કેન્દ્ર સરકાર દેશમાં મહિલાઓ અને છોકરીઓની સલામતી, સુરક્ષા અને સશક્તિકરણને સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા આપે છે. સરકારે દેશમાં મહિલાઓના શૈક્ષણિક, સામાજિક, આર્થિક અને રાજકીય સશક્તિકરણ સંબંધિત અવરોધોને દૂર કરીને તેમના જીવનધોરણને ઊંચું લાવવા માટે જીવન ચક્ર સાતત્યના આધારે બહુ-આયામી અભિગમ અપનાવ્યો છે. પરિણામે, ભારત મહિલાઓના વિકાસમાંથી મહિલા-નેતૃત્વવાળા વિકાસ તરફ ઝડપી સંક્રમણ જોઈ રહ્યું છે, જેમાં એક નવા ભારતના વિઝન સાથે મહિલાઓ ઝડપી અને ટકાઉ રાષ્ટ્રીય વિકાસમાં આગેવાની લઈ રહી છે.

મહિલાઓના રાજકીય સશક્તિકરણ માટે સૌથી મોટી છલાંગ "નારી શક્તિ વંદન અધિનિયમ, 2023" (બંધારણ એકસો અને છઠ્ઠો સુધારો) અધિનિયમ 2023 ના અમલ દ્વારા લેવામાં આવી હતી, જેમાં લોકસભા (House of People) અને દિલ્હીના NCT ની વિધાનસભા સહિત રાજ્ય વિધાનસભાની બેઠકોમાં મહિલાઓ માટે એક-તૃતીયાંશ બેઠકો અનામત રાખવાની જોગવાઈ છે.

મહિલાઓના રોજગારને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે, ચાર શ્રમ સંહિતા – ધ કોડ ઓન વેજીસ, 2019, ધ ઇન્ડસ્ટ્રિયલ રિલેશન્સ કોડ, 2020, ધ કોડ ઓન સોશિયલ સિક્યુરિટી, 2020 અને ધ ઓક્યુપેશનલ સેફ્ટી, હેલ્થ એન્ડ વર્કિંગ કન્ડિશન્સ કોડ, 2020 – 21મી નવેમ્બર 2025 થી અમલમાં મૂકવામાં આવ્યા છે, જેણે અગાઉના 29 શ્રમ કાયદાઓને તર્કસંગત બનાવ્યા છે. આ સુધારાઓના ભાગરૂપે, આ સંહિતાઓ લિંગના આધારે ભેદભાવને પ્રતિબંધિત કરે છે, સમાન વેતનને ફરજિયાત બનાવે છે, અને મહિલાઓને તેમની સંમતિ અને નોકરીદાતાઓ દ્વારા પૂરતા સુરક્ષા પગલાંની શરતે, ભૂગર્ભ ખાણકામ અને ભારે મશીનરીની ફરજો તેમજ રાત્રિ પાળી સહિત તમામ ક્ષેત્રોમાં તમામ સમયે કામ કરવા માટેના દરવાજા ખોલે છે.

ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મહિલાઓ માટેની મુશ્કેલીઓ ઘટાડવા અને જીવનની સરળતા વધારવા માટે, સ્વચ્છ ભારત મિશન હેઠળ 11.8 કરોડથી વધુ શૌચાલયોનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે, ઉજ્જવલા યોજના હેઠળ 10.3 કરોડથી વધુ પરિવારોને મહિલાઓના નામે સ્વચ્છ રસોઈ ગેસ કનેક્શન આપવામાં આવ્યા છે, અને જલ જીવન મિશન હેઠળ 15 કરોડથી વધુ પરિવારોને સુરક્ષિત અને પીવા યોગ્ય નળના પાણીના કનેક્શન આપવામાં આવ્યા છે.

પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના ગ્રામીણ (PMAY-G) અને પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના શહેરી (PMAY-U) નો હેતુ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં તમામ બેઘર પરિવારો અને કાચા તેમજ જર્જરિત ઘરોમાં રહેતા પરિવારોને મૂળભૂત સુવિધાઓ સાથે બધા હવામાન માટે યોગ્ય પાકાં મકાનો પ્રદાન કરીને, અને શહેરી વિસ્તારોમાં ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા લોકો સહિત આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો (EWS) ને મકાનો પ્રદાન કરીને 'બધા માટે આવાસ' પૂરો પાડવાનો છે.

