NITI આયોગના CEO, શ્રી બી.વી.આર. સુબ્રમણ્યમે 11મી ડિસેમ્બર, 2025ના રોજ નવી દિલ્હીમાં “Deepening the Corporate Bond Market in India”(ભારતમાં કોર્પોરેટ બોન્ડ માર્કેટને ઊંડું બનાવવું)” શીર્ષકવાળો અહેવાલ બહાર પાડ્યો. આ અહેવાલ NITI આયોગના વરિષ્ઠ અધિકારીઓની વિશિષ્ટ ઉપસ્થિતિમાં બહાર પાડવામાં આવ્યો.

NITI આયોગના CEO એ જણાવ્યું કે “વિકસિત ભારતના વિઝન તરફની ભારતની યાત્રાને મોટા પાયે લાંબા ગાળાની મૂડી એકત્રિત કરવામાં સક્ષમ મજબૂત અને વૈવિધ્યસભર નાણાકીય ઇકોસિસ્ટમની જરૂર છે. આ અહેવાલ ભારપૂર્વક જણાવે છે કે કેવી રીતે વધુ ઊંડું અને વધુ કાર્યક્ષમ કોર્પોરેટ બોન્ડ માર્કેટ બજારની પહોંચ વિસ્તારીને, તરલતામાં સુધારો કરીને અને રોકાણકારની ભાગીદારીને મજબૂત કરીને તે સંક્રમણને સક્ષમ બનાવવામાં કેન્દ્રીય ભૂમિકા ભજવશે.”

ભારતના કોર્પોરેટ બોન્ડ માર્કેટના લેન્ડસ્કેપની વ્યાપક ઝાંખી રજૂ કરવા ઉપરાંત, આ અહેવાલ ભારતની લાંબા ગાળાની રોકાણ જરૂરિયાતોને ટેકો આપી શકે તેવા વધુ ઊંડા, વધુ સ્થિતિસ્થાપક અને સર્વસમાવેશક બોન્ડ માર્કેટના નિર્માણ માટે એક સુધારણા-લક્ષી માર્ગરેખાની રૂપરેખા આપે છે. આ અહેવાલમાં વૈશ્વિક બજારો સાથે તુલનાત્મક વિશ્લેષણનો સમાવેશ થાય છે, માળખાકીય અંતરાલો પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે, અને કાનૂની, નિયમનકારી અને બજાર ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માળખાને મજબૂત કરવા માટે લક્ષિત ભલામણો રજૂ કરવામાં આવી છે.

ભારતને તેના વિકાસલક્ષી લક્ષ્યોને હાંસલ કરવા માટે જરૂરી લાંબા ગાળાના, ઓછા ખર્ચે ધિરાણને એકત્રિત કરવા માટે એક ઊંડા અને જીવંત કોર્પોરેટ બોન્ડ માર્કેટ આવશ્યક છે. બેંકિંગ સિસ્ટમની બહાર ધિરાણના સ્ત્રોતોમાં વિવિધતા લાવીને, કોર્પોરેટ બોન્ડ્સ જોખમને વધુ કાર્યક્ષમ રીતે વહેંચવા સક્ષમ બનાવે છે, નાણાકીય સ્થિરતાને મજબૂત કરે છે, અને સ્થિર, બજાર-આધારિત મૂડી સાથે ઉત્પાદક ક્ષેત્રોને ટેકો આપે છે. જેમ જેમ ભારત તેના વ્યાપક વિઝન તરફ આગળ વધે છે, તેમ તેમ સારી રીતે કાર્યરત બોન્ડ માર્કેટ રોકાણને ટકાવી રાખવા અને લાંબા ગાળાના વિકાસને ટેકો આપવા માટે એક નિર્ણાયક સ્તંભ બની જાય છે. જો કે બજાર છેલ્લા દાયકામાં બાકી રહેલા વોલ્યુમમાં વધારો, સુધારેલા નિયમનકારી માળખા અને વધતા રોકાણકારના રસ સાથે વિસ્તર્યું છે, તેમ છતાં તે હજુ પણ મર્યાદિત બજારની ઊંડાઈ, કેન્દ્રિત રોકાણકાર પ્રોફાઇલ અને સાધારણ સેકન્ડરી-માર્કેટ પ્રવૃત્તિ દ્વારા અવરોધિત છે. ભારતના કોર્પોરેટ બોન્ડ માર્કેટમાં વધુ ઊંડું બનવા માટે નોંધપાત્ર બિનઉપયોગી સંભાવના છે.

