છુપાયેલી શારીરિક ભાષાને ઉકેલવી: વિનય કુમારે શ્વાસ-લાગણીની યાત્રાથી IFFIને મંત્રમુગ્ધ કર્યા
એક માસ્ટરક્લાસ જ્યાં પ્રાચીન જ્ઞાન આધુનિક વાસ્તવિકતાઓ સાથે મળે છે
આકર્ષક કસરતો અને પ્રસ્તુતિઓ દર્શકોને અનુભવમાં ખેંચી લાવે છે
#IFFIWood, 22 નવેમ્બર 2025
આદિશક્તિના થિયેટર દિગ્ગજ વિનય કુમાર કે. જે. દ્વારા સંચાલિત 'શ્વાસ અને લાગણી: પ્રદર્શન પર એક માસ્ટરક્લાસ' આ વર્ષે IFFIમાં સૌથી વધુ બૌદ્ધિક રીતે ઉત્તેજક અને ઇમર્સિવ સત્રોમાંથી એક તરીકે ઉભરી આવ્યું. દિવંગત થિયેટર ગુરુ વીણાપાણી ચાવલાના શિષ્ય અને આદિશક્તિ લેબોરેટરી ફોર થિયેટર આર્ટસ રિસર્ચના આર્ટિસ્ટિક ડાયરેક્ટર, વિનય સ્ટેજ પર કઠોરતા, પરંપરા અને મૂર્ત શાણપણનું વિશિષ્ટ મિશ્રણ લાવ્યા.
સત્ર શરૂ થાય તે પહેલાં, માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયના અધિક સચિવ, શ્રી પ્રભાતે વક્તાનું સન્માન કર્યું. ત્યારબાદ એક માસ્ટરક્લાસ યોજાયો જે મંચ અને પ્રેક્ષકોની સીમાઓથી ઘણું આગળ વધી ગયું. વિનય વારંવાર સ્ટેજ પરથી નીચે ઉતર્યા, પ્રેક્ષકો સાથે સીધો સંવાદ કર્યો, પ્રશ્નો પૂછ્યા, ધ્યાનથી સાંભળ્યું અને હોલને સંશોધનની સહિયારી જગ્યામાં રૂપાંતરિત કર્યો.
વિનયે પ્રેક્ષકોને લાગણીના વિચાર પર જ પુનર્વિચાર કરવા માટે પ્રેરિત કરીને સત્રની શરૂઆત કરી. તેમણે નોંધ્યું કે લોકો ઘણીવાર એક જ છત નીચે રહે છે પરંતુ એકબીજાની ભાવનાત્મક દુનિયાથી અજાણ રહે છે. દાયકાઓ પહેલા જે લાગણી રોમાંચિત કરતી હતી તે આજે સુસંગત ન પણ હોય, ખાસ કરીને કારણ કે લાગણી સમય, સંદર્ભ અને સાંસ્કૃતિક અનુકૂલન સાથે વિકસિત થાય છે.
ત્યારબાદ તેમણે લાગણીઓને અનુભવવા અને વ્યક્ત કરવામાં શરીરની ભૂમિકા તરફ ધ્યાન દોર્યું, સૂચવ્યું કે આપણી કોઈ પણ શારીરિક હિલચાલ સંપૂર્ણપણે સહજ નથી. સામાજિક જગ્યાઓથી લઈને જાહેર વાતાવરણ સુધી, આપણા હાવભાવ શીખેલા વર્તન દ્વારા આકાર પામે છે. તેથી, લાગણી માત્ર આંતરિક રીતે જ અનુભવાતી નથી પણ બાહ્ય રીતે રજૂ થાય છે, ઘણીવાર સભાન જાગૃતિ વિના.
માસ્ટરક્લાસના સૌથી આકર્ષક વિભાગોમાંથી એકમાં, વિનયે દલીલ કરી કે મગજ નહીં, પણ શ્વાસ માનવ મિકેનિક્સનું પ્રાથમિક નિયંત્રક છે. દરેક શ્વાસ દબાણ ઉત્પન્ન કરે છે; દબાણમાં દરેક ફેરફાર સ્નાયુબદ્ધતા (muscularity) માં ફેરફાર કરે છે. તેમણે સમજાવ્યું કે આ શારીરિકતા, જેને આપણે લાગણી કહીએ છીએ તેનો આધાર બનાવે છે. 72 બીપીએમનો હૃદય દર સંતુલનનો સંકેત આપી શકે છે, જ્યારે નીચી અથવા ઊંચી શ્રેણીઓ હતાશા, ડર અથવા ઉત્તેજનાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આ ફ્રેમિંગમાં લાગણી, મનોવૈજ્ઞાનિક અર્થઘટન બને તે પહેલાં એક શારીરિક પ્રતિભાવ બની જાય છે.