સુકન્યા સમૃદ્ધિ યોજના જેવી યોજનાઓએ છોકરીઓના ભવિષ્યમાં નાણાકીય રોકાણ માટે પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. સમગ્ર શિક્ષા, શાળાઓમાં છોકરીઓ માટે અલગ શૌચાલયની જોગવાઈ, વિવિધ શિષ્યવૃત્તિ યોજનાઓ, પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જનઔષધિ પરિયોજના હેઠળ સસ્તું અને ગુણવત્તાયુક્ત સેનિટરી નેપકિન્સની જોગવાઈ, વગેરે જેવી યોજનાઓએ પણ વર્તણૂકલક્ષી પરિવર્તનોમાં યોગદાન આપ્યું છે, જેના પરિણામે શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં છોકરીઓના પ્રવેશમાં વધારો થયો છે.

આયુષ્માન ભારત હેઠળ, સરકાર 55 કરોડથી વધુ નાગરિકોને 1200 થી વધુ તબીબી પેકેજો દ્વારા મફત સારવાર પૂરી પાડે છે. આમાંથી, 141 થી વધુ તબીબી પેકેજો ખાસ કરીને મહિલાઓની તબીબી જરૂરિયાતોને સંબોધવા માટે રચાયેલ છે. આ યોજના હેઠળ સાત પ્રકારની સ્ક્રિનિંગ (ટીબી, હાઇપરટેન્શન, ડાયાબિટીસ, ઓરલ કેન્સર, સ્તન કેન્સર, સર્વાઇકલ કેન્સર અને મોતિયા) પ્રદાન કરવામાં આવે છે, જેનો કરોડો મહિલાઓને લાભ મળ્યો છે. શહેરી અને ગ્રામીણ બંને વિસ્તારોમાં 150,000 થી વધુ આયુષ્માન આરોગ્ય મંદિર તરીકે પણ ઓળખાતા આરોગ્ય અને સુખાકારી કેન્દ્રો (AB-HWCs) છે, જે સમુદાયની નજીક આરોગ્ય સંભાળ લાવે છે.

આયુષ્માન ભારત પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (AB PMJAY) વિશ્વની સૌથી મોટી જાહેર ભંડોળવાળી સ્વાસ્થ્ય ખાતરી યોજના છે, જેમાં ગરીબ અને વંચિત મહિલાઓ પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. દેશભરમાં 16,000 થી વધુ પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જનઔષધિ કેન્દ્રો (PMBJK) કાર્યરત છે. PMBJK સસ્તી દવાઓ અને તબીબી ઉપકરણો પ્રદાન કરવા ઉપરાંત, જેમાં લગભગ 40 મહિલા-વિશિષ્ટ વસ્તુઓનો સમાવેશ થાય છે, તેમાં 'સુવિધા સેનિટરી નેપકિન્સ' નામના સેનિટરી નેપકિન્સનું પ્રતિ પેડ ₹1 ના અત્યંત સસ્તા દરે વેચાણ કરવાની પણ જોગવાઈ છે. રાષ્ટ્રીય સામાજિક સહાય કાર્યક્રમ (NSAP), અટલ પેન્શન યોજના (APY), પ્રધાનમંત્રી સુરક્ષા વીમા યોજના (PMSBY) અને પ્રધાનમંત્રી જીવન જ્યોતિ વીમા યોજના (PMJJBY) વીમા કવરેજ અને પેન્શન દ્વારા સામાજિક સુરક્ષા પૂરી પાડવા માટે અમલમાં મૂકવામાં આવી છે.

કૌશલ્ય વિકાસ અને વ્યાવસાયિક તાલીમ દ્વારા મહિલાઓની આર્થિક સ્વતંત્રતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે, સરકારે સ્કિલ ઇન્ડિયા મિશન પણ શરૂ કર્યું છે. સરકારે દેશભરમાં પ્રધાનમંત્રી કૌશલ વિકાસ યોજના હેઠળ પ્રધાનમંત્રી કૌશલ કેન્દ્રોની પણ સ્થાપના કરી છે. મહિલાઓ માટે તાલીમ અને એપ્રેન્ટિસશીપ બંને માટે વધારાની માળખાગત સુવિધાઓ ઊભી કરવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. તેવી જ રીતે, સરકાર ગ્રામીણ વસ્તીને ડિજિટલ સાક્ષરતા પ્રદાન કરવા માટે પ્રધાનમંત્રી ગ્રામીણ ડિજિટલ સાક્ષરતા અભિયાન (PMGDISHA) નો અમલ કરે છે. આ યોજનાઓએ મહિલાઓ અને છોકરીઓને નોકરીઓ અને ઉદ્યોગસાહસિકતા માટે જરૂરી કૌશલ્યો મેળવવામાં પણ મદદ કરી છે.

