ સ્વતંત્રતા ચળવળ દરમિયાન ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસને ટેકો આપ્યો, બાદમાં જનતા પાર્ટીને ટેકો આપ્યો અને જનસંઘની ટિકિટ પર ચૂંટણી પણ લડી. વિચારધારાથી આગળ વધીને, તેમણે હંમેશા રાષ્ટ્રીય હિતને પ્રાથમિકતા આપી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે વર્ષોથી રામનાથજી સાથે કામ કરનારાઓ ઘણીવાર તેમની શેર કરેલી ઘણી વાર્તાઓ યાદ કરે છે. તેમણે યાદ કર્યું કે કેવી રીતે, સ્વતંત્રતા પછી, જ્યારે હૈદરાબાદમાં રઝાકારો દ્વારા કરવામાં આવેલા અત્યાચારનો મુદ્દો ઉભો થયો, ત્યારે રામનાથજીએ સરદાર પટેલને મદદ કરી. 1970ના દાયકામાં, જ્યારે બિહારમાં વિદ્યાર્થી ચળવળને નેતૃત્વની જરૂર હતી ત્યારે રામનાથજીએ નાનાજી દેશમુખ સાથે મળીને શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણને આંદોલનનું નેતૃત્વ કરવા માટે રાજી કર્યા. કટોકટી દરમિયાન, જ્યારે તત્કાલીન પ્રધાનમંત્રીના નજીકના એક મંત્રીએ રામનાથજીને બોલાવ્યા અને તેમને કેદ કરવાની ધમકી આપી, ત્યારે તેમનો હિંમતભર્યો પ્રતિભાવ ઇતિહાસના ગુપ્ત રેકોર્ડનો ભાગ બની ગયો. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે જ્યારે આમાંની કેટલીક વિગતો જાહેર છે અને કેટલીક ગુપ્ત રહે છે, તે બધી રામનાથજીની સત્ય પ્રત્યેની અતૂટ પ્રતિબદ્ધતા અને ફરજ પ્રત્યેની તેમની અતૂટ નિષ્ઠાને પ્રતિબિંબિત કરે છે પછી ભલે તેમણે ગમે તે શક્તિનો સામનો કરવો પડ્યો હોય.

શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી કે શ્રી રામનાથ ગોએન્કાને ઘણીવાર નકારાત્મક અર્થમાં નહીં, પરંતુ સકારાત્મક અર્થમાં અધીરા કહેવામાં આવતા હતા. તેમણે ભાર મૂક્યો કે આ અધીરાઈ પરિવર્તન માટેના ઉચ્ચતમ સ્તરના પ્રયાસોને પ્રેરણા આપે છે અને આ અધીરાઈ જ સ્થિર પાણીને પણ ગતિ આપે છે. એક સમાનતા દર્શાવતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, "આજનો ભારત પણ અધીરો છે - વિકાસ માટે અધીરો, આત્મનિર્ભર બનવા માટે અધીરો. 21મી સદીના પ્રથમ પચીસ વર્ષ ઝડપથી પસાર થયા, એક પછી એક પડકારો સાથે છતાં કોઈ પણ ભારતની ગતિને રોકી શક્યું નહીં."

છેલ્લા ચાર કે પાંચ વર્ષોને વૈશ્વિક પડકારોથી ભરેલા ગણાવતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે 2020માં કોવિડ-19 રોગચાળાએ વિશ્વભરના અર્થતંત્રોને વિક્ષેપિત કર્યા, વ્યાપક અનિશ્ચિતતા ઊભી કરી. વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલાઓને ગંભીર અસર થઈ અને વિશ્વ નિરાશામાં ડૂબવા લાગ્યું. જેમ જેમ પરિસ્થિતિઓ સ્થિર થવા લાગી, પડોશી દેશોમાં ઉથલપાથલ મચી ગઈ. આ કટોકટી વચ્ચે, ભારતના અર્થતંત્રે ઉચ્ચ વિકાસ દર પ્રાપ્ત કરીને સ્થિતિસ્થાપકતા દર્શાવી છે. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો કે 2022માં યુરોપિયન કટોકટીએ વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલાઓ અને ઊર્જા બજારોને અસર કરી, જેનાથી સમગ્ર વિશ્વ પ્રભાવિત થયું. આમ છતાં, ભારતનો આર્થિક વિકાસ 2022-23 સુધી મજબૂત રહ્યો. 2023માં પશ્ચિમ એશિયામાં પરિસ્થિતિ બગડતી હોવા છતાં, ભારતનો વિકાસ દર મજબૂત રહ્યો. તેમણે ભાર મૂક્યો કે આ વર્ષે પણ વૈશ્વિક અસ્થિરતા છતાં, ભારતનો વિકાસ દર સાત ટકાની આસપાસ રહ્યો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, "જ્યારે વિશ્વ વિક્ષેપથી ડરી રહ્યું છે, ત્યારે ભારત આત્મવિશ્વાસપૂર્વક ઉજ્જવળ ભવિષ્ય તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. ભારત માત્ર એક ઉભરતું બજાર જ નહીં, પણ એક ઉભરતું મોડેલ પણ છે. આજે વિશ્વ ભારતીય વિકાસ મોડેલને આશાના મોડેલ તરીકે જુએ છે."