વિનયે આ વિચારોને પ્રાચીન ભારતીય જ્ઞાન પ્રણાલીઓ સાથે જોડ્યા, પ્રેક્ષકોને યાદ કરાવ્યું કે પ્રારંભિક ચિકિત્સકો, ખાસ કરીને આયુર્વેદમાં, શરીરના પરિભ્રમણ અને આંતરિક લય દ્વારા લાગણીનો અભ્યાસ કરતા હતા. જો કે, આજે, વ્યક્તિઓ અભૂતપૂર્વ ભાવનાત્મક જટિલતા વચ્ચે જીવે છે, એક બોજ જે વહન કરવા માટે માનવ શરીર કુદરતી રીતે રચાયેલું નથી.
આ પાયા પર નિર્માણ કરીને, વિનયે પ્રેક્ષકોને 'નવરસ' તરફ દોરી ગયા, સમજાવ્યું કે દરેક રસ કેવી રીતે એક અલગ શારીરિક પ્રતિભાવ, શ્વાસની પેટર્ન અને સ્નાયુબદ્ધ હસ્તાક્ષર ધરાવે છે. વિનયે સૂક્ષ્મ લયની પણ ચર્ચા કરી જેને આપણે ઘણીવાર અવગણીએ છીએ: સાંભળનારનું માથું હલાવવું, વક્તાના હાથના હાવભાવ અને ભાવનાત્મક સંચારને માર્ગદર્શન આપતા શ્વાસ-આધારિત સંકેતો.
પ્રદર્શનો, કસરતો અને સતત ક્રિયાપ્રતિક્રિયા દ્વારા, વિનય કુમારે એક માસ્ટરક્લાસ આપ્યો જે બૌદ્ધિક રીતે સમૃદ્ધ અને અનુભવજન્ય રીતે આધારભૂત બંને હતો. સહભાગીઓ શ્વાસ, શરીર અને લાગણી કેવી રીતે સાથે કામ કરે છે તેની ઊંડી સમજણ સાથે ગયા, એક જ્ઞાન જે માત્ર કલાકારો માટે જ નહીં પરંતુ માનવ સ્થિતિને વધુ સંપૂર્ણ રીતે સમજવા માંગતા કોઈપણ માટે આવશ્યક છે.
IFFI વિશે
1952માં જન્મેલો, ઇન્ટરનેશનલ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ ઓફ ઇન્ડિયા (IFFI) દક્ષિણ એશિયાના સિનેમાના સૌથી જૂના અને સૌથી મોટા ઉત્સવ તરીકે ગૌરવ સાથે ઊભો છે. ભારત સરકારના માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયની નેશનલ ફિલ્મ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન (NFDC) અને ગોવા રાજ્ય સરકારની એન્ટરટેઈનમેન્ટ સોસાયટી ઓફ ગોવા (ESG) દ્વારા સંયુક્ત રીતે આયોજિત, આ ફેસ્ટિવલ એક વૈશ્વિક સિનેમેટિક પાવરહાઉસ તરીકે વિકસ્યો છે—જ્યાં રિસ્ટોર કરેલ ક્લાસિક્સ બોલ્ડ પ્રયોગોને મળે છે, અને સુપ્રસિદ્ધ માસ્ટ્રો નિર્ભીક પ્રથમ-સમયના ફિલ્મ નિર્માતાઓ સાથે જગ્યા વહેંચે છે. IFFI ને ખરેખર શું આકર્ષક બનાવે છે તે તેનું ઇલેક્ટ્રિક મિશ્રણ છે—આંતરરાષ્ટ્રીય સ્પર્ધાઓ, સાંસ્કૃતિક પ્રદર્શનો, માસ્ટરક્લાસ, શ્રદ્ધાંજલિઓ, અને ઉચ્ચ-ઊર્જાવાળો WAVES ફિલ્મ બજાર, જ્યાં વિચારો, સોદા અને સહયોગ ઉડાન ભરે છે. 20-28 નવેમ્બર દરમિયાન ગોવાના અદભૂત દરિયાકાંઠાના બેકડ્રોપ સામે યોજાયેલ, 56મી આવૃત્તિ ભાષાઓ, શૈલીઓ, નવીનતાઓ અને અવાજોના અદભૂત સ્પેક્ટ્રમનું વચન આપે છે—વિશ્વ મંચ પર ભારતની સર્જનાત્મક પ્રતિભાની એક આકર્ષક ઉજવણી.
વધુ માહિતી માટે, અહીં ક્લિક કરો:
SM/DK/GP/JD
Release ID:
2193033
| Visitor Counter:
8