કેન્દ્ર સરકારની સૌથી સફળ યોજનાઓમાંની એક દીનદયાળ અંત્યોદય યોજના - રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ આજીવિકા મિશન (DAY-NRLM) છે, જે હેઠળ લગભગ 90 લાખ મહિલા સ્વ-સહાય જૂથો (SHGs), જેમાં લગભગ 10 કરોડ સભ્યો છે, રોજગાર/સ્વ-રોજગાર માટે ગ્રામીણ લેન્ડસ્કેપ બદલી રહ્યા છે. સરકારે ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મહિલાઓને આર્થિક રીતે સશક્ત બનાવવા માટે નમો ડ્રોન દીદી, લખપતિ દીદી, બેંક સખી, બીમા સખી જેવી મહિલા-વિશિષ્ટ યોજનાઓ પણ અમલમાં મૂકી છે.

મુદ્રા યોજના, સ્ટૅન્ડ-અપ ઇન્ડિયા, સ્ટાર્ટ-અપ ઇન્ડિયા, પ્રધાનમંત્રી સ્ટ્રીટ વેન્ડર્સ આત્મનિર્ભર નિધિ (PM SVANidhi), માઇક્રો અને સ્મોલ એન્ટરપ્રાઇઝિસ માટે ક્રેડિટ ગેરંટી ફંડ સ્કીમ (CGMSE), પ્રધાનમંત્રી રોજગાર સર્જન કાર્યક્રમ (PMEGP) અને મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ રોજગાર ગેરંટી યોજના (MGNREGS) વગેરે જેવી યોજનાઓ રોજગાર/સ્વ-રોજગારની તકો અને ધિરાણ સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે. આ યોજનાઓના મોટાભાગના લાભાર્થીઓ મહિલાઓ છે.

ભારત સરકાર, જાહેર પ્રાપ્તિ નીતિ (Public Procurement Policy) દ્વારા, તમામ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો/વિભાગો/જાહેર ક્ષેત્રના સાહસોને તેમના વાર્ષિક પ્રાપ્તિના ઓછામાં ઓછા 3% હિસ્સો મહિલા-માલિકીના માઇક્રો અને સ્મોલ એન્ટરપ્રાઇઝિસ પાસેથી ખરીદવા ફરજિયાત બનાવ્યા છે.

ભારત સશસ્ત્ર દળોમાં છોકરીઓ માટે મોટી ભૂમિકાઓને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યું છે. સરકારે ભારતીય વાયુસેનામાં ફાઇટર પાયલોટ, કમાન્ડો, કેન્દ્રીય પોલીસ દળો, સૈનિક શાળાઓમાં પ્રવેશ, NDA માં છોકરીઓનો પ્રવેશ વગેરે જેવા બિન-પરંપરાગત ક્ષેત્રોમાં મહિલાઓની ભાગીદારીને મંજૂરી આપવા માટે સક્ષમ જોગવાઈઓ પણ કરી છે.

રાષ્ટ્રીય કૃષિ બજાર અથવા ઈ-નામ (eNAM) એ કૃષિ ચીજવસ્તુઓ માટેનું ઓનલાઈન ટ્રેડિંગ પ્લેટફોર્મ છે, "કિસાન કોલ સેન્ટર્સ" યોજના ખેડૂતોના પ્રશ્નોના જવાબો તેમના પોતાના બોલીમાં ટેલિફોન કોલ પર આપે છે, કિસાન સુવિધા, એગ્રી માર્કેટ, રાષ્ટ્રીય પાક વીમા પોર્ટલ, UMANG (ન્યુ-એજ ગવર્નન્સ માટે યુનિફાઇડ મોબાઇલ એપ્લિકેશન) જેવી મોબાઇલ એપ્લિકેશનો. આ ડિજિટલ નવીનતાઓ મહિલાઓને બજારોની પહોંચમાં આવતા અવરોધોને દૂર કરવામાં અથવા વળતર આપવામાં મદદ કરી રહી છે. પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ, પ્રધાનમંત્રી કિસાન માન ધન યોજના, પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજના, પરંપરાગત કૃષિ વિકાસ યોજના, પ્રધાનમંત્રી ફસલ બીમા યોજના વગેરે જેવી ખેડૂત કલ્યાણ યોજનાઓ મહિલા ખેડૂતો માટે સક્ષમ વાતાવરણનું નિર્માણ કરવાનું ચાલુ રાખે છે. આ પહેલો દ્વારા સરકાર કૃષિ વિસ્તરણ સેવાઓ સહિત ઉત્પાદક સંસાધનો સુધી મહિલા ખેડૂતોની પહોંચમાં સુધારો કરી રહી છે, જેનાથી ગ્રામીણ મહિલાઓના જીવનમાં સર્વગ્રાહી સુધારો આવી રહ્યો છે.