આ અહેવાલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, MSMEs, ગ્રીન અને ટ્રાન્ઝિશન ફાઇનાન્સ અને ઉભરતા ક્ષેત્રો માટે મૂડી એકત્રિત કરવામાં કોર્પોરેટ બોન્ડ માર્કેટ દ્વારા વધુ મોટી ભૂમિકા ભજવવાની તક પર પ્રકાશ પાડે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય અનુભવના આધારે, અભ્યાસ કેટલાક મોરચે સુધારાઓનો એક ક્રમબદ્ધ સમૂહ દર્શાવે છે, જેમ કે: કાનૂની અને નિયમનકારી માળખાને મજબૂત બનાવવું; બજારના ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને પારદર્શિતામાં વધારો કરવો; મધ્યમ કદની કંપનીઓ દ્વારા વધુ ઇશ્યુઅન્સની સુવિધા; વીમા, પેન્શન અને છૂટક રોકાણકારોની ભાગીદારીને વિસ્તૃત કરવી; ક્રેડિટ વૃદ્ધિ સાથેના સાધનો, લાંબા સમયની બોન્ડ્સ, અને ટકાઉપણું-લિંક્ડ ઉત્પાદનો જેવા ઉત્પાદન ઓફરિંગ્સને વિસ્તૃત કરવા; વધુ ઊંડા માર્કેટ-મેકિંગ અને રેપો સુવિધાઓ દ્વારા પ્રાથમિક અને ગૌણ બજાર બંનેમાં તરલતા સુધારવી; અને ટોકનાઇઝ્ડ બોન્ડ્સ અને સંકલિત ડેટા સિસ્ટમ્સ સહિત ડિજિટલ નવીનતાઓનો લાભ લેવો.

આ પ્રસંગે બોલતા, શ્રી બી.વી.આર. સુબ્રમણ્યમે ભારતની કોર્પોરેટ બોન્ડ ઇકોસિસ્ટમના ઉત્ક્રાંતિને કેપ્ચર કરતા અને ભવિષ્ય-લક્ષી ઉકેલો પ્રદાન કરતા વિગતવાર અને વિશ્લેષણાત્મક રીતે સમૃદ્ધ અહેવાલ તૈયાર કરવા બદલ ટીમને અભિનંદન પાઠવ્યા. તેમણે નોંધ્યું કે બેંક ધિરાણ પર વધુ પડતી નિર્ભરતા ઘટાડવા, મૂડી ફાળવણીની કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવા અને ભારતના વિકાસલક્ષી પ્રાથમિકતાઓને ટેકો આપવા માટે ખાનગી ધિરાણને એકત્રિત કરવા માટે બોન્ડ માર્કેટને ઊંડું બનાવવું મહત્વપૂર્ણ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે એક મજબૂત, વધુ વૈવિધ્યસભર કોર્પોરેટ બોન્ડ માર્કેટ લાંબા ગાળાના, સ્થિર અને પોષણક્ષમ ધિરાણને સુરક્ષિત કરવામાં અને ભારતના વિકસિત ભારત @2047 વિઝનને હાંસલ કરવામાં કેન્દ્રીય ભૂમિકા ભજવશે. તેમણે કહ્યું કે, “આ અહેવાલમાં દર્શાવેલ ભલામણો વૈશ્વિક પ્રથાઓને અનુરૂપ મૂડી બજારની પારદર્શિતા સુધારવા, રોકાણકાર આધારને વિસ્તારવા, નીચા-રેટેડ ઇશ્યુઅર્સને ટેકો આપવા અને બજારના ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનું આધુનિકીકરણ કરવા માટે એક વ્યવહારુ બ્લુપ્રિન્ટ પ્રદાન કરે છે.”

સંપૂર્ણ અહેવાલ અહીંથી ઍક્સેસ કરી શકાય છે: https://niti.gov.in/sites/default/files/2025-12/Deepening_the_Corporate_Bond_Market_in_India.pdf

SM/JY/GP/JD

(रिलीज़ आईडी: 2202650) आगंतुक पटल : 7