પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​તેલંગાણાના હૈદરાબાદમાં સ્કાયરૂટના ઇન્ફિનિટી કેમ્પસનું વિડીયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા ઉદ્ઘાટન કર્યું. સભાને સંબોધતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે દેશ અવકાશ ક્ષેત્રમાં એક વિશાળ તક જોઈ રહ્યો છે અને ભાર મૂક્યો કે ખાનગી ક્ષેત્રના ઉદય સાથે ભારતનું અવકાશ ઇકોસિસ્ટમ એક મોટી છલાંગ લગાવી રહ્યું છે. તેમણે જણાવ્યું કે સ્કાયરૂટનું ઇન્ફિનિટી કેમ્પસ ભારતની નવી વિચારસરણી, નવીનતા અને યુવા શક્તિનું પ્રદર્શન કરે છે, અને દેશના યુવાનોની નવીનતા, જોખમ લેવા અને ઉદ્યોગસાહસિકતા નવી ઊંચાઈઓ સુધી પહોંચી રહી છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે આજનો કાર્યક્રમ ભવિષ્યમાં વૈશ્વિક ઉપગ્રહ પ્રક્ષેપણ ઇકોસિસ્ટમમાં ભારત કેવી રીતે અગ્રણી તરીકે ઉભરી આવશે તેની ઝલક છે. તેમણે શ્રી પવન કુમાર ચંદના અને શ્રી નાગા ભરત ઢાકાને અભિનંદન આપતા કહ્યું કે આ બે યુવા ઉદ્યોગસાહસિકો દેશભરના અસંખ્ય યુવા અવકાશ ઉદ્યોગસાહસિકો માટે પ્રેરણાસ્ત્રોત છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું કે તે બંને પોતાનામાં વિશ્વાસ રાખતા હતા, જોખમ લેવામાં અચકાતા નહોતા, અને પરિણામે, આજે આખો દેશ તેમની સફળતા જોઈ રહ્યો છે, અને દેશ તેમના પર ગર્વ અનુભવે છે.

ભારતની અવકાશ યાત્રા મર્યાદિત સંસાધનો સાથે શરૂ થઈ હતી, પરંતુ દેશની મહત્વાકાંક્ષાઓ ક્યારેય મર્યાદિત ન હતી તે અંગે જણાવતા, શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે સાયકલ પર રોકેટના ભાગો લઈ જવાથી લઈને વિશ્વના સૌથી વિશ્વસનીય લોન્ચ વાહનો વિકસાવવા સુધી, ભારતે સાબિત કર્યું છે કે સપનાની ઊંચાઈ સંસાધનો દ્વારા નહીં પરંતુ સંકલ્પ દ્વારા નક્કી થાય છે. "ઇસરોએ દાયકાઓથી ભારતની અવકાશ યાત્રાને નવી પાંખો આપી છે અને વિશ્વસનીયતા, ક્ષમતા અને મૂલ્યે આ ક્ષેત્રમાં ભારતની અલગ ઓળખ સ્થાપિત કરી છે", એમ પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું.

બદલાતા સમયનો ઉલ્લેખ કરતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે અવકાશ ક્ષેત્રનો વિસ્તરણ સ્પષ્ટ છે, કારણ કે તે સંદેશાવ્યવહાર, કૃષિ, દરિયાઇ દેખરેખ, શહેરી આયોજન, હવામાન આગાહી અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાનો પાયો બની ગયો છે. તેમણે કહ્યું કે આ જ કારણ છે કે ભારતના અવકાશ ક્ષેત્રમાં ઐતિહાસિક સુધારા કરવામાં આવ્યા, સરકારે તેને ખાનગી નવીનતા માટે ખોલ્યું, અને નવી અવકાશ નીતિ ઘડી. શ્રી મોદીએ વધુમાં જણાવ્યું કે સ્ટાર્ટઅપ્સ અને ઉદ્યોગને નવીનતા સાથે જોડવાના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા છે, અને સ્ટાર્ટઅપ્સને ISRO સુવિધાઓ અને ટેકનોલોજી પ્રદાન કરવા માટે IN-SPACE ની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, "છેલ્લા છ થી સાત વર્ષમાં, ભારતે તેના અવકાશ ક્ષેત્રને ખુલ્લા, સહકારી અને નવીનતા-સંચાલિત ઇકોસિસ્ટમમાં પરિવર્તિત કર્યું છે," અને કહ્યું કે આજની ઘટના આ પરિવર્તનનું પ્રતિબિંબ છે.