મજબૂત લોકશાહી ઘણા પરિમાણો દ્વારા ચકાસાયેલ છે, જેમાંથી એક સૌથી મહત્વપૂર્ણ જનભાગીદારી છે તેના પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે ચૂંટણી દરમિયાન લોકશાહીમાં લોકોની શ્રદ્ધા અને આશાવાદ સૌથી વધુ દેખાય છે. 14 નવેમ્બરના રોજ જાહેર થયેલા પરિણામોનો ઉલ્લેખ કરતા, તેમણે કહ્યું કે આ ઐતિહાસિક હતા અને એક મહત્વપૂર્ણ પાસું ઉભરી આવ્યું - કોઈ પણ લોકશાહી તેના નાગરિકોની વધતી ભાગીદારીને અવગણી શકે નહીં. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે આ વખતે, બિહારમાં ઇતિહાસમાં સૌથી વધુ મતદાન થયું છે, જેમાં મહિલાઓએ પુરુષો કરતાં લગભગ નવ ટકા વધુ મતદાન કર્યું છે. તેમણે કહ્યું કે આ લોકશાહીનો વિજય પણ છે.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ કહ્યું કે બિહારના પરિણામો ફરી એકવાર ભારતના લોકોની ઉચ્ચ આકાંક્ષાઓને પ્રતિબિંબિત કરે છે. તેમણે કહ્યું કે આજે નાગરિકો એવા રાજકીય પક્ષો પર વિશ્વાસ કરે છે જે તે આકાંક્ષાઓને પૂર્ણ કરવા માટે પ્રામાણિકપણે કાર્ય કરે છે અને વિકાસને પ્રાથમિકતા આપે છે. પ્રધાનમંત્રીએ આદરપૂર્વક દરેક રાજ્ય સરકારને - વિચારધારા, ડાબેરી, જમણેરી કે કેન્દ્રિય - બિહારના પરિણામોમાંથી શીખવાનો આગ્રહ કર્યો: આજે તેઓ જે શાસન પ્રદાન કરે છે તે આવનારા વર્ષોમાં રાજકીય પક્ષોનું ભવિષ્ય નક્કી કરશે. તેમણે કહ્યું કે બિહારના લોકોએ વિપક્ષને 15 વર્ષ આપ્યા અને જ્યારે તેમની પાસે રાજ્યના વિકાસમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપવાની તક હતી ત્યારે તેમણે જંગલ રાજનો માર્ગ પસંદ કર્યો. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે બિહારના લોકો આ વિશ્વાસઘાત ક્યારેય ભૂલશે નહીં. કેન્દ્ર સરકાર હોય કે રાજ્યોમાં વિવિધ પક્ષોના નેતૃત્વ હેઠળની સરકારો, ટોચની પ્રાથમિકતા વિકાસ હોવી જોઈએ - વિકાસ અને ફક્ત વિકાસ. શ્રી મોદીએ તમામ રાજ્ય સરકારોને રોકાણ માટે વધુ સારું વાતાવરણ બનાવવા, વ્યવસાય કરવાની સરળતામાં સુધારો કરવા અને વિકાસના ધોરણોને આગળ વધારવામાં સ્પર્ધા કરવા હાકલ કરી. તેમણે કહ્યું કે આવા પ્રયાસોથી જનતાનો વિશ્વાસ પ્રાપ્ત થશે.