મહિલાઓ અને છોકરીઓની સલામતી અને સુરક્ષા માટે, સરકારે અનેક પગલાં લીધાં છે, જેમાંથી એક ગુનાહિત ન્યાય પ્રણાલીને આધુનિક બનાવવું અને સુધારવું છે. સરકારે ભારતીય ન્યાય સંહિતા (BNS), ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા (BNSS) અને ભારતીય સાક્ષ્ય અધિનિયમ (BSA) ને ઘડ્યા છે જે 1લી જુલાઈ, 2024 થી અમલમાં આવ્યા છે. BNS 2023 માં, અગાઉ ઇન્ડિયન પીનલ કોડ, 1860 માં વિખરાયેલા મહિલાઓ અને બાળકો વિરુદ્ધના ગુનાઓને પ્રકરણ-V હેઠળ એકસાથે લાવવામાં આવ્યા છે અને એકીકૃત કરવામાં આવ્યા છે. તેમાં ખાસ કરીને મહિલાઓ અને બાળકો સંબંધિત કાયદાઓને મજબૂત કરવા માટે નવી જોગવાઈઓ રજૂ કરવામાં આવી છે, જેમ કે "સંગઠિત ગુના" સંબંધિત કલમ 111, લગ્ન, રોજગાર, પ્રમોશનના ખોટા વચન પર અથવા ઓળખ છુપાવીને જાતીય સંભોગ સંબંધિત કલમ 69, અને ગુનો કરવા માટે બાળકને ભાડે રાખવા, નોકરીએ રાખવા અથવા જોડવા સંબંધિત કલમ 95. વેશ્યાવૃત્તિના હેતુઓ માટે બાળકને ખરીદવાના ગુનાઓ (કલમ 99), સામૂહિક બળાત્કાર (કલમ 70) અને તસ્કરી કરાયેલ વ્યક્તિનું શોષણ (કલમ 144) ના સંદર્ભમાં, સજામાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે. વધુમાં, મહિલાઓ વિરુદ્ધના અમુક ગંભીર ગુનાઓ જેમ કે વેશ્યાવૃત્તિના હેતુઓ માટે બાળકને ખરીદવું (BNS ની કલમ 99), સંગઠિત ગુનો (કલમ 111), ભીખ માંગવાના હેતુથી બાળકનું અપહરણ કે અપંગ કરવું (કલમ 139) ના સંદર્ભમાં, ફરજિયાત લઘુત્તમ સજાઓ નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે. ઉપરાંત, BNS 2023 ની કલમ 75 અને 79 સતામણી સામે વધારાની કાનૂની સુરક્ષા પૂરી પાડે છે, જેમાં અનિચ્છનીય જાતીય સવલતો, જાતીય તરફેણની વિનંતીઓ, જાતીય રંગીન ટિપ્પણીઓ અને સ્ત્રીની વિનમ્રતાનું અપમાન કરવાના હેતુથી શબ્દ, હાવભાવ અથવા કૃત્ય જેવી ક્રિયાઓનો સમાવેશ થાય છે. કાર્યસ્થળે જાતીય સતામણીનો સામનો કરતી મહિલા આ જોગવાઈઓ હેઠળ ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે.