ભારતના યુવાનો હંમેશા રાષ્ટ્રના હિતોને પ્રથમ રાખે છે અને દરેક તકનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ કરે છે તે અંગે જણાવતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે જ્યારે સરકારે અવકાશ ક્ષેત્ર ખોલ્યું, ત્યારે દેશના યુવાનો, ખાસ કરીને જનરલ-ઝેડ પેઢી, તેનો સંપૂર્ણ લાભ લેવા માટે આગળ આવી. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે આજે, 300 થી વધુ અવકાશ સ્ટાર્ટઅપ્સ ભારતના અવકાશ ભવિષ્યને નવી આશા આપી રહ્યા છે, અને કહ્યું કે આમાંના મોટાભાગના સ્ટાર્ટઅપ્સ નાની ટીમોથી શરૂ થયા છે - ક્યારેક બે લોકો, ક્યારેક પાંચ, ક્યારેક નાના ભાડાના રૂમમાં - મર્યાદિત સંસાધનો સાથે પરંતુ નવી ઊંચાઈઓ સુધી પહોંચવાનો મજબૂત નિર્ણય. પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું કે, "આ ભાવનાએ ભારતમાં ખાનગી અવકાશ ક્રાંતિને જન્મ આપ્યો છે," અને કહ્યું કે જનરેશન-ઝેડ એન્જિનિયરો, ડિઝાઇનર્સ, કોડર્સ અને વૈજ્ઞાનિકો નવી તકનીકો બનાવી રહ્યા છે, પછી ભલે તે પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ્સ, કમ્પોઝિટ મટિરિયલ્સ, રોકેટ સ્ટેજ અથવા સેટેલાઇટ પ્લેટફોર્મ હોય, અને ભારતના યુવાનો એવા ક્ષેત્રોમાં કામ કરી રહ્યા છે જેની થોડા વર્ષો પહેલા પણ કલ્પના પણ નહોતી. તેમણે કહ્યું કે ભારતની ખાનગી અવકાશ પ્રતિભા સમગ્ર વિશ્વમાં છાપ છોડી રહી છે અને ઉમેર્યું કે આજે, ભારતનું અવકાશ ક્ષેત્ર વૈશ્વિક રોકાણકારો માટે એક આકર્ષક સ્થળ બની રહ્યું છે.