શ્રી મોદીએ કહ્યું કે બિહાર ચૂંટણીમાં વિજય પછી, કેટલાક લોકોએ, જેમાં કેટલાક સહાનુભૂતિશીલ મીડિયાકર્મીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે - ફરી એકવાર દાવો કર્યો છે કે તેમનો પક્ષ અને તેઓ પોતે 24/7 ચૂંટણી મોડમાં છે. તેમણે એમ કહીને વળતો જવાબ આપ્યો કે ચૂંટણી જીતવા માટે ચૂંટણી મોડમાં રહેવાની જરૂર નથી, પરંતુ 24/7 ભાવનાત્મક મોડમાં રહેવાની જરૂર છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જ્યારે ગરીબોની મુશ્કેલીઓ દૂર કરવા, રોજગાર પૂરો પાડવા, આરોગ્યસંભાળ સુનિશ્ચિત કરવા અને મધ્યમ વર્ગની આકાંક્ષાઓ પૂર્ણ કરવા માટે એક મિનિટ પણ બગાડવાની આંતરિક ઇચ્છા હોય છે, ત્યારે સતત મહેનત પ્રેરક બળ બની જાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જ્યારે શાસન આ ભાવના અને પ્રતિબદ્ધતા સાથે ચલાવવામાં આવે છે ત્યારે પરિણામો ચૂંટણીના દિવસે દેખાય છે - જેમ કે તાજેતરમાં બિહારમાં જોવા મળ્યું હતું.

શ્રી રામનાથ ગોએન્કાજીને વિદિશાથી જનસંઘની ટિકિટ મળ્યાની વાર્તા વર્ણવતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે તે સમયે રામનાથજી અને નાનાજી દેશમુખ વચ્ચે ચર્ચા થઈ હતી કે શું સંગઠન ચહેરા કરતાં વધુ મહત્વનું છે. નાનાજી દેશમુખે રામનાથજીને કહ્યું કે તેમણે ફક્ત પોતાનું નામાંકન દાખલ કરવું પડશે અને વિજય પ્રમાણપત્ર લેવા માટે પાછળથી આવવું પડશે. નાનાજીએ પક્ષના કાર્યકરો દ્વારા પ્રચારનું નેતૃત્વ કર્યું અને રામનાથજીની જીત સુનિશ્ચિત કરી. શ્રી મોદીએ સ્પષ્ટતા કરી કે આ વાર્તા શેર કરવાનો તેમનો હેતુ ઉમેદવારોને ફક્ત નામાંકન દાખલ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવાનો નહોતો, પરંતુ અસંખ્ય પક્ષના કાર્યકરોના સમર્પણને ઉજાગર કરવાનો હતો. તેમણે ભાર મૂક્યો કે લાખો કાર્યકરોએ પોતાના પરસેવાથી પક્ષના મૂળને પોષ્યા છે અને તેમ કરતા રહે છે. કેરળ, પશ્ચિમ બંગાળ અને જમ્મુ અને કાશ્મીર જેવા રાજ્યોમાં સેંકડો કાર્યકરોએ પક્ષ માટે પોતાનું લોહી પણ વહેવડાવ્યું છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે આવા સમર્પિત કાર્યકરો ધરાવતી પાર્ટીનો હેતુ ફક્ત ચૂંટણી જીતવાનો નથી, પરંતુ સતત સેવા દ્વારા લોકોના દિલ જીતવાનો છે.

રાષ્ટ્રીય વિકાસ માટે જરૂરી છે કે તેના લાભો દરેક સુધી પહોંચે, તે વાત પર ભાર મૂકતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે જ્યારે સરકારી યોજનાઓ દલિતો, પીડિતો, શોષિતો અને વંચિતો સુધી પહોંચે છે ત્યારે સાચો સામાજિક ન્યાય સુનિશ્ચિત થાય છે. છેલ્લા દાયકાઓમાં, સામાજિક ન્યાયની આડમાં, કેટલાક પક્ષો અને પરિવારો પોતાના સ્વાર્થી હિતોને અનુસરતા હતા.