BNSS પીડિત-કેન્દ્રિત અભિગમ અપનાવે છે, જે સમગ્ર કાનૂની પ્રક્રિયા દરમિયાન પીડિતોના અધિકારોનું રક્ષણ કરે છે. તે મહિલાઓ વિરુદ્ધના ગંભીર ગુનાઓ માટે ફરિયાદોની ઝડપી નોંધણીની સુવિધા માટે ઈ-FIR અને ઝીરો FIR ની જોગવાઈઓ રજૂ કરે છે, જેનાથી સમયસર પોલીસ કાર્યવાહી સુનિશ્ચિત થાય છે. વધુમાં, કલમ 398 BNSS હેઠળની જોગવાઈઓ જે સાક્ષી સુરક્ષા યોજનાઓ રજૂ કરે છે, જે ધમકીઓ અને ડરાવવાથી સાક્ષીઓને બચાવવાની આવશ્યક જરૂરિયાતને સ્વીકારે છે, અને BSA ની કલમ 2(1)(d) જે હવે દસ્તાવેજોની વ્યાખ્યા હેઠળ ઇમેઇલ્સ, કમ્પ્યુટર્સ, લેપટોપ અથવા સ્માર્ટફોન પરના દસ્તાવેજો, ડિજિટલ ઉપકરણો પર સંગ્રહિત સંદેશાઓ અને વૉઇસ મેઇલ સંદેશાઓ પર ઇલેક્ટ્રોનિક અથવા ડિજિટલ રેકોર્ડને સક્ષમ કરે છે, તેનો પણ કાર્યસ્થળે મહિલાઓના રક્ષણ માટે સંદર્ભ લઈ શકાય છે.

કાર્યસ્થળે મહિલાઓની સલામતી સુનિશ્ચિત કરવાના દૃષ્ટિકોણથી, મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયે 'કાર્યસ્થળે મહિલાઓની જાતીય સતામણી (નિવારણ, પ્રતિબંધ અને નિવારણ) અધિનિયમ, 2013' (SH Act) ની વિવિધ જોગવાઈઓને યોગ્ય રીતે સમાવિષ્ટ કરીને "SHe-Box પોર્ટલ" નામનું ઇલેક્ટ્રોનિક પ્લેટફોર્મ સ્થાપિત કર્યું છે. આ પોર્ટલ દેશભરમાં રચાયેલી આંતરિક સમિતિઓ (ICs) અને સ્થાનિક સમિતિઓ (LCs) સંબંધિત માહિતીનો સાર્વજનિક રીતે ઉપલબ્ધ કેન્દ્રીકૃત ભંડાર પૂરો પાડે છે, ભલે તે સરકારી હોય કે ખાનગી ક્ષેત્રમાં. તે ફરિયાદો દાખલ કરવા અને આવી ફરિયાદોની સ્થિતિને ટ્રૅક કરવા માટે એક સામાન્ય પ્લેટફોર્મ પણ પૂરું પાડે છે. આ પોર્ટલમાં એક વિશેષતા શામેલ છે જ્યાં તેના પર નોંધાયેલી ફરિયાદો સંબંધિત કાર્યસ્થળોની IC/LC ને કેન્દ્રીય મંત્રાલયો/વિભાગો, રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને ખાનગી ક્ષેત્રમાં આપમેળે ફોરવર્ડ કરવામાં આવશે. આ પોર્ટલ દરેક કાર્યસ્થળ માટે એક નોડલ અધિકારીની નિમણૂક કરવાની જોગવાઈ કરે છે, જેણે ફરિયાદોની વાસ્તવિક સમયની દેખરેખ માટે નિયમિત ધોરણે ડેટા/માહિતી અપડેટ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવાનું હોય છે. દૂરના અને અંતરિયાળ વિસ્તારોમાં કાર્યરત મહિલાઓ માટે તેની પહોંચની સુવિધા માટે પોર્ટલ 22 ભાષાઓમાં ઉપલબ્ધ છે.

મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય મહિલાઓની સલામતી, સુરક્ષા અને સશક્તિકરણ માટે એક છત્ર યોજના “મિશન શક્તિ” નો અમલ કરે છે. આ યોજના હેઠળ, સરકારે હિંસાનો સામનો કરતી અથવા મુશ્કેલીમાં મુકાયેલી મહિલાઓને સંકલિત મદદ અને સહાય પૂરી પાડવા માટે દેશભરમાં વન સ્ટોપ સેન્ટર્સ સ્થાપિત કર્યા છે, એક 24x7 મહિલા હેલ્પલાઇન ટેલિફોનિક શોર્ટ કોડ 181 સાથે છે, જે જરૂરિયાતમંદ મહિલાઓને યોગ્ય અધિકારીઓ સાથે જોડીને કટોકટી અને બિન-કટોકટી સહાય પૂરી પાડવા ઉપરાંત, તેમને લાભો મેળવવા માટે વિવિધ સરકારી યોજનાઓ, નીતિઓ અને કાર્યક્રમો સંબંધિત માહિતી પણ પ્રદાન કરે છે. આ યોજનાનો બેટી બચાવો બેટી પઢાઓ (BBBP) ઘટક જાતિ-પક્ષપાતી લિંગ પસંદગીને રોકવા માટે છે અને લિંગ સમાનતા પર જાગૃતિ પેદા કરવા અને બાળ લગ્નને નિરુત્સાહિત કરવા પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. BBBP એ બાળકીને મૂલ્ય આપવા પ્રત્યે નાગરિકોની માનસિકતામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. શક્તિ સદન ઘટક તકલીફમાં, નિરાધાર અને તસ્કરીના પીડિતો સહિત કમનસીબ સંજોગોના પીડિતોને મદદ અને ટેકો પૂરો પાડે છે. સખી નિવાસ ઘટક કાર્યરત મહિલાઓ અને ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવતી મહિલાઓ અને છોકરીઓ તેમજ રોજગાર અને સ્વ-રોજગાર માટે તાલીમ મેળવતી મહિલાઓ અને છોકરીઓ માટે બાળ સંભાળ સુવિધાઓ સાથે સુરક્ષિત અને સસ્તું રહેઠાણ પૂરું પાડવા માટે છે. પાલના ઘટક કાર્યબળમાં મહિલાઓની ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આંગણવાડી-કમ-ક્રેચિસમાં બાળ સંભાળ સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે. રાષ્ટ્રીય, રાજ્ય અને જિલ્લા સ્તરે મહિલા સશક્તિકરણ માટેના હબ્સ (Hubs for Empowerment of Women) ગ્રામીણ અને શહેરી વિસ્તારોમાં મહિલાઓ સંબંધિત સરકારી યોજનાઓ વિશેની માહિતી અસમાનતાના મુદ્દાને સંબોધે છે. પ્રધાનમંત્રી માતૃ વંદના યોજના (PMMVY) હેઠળ, સગર્ભા મહિલાઓ અને સ્તનપાન કરાવતી માતાઓને ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (DBT) મોડ દ્વારા રોકડ લાભો પ્રદાન કરવામાં આવે છે.

સકારાત્મક સાંસ્કૃતિક પરિવર્તન માટે ભાષાને મૂળભૂત શક્તિ તરીકે ઓળખીને, વિવિધ પરિપ્રેક્ષ્યોને માન્યતા, મૂલ્ય અને સશક્તિકરણ મળે તેવા વાતાવરણને વિકસાવવા માટે પ્રયત્નશીલ રહીને, સરકારે નવેમ્બર 2023 માં લિંગ-સમાવેશક સંચાર પર માર્ગદર્શિકા (Guide on Gender-Inclusive Communication) શરૂ કરી, જેનો હેતુ ભાષામાં રહેલા ઊંડા મૂળના પક્ષપાતોને દૂર કરવા માટે વ્યવહારિક આંતરદૃષ્ટિ અને વ્યૂહરચનાઓ પ્રદાન કરવા અને પ્રોત્સાહન આપવા માટે મૂળભૂત ભાષાકીય ધોરણોને બદલવાનો છે.

સાથે મળીને, આ પગલાં મહિલા સશક્તિકરણ પ્રત્યેના સર્વગ્રાહી અભિગમને દર્શાવે છે, જે વુમન સાયન્ટિસ્ટ સ્કીમ, વિજ્ઞાન જ્યોતિ યોજના, ઓવરસીઝ ફેલોશિપ સ્કીમ વગેરે દ્વારા વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી, એન્જિનિયરિંગ અને ગણિત (STEM) જેવા બિન-પરંપરાગત ક્ષેત્રોમાં મહિલાઓના પ્રતિનિધિત્વમાં વધારો કરવા સુધી પણ વિસ્તરે છે.

આ માહિતી આજે લોકસભામાં એક પ્રશ્નના જવાબમાં મહિલા અને બાળ વિકાસ રાજ્ય મંત્રી શ્રીમતી સાવિત્રી ઠાકુર દ્વારા આપવામાં આવી હતી.

SM/BS/GP/JD

(रिलीज़ आईडी: 2203189) आगंतुक पटल : 8