વૈશ્વિક સ્તરે નાના ઉપગ્રહોની માંગ વધી રહી છે અને પ્રક્ષેપણ ફ્રીક્વન્સી પણ વધી રહી છે તે તરફ ધ્યાન દોરતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે નવી કંપનીઓ ઉપગ્રહ સેવાઓ પૂરી પાડવા માટે આ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કરી રહી છે અને અવકાશ હવે એક વ્યૂહાત્મક સંપત્તિ બની ગયું છે. તેમણે કહ્યું કે આગામી વર્ષોમાં વૈશ્વિક અવકાશ અર્થતંત્ર ઝડપથી વિકાસ પામશે અને ભારતના યુવાનો માટે એક વિશાળ તક રજૂ કરશે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, "ભારત પાસે અવકાશ ક્ષેત્રમાં એવી ક્ષમતાઓ છે જે વિશ્વના થોડા દેશો પાસે છે, જેમાં નિષ્ણાત ઇજનેરો, ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળા ઉત્પાદન ઇકોસિસ્ટમ, વિશ્વ-સ્તરીય પ્રક્ષેપણ સ્થળો અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપતી માનસિકતાનો સમાવેશ થાય છે." તેમણે જણાવ્યું કે ભારતની અવકાશ ક્ષમતાઓ ખર્ચ-અસરકારક અને વિશ્વસનીય બંને છે, જેના કારણે વિશ્વને દેશ પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ છે. તેમણે કહ્યું કે વૈશ્વિક કંપનીઓ ભારતમાં ઉપગ્રહો બનાવવા, ભારત પાસેથી પ્રક્ષેપણ સેવાઓ મેળવવા અને ભારત સાથે ટેકનોલોજી ભાગીદારીમાં પ્રવેશ કરવા માંગે છે, અને તેથી દેશે આ તકનો મહત્તમ લાભ લેવો જોઈએ.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે અવકાશ ક્ષેત્રમાં થઈ રહેલા ફેરફારો ભારતમાં થઈ રહેલા મોટા સ્ટાર્ટઅપ ક્રાંતિનો ભાગ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે છેલ્લા દાયકામાં, ફિનટેક, એગ્રીટેક, હેલ્થટેક, ક્લાઇમેટટેક, એજ્યુટેક અને ડિફેન્સટેક જેવા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સ્ટાર્ટઅપ્સની એક નવી લહેર ઉભરી આવી છે, જેમાં ભારતના યુવાનો, ખાસ કરીને જનરેશન-ઝેડ પેઢી, દરેક ક્ષેત્રમાં નવીન ઉકેલો પ્રદાન કરે છે. ભારતની જનરેશન-ઝેડ પેઢીની પ્રશંસા કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે તેમની સર્જનાત્મકતા, સકારાત્મક વિચારસરણી અને ક્ષમતા નિર્માણ વૈશ્વિક સ્તરે જનરેશન-ઝેડ પેઢી માટે પ્રેરણાનો સ્ત્રોત બની શકે છે. શ્રી મોદીએ વધુમાં કહ્યું કે ભારત હવે વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ બની ગયું છે અને નોંધ્યું કે એક સમય હતો જ્યારે સ્ટાર્ટઅપ્સ થોડા મોટા શહેરો સુધી મર્યાદિત હતા, આજે તેઓ નાના શહેરો અને ગામડાઓમાંથી પણ ઉભરી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે દેશમાં હવે 1.5 લાખથી વધુ નોંધાયેલા સ્ટાર્ટઅપ્સ છે, જેમાંથી ઘણાએ યુનિકોર્નનો દરજ્જો પ્રાપ્ત કર્યો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ભારત હવે ફક્ત એપ્લિકેશન્સ અને સેવાઓ સુધી મર્યાદિત નથી અને ઝડપથી ડીપ-ટેક, મેન્યુફેક્ચરિંગ અને હાર્ડવેર ઇનોવેશન તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. તેમણે Gen-Z પેઢીનો આભાર માન્યો. સેમિકન્ડક્ટર ક્ષેત્રને ઉદાહરણ તરીકે ટાંકીને તેમણે કહ્યું કે સરકારના ઐતિહાસિક પગલાં ભારતના ટેક ભવિષ્યનો પાયો મજબૂત બનાવી રહ્યા છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે દેશભરમાં સેમિકન્ડક્ટર ફેબ્રિકેશન યુનિટ્સ, ચિપ મેન્યુફેક્ચરિંગ અને ડિઝાઇન હબ વિકસાવવામાં આવી રહ્યા છે, અને ભારત ચિપ્સથી લઈને સિસ્ટમ્સ સુધી એક મજબૂત ઇલેક્ટ્રોનિક્સ મૂલ્ય શૃંખલા બનાવી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે આ ફક્ત આત્મનિર્ભરતા પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતાનો ભાગ નથી, પરંતુ ભારતને વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઇનનો એક મજબૂત અને વિશ્વસનીય સ્તંભ પણ બનાવશે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે સુધારાઓનો વ્યાપ સતત વિસ્તરી રહ્યો છે અને ભાર મૂક્યો હતો કે જેમ અવકાશ નવીનતા ખાનગી ક્ષેત્ર માટે ખુલ્લી મૂકવામાં આવી હતી, તેવી જ રીતે ભારત હવે પરમાણુ ક્ષેત્રને પણ ખુલ્લી કરવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. તેમણે જણાવ્યું કે આ ક્ષેત્રમાં ખાનગી ક્ષેત્ર માટે એક મજબૂત ભૂમિકા સ્થાપિત કરવામાં આવી રહી છે, જે નાના મોડ્યુલર રિએક્ટર, અદ્યતન રિએક્ટર અને પરમાણુ નવીનતામાં તકોનું સર્જન કરશે. આ સુધારાઓ ભારતની ઊર્જા સુરક્ષા અને તકનીકી નેતૃત્વને નવી ગતિ આપશે.