શ્રી મોદીએ સંતોષ વ્યક્ત કર્યો કે આજે દેશ સામાજિક ન્યાય વાસ્તવિકતા બનતો જોઈ રહ્યો છે. તેમણે સાચા સામાજિક ન્યાયના અર્થ પર વિગતવાર વાત કરી અને 12 કરોડ શૌચાલયોના નિર્માણનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેનાથી ખુલ્લામાં શૌચ કરવા માટે મજબૂર લોકોને ગૌરવ મળ્યું. તેમણે ભાર મૂક્યો કે 57 કરોડ જન ધન બેંક ખાતાઓએ એવા લોકો માટે નાણાકીય સમાવેશને સક્ષમ બનાવ્યો જેમને અગાઉની સરકારો બેંક ખાતા માટે લાયક પણ માનતી ન હતી. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે 4 કરોડ પાકા ઘરોએ ગરીબોને નવા સપના જોવા માટે સશક્ત બનાવ્યા છે અને તેમની જોખમ લેવાની ક્ષમતામાં વધારો કર્યો છે.

છેલ્લા 11 વર્ષમાં સામાજિક સુરક્ષા પર થયેલા નોંધપાત્ર કાર્ય પર પ્રકાશ પાડતા, પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે આજે લગભગ 94 કરોડ ભારતીયો સામાજિક સુરક્ષા હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યા છે, જે એક દાયકા પહેલા માત્ર 25 કરોડ હતા. તેમણે ભાર મૂક્યો કે અગાઉ સરકારી સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓનો લાભ ફક્ત 25 કરોડ લોકોને જ મળતો હતો, જ્યારે હવે આ સંખ્યા વધીને 94 કરોડ થઈ ગઈ છે. તેમણે કહ્યું કે, આ જ સાચો સામાજિક ન્યાય છે. શ્રી મોદીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારે સામાજિક સુરક્ષાનો વ્યાપ વિસ્તાર્યો નથી પરંતુ કોઈ પણ લાયક લાભાર્થી બાકાત ન રહે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે સંપૂર્ણ મિશન સાથે પણ કામ કરી રહી છે. તેમણે કહ્યું કે જ્યારે સરકાર દરેક લાભાર્થી સુધી પહોંચવાના લક્ષ્ય સાથે કામ કરે છે, ત્યારે તે ભેદભાવ માટે કોઈપણ અવકાશને દૂર કરે છે. આવા પ્રયાસોના પરિણામે, છેલ્લા 11 વર્ષમાં 25 કરોડ લોકોને ગરીબીમાંથી બહાર કાઢવામાં આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે આ જ કારણ છે કે આજે વિશ્વ સ્વીકારે છે કે 'લોકશાહી પરિણામો આપે છે.'

પ્રધાનમંત્રીએ મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લા કાર્યક્રમનું બીજું ઉદાહરણ આપ્યું. તેમણે લોકોને આ પહેલનો અભ્યાસ કરવા વિનંતી કરી અને સમજાવ્યું કે દેશના 100થી વધુ જિલ્લાઓને શરૂઆતમાં પછાત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા અને પછી અગાઉની સરકારો દ્વારા અવગણવામાં આવ્યા હતા. આ જિલ્લાઓને વિકાસ માટે ખૂબ મુશ્કેલ માનવામાં આવતા હતા અને ત્યાં તૈનાત અધિકારીઓને ઘણીવાર સજા કરવામાં આવતી હતી. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે આ પછાત જિલ્લાઓ 25 કરોડથી વધુ નાગરિકોનું ઘર છે, જે સમાવેશી વિકાસના માપદંડ અને મહત્વ પર ભાર મૂકે છે.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ કહ્યું કે જો આ પછાત જિલ્લાઓ અવિકસિત રહ્યા હોત, તો ભારત આગામી સો વર્ષમાં પણ વિકાસ પ્રાપ્ત કરી શક્યું ન હોત. આ જ કારણ છે કે સરકારે રાજ્ય સરકારોને સામેલ કરીને વિગતવાર અભ્યાસ હાથ ધર્યો છે જેથી દરેક જિલ્લો ચોક્કસ વિકાસ પરિમાણોમાં કેવી રીતે પાછળ રહ્યો તેનું મૂલ્યાંકન કરી શકાય. આ માહિતીના આધારે, દરેક જિલ્લા માટે ચોક્કસ વ્યૂહરચના વિકસાવવામાં આવી હતી. શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો કે દેશના શ્રેષ્ઠ અધિકારીઓ - તેજસ્વી અને નવીન મન - આ વિસ્તારોમાં તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. આ જિલ્લાઓને હવે પછાત ગણવામાં આવતા નથી પરંતુ તેમને મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓ તરીકે ફરીથી વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવ્યા છે. આજે આમાંના ઘણા જિલ્લાઓ ઘણા વિકાસ પરિમાણો પર પોતપોતાના રાજ્યોમાં અન્ય જિલ્લાઓ કરતાં વધુ સારું પ્રદર્શન કરી રહ્યા છે.

છત્તીસગઢના બસ્તરના કિસ્સાને એક નોંધપાત્ર ઉદાહરણ તરીકે ટાંકીને શ્રી મોદીએ યાદ કર્યું કે કેવી રીતે પત્રકારોને એક સમયે આ વિસ્તારની મુલાકાત લેવા માટે વહીવટીતંત્ર કરતાં બિન-સરકારી સંસ્થાઓની પરવાનગી લેવી પડતી હતી. આજે એ જ બસ્તર વિકાસના માર્ગે છે. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે તેમને ખબર નથી કે ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ બસ્તર ઓલિમ્પિક્સને કેટલું કવરેજ આપે છે, પરંતુ તેમણે ઉમેર્યું હતું કે શ્રી રામનાથ ગોએન્કા બસ્તરના યુવાનો હવે બસ્તર ઓલિમ્પિક્સ જેવા કાર્યક્રમોનું આયોજન કેવી રીતે કરી રહ્યા છે તે જોઈને ખૂબ ખુશ થયા હોત.

બસ્તરની ચર્ચા કરતી વખતે તેમણે નક્સલવાદ અથવા માઓવાદી આતંકવાદના મુદ્દાને સંબોધવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો. શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે જ્યારે નક્સલવાદનો પ્રભાવ દેશભરમાં ઘટી રહ્યો છે, ત્યારે તે વિરોધ પક્ષોમાં પણ વધી રહ્યો છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે છેલ્લા પાંચ દાયકાથી ભારતના લગભગ દરેક મુખ્ય રાજ્ય માઓવાદી બળવાથી પ્રભાવિત થયા છે. પ્રધાનમંત્રીએ દુઃખ વ્યક્ત કર્યું કે વિપક્ષ માઓવાદી આતંકવાદને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યો છે, જે ભારતીય બંધારણને નકારી કાઢે છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે તેઓએ માત્ર દૂરના જંગલ વિસ્તારોમાં નક્સલવાદને ટેકો આપ્યો નથી, પરંતુ શહેરી કેન્દ્રો અને મુખ્ય સંસ્થાઓમાં પણ તેને મૂળિયાં મેળવવામાં મદદ કરી છે.