ભવિષ્ય આજે થઈ રહેલા સંશોધન પર ખૂબ આધાર રાખશે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ યુવાનોને વધુ સંશોધન તકો પૂરી પાડવા પર સરકારના ધ્યાન અંગે વાત કરી. તેમણે આધુનિક સંશોધનને ટેકો આપવા માટે રાષ્ટ્રીય સંશોધન ફાઉન્ડેશનની સ્થાપના પર પ્રકાશ પાડ્યો અને કહ્યું કે "એક રાષ્ટ્ર, એક સબ્સ્ક્રિપ્શન" પહેલથી તમામ વિદ્યાર્થીઓ માટે આંતરરાષ્ટ્રીય જર્નલો સુધી પહોંચ સરળ બની છે. તેમણે કહ્યું કે ₹1 લાખ કરોડનું સંશોધન, વિકાસ અને નવીનતા ભંડોળ દેશભરના યુવાનોને નોંધપાત્ર રીતે ટેકો આપશે. વિદ્યાર્થીઓમાં સંશોધન અને નવીનતાની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 10,000 થી વધુ અટલ ટિંકરિંગ લેબ્સની સ્થાપના થઈ ચૂકી છે, અને ઉમેર્યું કે આગામી દિવસોમાં 50,000 નવી પ્રયોગશાળાઓ સ્થાપિત કરવા માટે કાર્ય ચાલી રહ્યું છે. આ પ્રયાસો ભારતમાં નવી નવીનતાઓનો પાયો નાખી રહ્યા છે અને કહ્યું કે આવનારો યુગ ભારત, તેના યુવાનો અને તેની નવીનતાનો છે. તેમણે યાદ કર્યું કે થોડા મહિના પહેલા, અવકાશ દિવસ પર, તેમણે ભારતની અવકાશ આકાંક્ષાઓ વિશે વાત કરતા કહ્યું હતું કે આગામી પાંચ વર્ષમાં, ભારત તેની પ્રક્ષેપણ ક્ષમતાને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જશે અને અવકાશ ક્ષેત્રમાં પાંચ નવા યુનિકોર્ન બનાવશે. તેમણે કહ્યું કે સ્કાયરૂટ ટીમની પ્રગતિ સુનિશ્ચિત કરે છે કે ભારત તેના દ્વારા નક્કી કરાયેલા દરેક લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરશે.

પ્રધાનમંત્રીએ દરેક યુવા, દરેક સ્ટાર્ટઅપ, વૈજ્ઞાનિક, એન્જિનિયર અને ઉદ્યોગસાહસિકને ખાતરી આપી હતી કે સરકાર દરેક પગલે તેમની સાથે મજબૂતીથી ઉભી છે. તેમણે ફરી એકવાર સમગ્ર સ્કાયરૂટ ટીમને અભિનંદન આપ્યા અને ભારતની અવકાશ યાત્રાને નવી ગતિ આપી રહેલા તમામ લોકોને શુભેચ્છાઓ પાઠવી. તેમણે અંતે દરેકને 21મી સદીને ભારતની સદી બનાવવા અપીલ કરી, પછી ભલે તે પૃથ્વી પર હોય કે અવકાશમાં.

આ કાર્યક્રમમાં કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી જી. કિશન રેડ્ડી અને અન્ય અગ્રણી હસ્તીઓ હાજર રહી હતી.

પૃષ્ઠભૂમિ

ભારતીય અવકાશ સ્ટાર્ટઅપ સ્કાયરૂટનું ઇન્ફિનિટી કેમ્પસ એક અત્યાધુનિક સુવિધા છે જેમાં લગભગ 200,000 ચોરસ ફૂટ કાર્યસ્થળ છે જેમાં બહુવિધ પ્રક્ષેપણ વાહનો ડિઝાઇન, વિકાસ, સંકલન અને પરીક્ષણ કરવા માટે જગ્યા છે, અને દર મહિને એક ઓર્બિટલ રોકેટ બનાવવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.

સ્કાયરૂટ ભારતની અગ્રણી ખાનગી અવકાશ કંપની છે, જેની સ્થાપના પવન ચંદના અને ભરત ઢાકા દ્વારા કરવામાં આવી છે, બંને ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજીના ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થીઓ અને ISROના ભૂતપૂર્વ વૈજ્ઞાનિકો ઉદ્યોગસાહસિક બન્યા છે. નવેમ્બર 2022 માં, સ્કાયરૂટે તેનું સબ-ઓર્બિટલ રોકેટ, વિક્રમ-એસ લોન્ચ કર્યું, જે અવકાશમાં રોકેટ લોન્ચ કરનારી પ્રથમ ભારતીય ખાનગી કંપની બની.

ખાનગી અવકાશ સાહસોનો ઝડપી વિકાસ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં સરકાર દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા પરિવર્તનશીલ સુધારાઓની સફળતાનો પુરાવો છે, જેણે ભારતના નેતૃત્વને એક આત્મવિશ્વાસપૂર્ણ અને સક્ષમ વૈશ્વિક અવકાશ શક્તિ તરીકે મજબૂત બનાવ્યું છે.

SM/IJ/GP/DK

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com