તેમણે કહ્યું કે 10-15 વર્ષ પહેલાં, શહેરી નક્સલવાદીઓએ વિરોધ પક્ષમાં પોતાના મૂળિયા જમાવી લીધા હતા અને આજે તેમણે પાર્ટીને "મુસ્લિમ લીગ-માઓવાદી કોંગ્રેસ" (MMC)માં પરિવર્તિત કરી દીધી છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે આ MMCએ પોતાના સ્વાર્થી હિતો માટે રાષ્ટ્રીય હિતનું બલિદાન આપ્યું છે અને દેશની એકતા માટે ખતરો બની રહ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે જેમ જેમ ભારત વિકસિત રાષ્ટ્ર બનવા તરફ નવી સફર શરૂ કરી રહ્યું છે, તેમ તેમ શ્રી રામનાથ ગોએન્કાનો વારસો વધુ સુસંગત બને છે. તેમણે યાદ કર્યું કે રામનાથજીએ બ્રિટિશ સંસ્થાનવાદી શાસનનો કેવી રીતે સખત વિરોધ કર્યો હતો અને તેમના સંપાદકીય નિવેદનને ટાંક્યું: "હું બ્રિટિશ આદેશોનું પાલન કરવા કરતાં અખબાર બંધ કરવાનું પસંદ કરીશ." શ્રી મોદીએ કહ્યું કે કટોકટી દરમિયાન જ્યારે દેશને ગુલામ બનાવવાનો બીજો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો ત્યારે રામનાથજી ફરી એકવાર મક્કમ રહ્યા. તેમણે ભાર મૂક્યો કે આ વર્ષે કટોકટીની 50મી વર્ષગાંઠ છે અને ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસે દર્શાવ્યું હતું કે ખાલી સંપાદકીય પણ લોકોને ગુલામ બનાવવા માંગતી માનસિકતાને પડકારી શકે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે તેઓ ભારતને ગુલામીની માનસિકતામાંથી મુક્ત કરવાના વિષય પર વિસ્તૃત રીતે વાત કરશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે આ માટે 190 વર્ષ પાછળ 1857ના પ્રથમ સ્વતંત્રતા યુદ્ધ પહેલા, 1835 સુધી પાછા જવું પડશે, જ્યારે બ્રિટિશ સાંસદ થોમસ બેબિંગ્ટન મેકૌલેએ ભારતને તેના સાંસ્કૃતિક મૂળમાંથી ઉખેડી નાખવા માટે એક વિશાળ ઝુંબેશ શરૂ કરી હતી. મેકૌલેએ એવા ભારતીયો બનાવવાનો પોતાનો ઇરાદો વ્યક્ત કર્યો હતો જેઓ ભારતીય દેખાતા હતા પરંતુ બ્રિટિશરો જેવા વિચારતા હતા. આ માટે તેમણે માત્ર ભારતની શિક્ષણ પ્રણાલીમાં સુધારો જ કર્યો નહીં પરંતુ તેનો સંપૂર્ણ નાશ પણ કર્યો. પ્રધાનમંત્રીએ મહાત્મા ગાંધીને ટાંકીને કહ્યું હતું કે જેમણે કહ્યું હતું કે ભારતની પ્રાચીન શિક્ષણ પ્રણાલી એક સુંદર વૃક્ષ હતું જેને ઉખેડી નાખવામાં આવ્યું હતું અને નાશ કરવામાં આવ્યો હતો.

ભારતની પરંપરાગત શિક્ષણ પ્રણાલીએ તેની સંસ્કૃતિમાં ગૌરવ જગાડ્યું હતું અને શિક્ષણ અને કૌશલ્ય વિકાસ બંને પર સમાન ભાર મૂક્યો હતો, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે આ જ કારણ હતું કે મેકૌલેએ તેને તોડી પાડવાનો પ્રયાસ કર્યો અને સફળ થયા. મૈકોલે ખાતરી કરી કે તે યુગ દરમિયાન બ્રિટિશ ભાષા અને વિચારોને વધુ માન્યતા મળે, અને ભારતે આવનારી સદીઓ સુધી તેની કિંમત ચૂકવી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે મૈકોલેએ ભારતના આત્મવિશ્વાસને તોડી નાખ્યો અને હીનતાની ભાવના પેદા કરી. એક જ ઝાટકે, તેમણે ભારતના હજારો વર્ષોના જ્ઞાન, વિજ્ઞાન, કલા, સંસ્કૃતિ અને સમગ્ર જીવનશૈલીને નકારી કાઢી હતી.

આ તે ક્ષણ હતી જ્યારે પ્રગતિ અને મહાનતા ફક્ત વિદેશી પદ્ધતિઓ દ્વારા જ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે તેવી માન્યતાના બીજ વાવ્યા હતા તેના પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે આ માનસિકતા સ્વતંત્રતા પછી વધુ ગહન બની. ભારતનું શિક્ષણ, અર્થતંત્ર અને સામાજિક આકાંક્ષાઓ વધુને વધુ વિદેશી મોડેલો સાથે જોડાયેલી બની. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે સ્વદેશી પ્રણાલીઓમાં ગૌરવ ઓછું થયું અને મહાત્મા ગાંધી દ્વારા નાખવામાં આવેલા સ્વદેશી પાયા મોટાભાગે ભૂલી ગયા. શાસનના મોડેલો વિદેશમાં શોધવામાં આવવા લાગ્યા અને વિદેશી ધરતી પર નવીનતા શોધવામાં આવી. આ માનસિકતાથી આયાતી વિચારો, માલ અને સેવાઓને શ્રેષ્ઠ માનવાની સામાજિક વૃત્તિ ઉભી થઈ.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે જ્યારે કોઈ રાષ્ટ્ર પોતાનું સન્માન કરવામાં નિષ્ફળ જાય છે ત્યારે તે તેના સ્વદેશી ઇકોસિસ્ટમને નકારી કાઢે છે જેમાં તેના મેડ ઇન ઇન્ડિયા મેન્યુફેક્ચરિંગ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો પણ સમાવેશ થાય છે. પર્યટનનું ઉદાહરણ આપતાં તેમણે કહ્યું કે જે દેશોમાં પર્યટન ખીલી રહ્યું છે, ત્યાં લોકો તેમના ઐતિહાસિક વારસા પર ગર્વ કરે છે. તેનાથી વિપરીત, તેમણે કહ્યું કે સ્વતંત્રતા પછી ભારતમાં તેના પોતાના વારસાને નકારવાના પ્રયાસો થયા. વારસા પર ગર્વ વિના તેને જાળવવાની કોઈ પ્રેરણા નથી અને જાળવણી વિના, આવા વારસા ફક્ત ઈંટો અને પથ્થરોના ખંડેર બની રહે છે. પોતાના વારસા પર ગર્વ એ પર્યટનના વિકાસ માટે પૂર્વશરત છે.

સ્થાનિક ભાષાઓના મુદ્દા પર વધુ બોલતા, કયા દેશ તેની ભાષાઓનો અનાદર કરે છે તે પ્રશ્ન કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ નિર્દેશ કર્યો કે જાપાન, ચીન અને દક્ષિણ કોરિયા જેવા દેશોએ ઘણી પશ્ચિમી પ્રથાઓ અપનાવી છે પરંતુ ક્યારેય તેમની માતૃભાષાઓ સાથે સમાધાન કર્યું નથી. તેમણે કહ્યું કે આ જ કારણ છે કે નવી રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ સ્થાનિક ભાષાઓમાં શિક્ષણ પર વિશેષ ભાર મૂકે છે. તેમણે સ્પષ્ટપણે ચોખવટ કરી કે સરકાર અંગ્રેજી ભાષાનો વિરોધ કરતી નથી, પરંતુ ભારતીય ભાષાઓને મજબૂત સમર્થન આપે છે.

ભારતના સાંસ્કૃતિક અને શૈક્ષણિક પાયા સામે મૈકોલેના ગુનાને 2035માં 200 વર્ષ પૂર્ણ થશે તે નોંધીને, શ્રી મોદીએ રાષ્ટ્રીય કાર્યવાહી માટે હાકલ કરી અને નાગરિકોને આગામી દસ વર્ષમાં મૈકોલે દ્વારા સ્થાપિત ગુલામ માનસિકતામાંથી પોતાને મુક્ત કરવાનો સંકલ્પ કરવાનો આગ્રહ કર્યો. તેમણે ભાર મૂક્યો કે મૈકોલે દ્વારા રજૂ કરાયેલા દુષ્ટતા અને સામાજિક દુષણોને આગામી દાયકામાં નાબૂદ કરવા જોઈએ.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું કે ઘણા મહત્વપૂર્ણ વિષયો પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી અને શ્રોતાઓને ખાતરી આપી હતી કે તેઓ શ્રોતાઓનો વધુ સમય લેશે નહીં. તેમણે ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ ગ્રુપને રાષ્ટ્રમાં પરિવર્તન અને વિકાસની દરેક વાર્તાનો સાક્ષી માન્યું. જેમ જેમ ભારત વિકસિત દેશ બનવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે, તેમ તેમ તેમણે આ યાત્રામાં ગ્રુપની સતત ભાગીદારીની પ્રશંસા કરી. તેમણે શ્રી રામનાથ ગોએન્કાના આદર્શોને જાળવવામાં તેમના સમર્પિત પ્રયાસો બદલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ ટીમને અભિનંદન આપ્યા અને કાર્યક્રમને સફળ બનાવવા માટે શુભેચ્છા પાઠવી હતી.

SM/BS/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com