ખાદ્ય પ્રક્રિયા ઉદ્યોગોના મંત્રાલયે (MoFPI) NABARD કન્સલ્ટન્સી સર્વિસીસ પ્રા. લિ. (NABCONS) દ્વારા 2020-22ના સંદર્ભ વર્ષ સાથે 2022માં "ભારતમાં કૃષિ પેદાશોના લણણી પછીના નુકસાનનું નિર્ધારણ કરવા માટેનો અભ્યાસ" નામનો એક અભ્યાસ હાથ ધર્યો હતો. અભ્યાસમાં અહેવાલ કરાયેલ વિવિધ ચીજવસ્તુઓના શ્રેણી મુજબ અંદાજિત જથ્થાનું નુકસાન અને નાણાકીય નુકસાનની વિગતો નીચે મુજબ છે:

પાક/ચીજવસ્તુઓ	NABCONS અભ્યાસ (2022) મુજબ
નુકસાન થયેલો જથ્થો (મિલિયન મેટ્રિક ટન)	નાણાકીય નુકસાન (રૂ. કરોડમાં)
અનાજ (Cereals)	12.49
કઠોળ (Pulses)	1.37
તેલીબિયાં (Oil Seeds)	2.11
ફળો (Fruits)	7.36
શાકભાજી (Vegetables)	11.97
વાવેતર પાકો (શેરડી અને મસાલા સહિત) (Plantation Crops)	30.59
પશુધન ઉત્પાદન (દૂધ, માંસ અને માછલી) (Livestock produce)	3.01
ઇંડા* (Eggs)	7363

* ઇંડા માટે, લાખોની સંખ્યામાં ઉત્પાદન અને ઇંડા દીઠ કિંમત લેવામાં આવી હતી.

MoFPI ની પ્રધાનમંત્રી કિસાન સંપદા યોજનાના ઘટકોમાંની એક સંકલિત કોલ્ડ ચેઇન અને મૂલ્યવર્ધન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (કોલ્ડ ચેઇન) યોજના હેઠળ, કોલ્ડ સ્ટોરેજ અને કોલ્ડ ચેઇનની ક્ષમતા સહિતની રાજ્ય-વાર વિગતો પરિશિષ્ટ (Annexure) માં આપવામાં આવેલી છે.

અત્યાર સુધી, MoFPI એ ખાદ્ય નુકસાનની ખાદ્યપદાર્થોના ભાવો અને ગ્રીનહાઉસ ગેસ (GHG) ઉત્સર્જન પરની સીધી અસરને માપવા માટે કોઈ ચોક્કસ અભ્યાસ હાથ ધર્યો નથી. જો કે, સામાન્ય રીતે સ્વીકારવામાં આવે છે કે લણણી પછીના નુકસાનમાં ઘટાડો એકંદરે પુરવઠાની કાર્યક્ષમતા વધારવામાં, બજારના ભાવોને સ્થિર કરવામાં અને ખાદ્ય કચરા સાથે સંકળાયેલા ટાળી શકાય તેવા ઉત્સર્જનને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે.

કોલ્ડ ચેઇન યોજના ચાલુ છે અને માંગ આધારિત છે, મંત્રાલયની વેબસાઇટ પર એક્સપ્રેશન ઓફ ઈન્ટરેસ્ટ્સ (Expression of Interests - EoIs) જારી કરીને દક્ષિણ પ્રદેશ સહિત સમગ્ર દેશમાં યોજના હેઠળ ભંડોળની ઉપલબ્ધતાના આધારે સમયાંતરે પ્રોજેક્ટ દરખાસ્તો આમંત્રિત કરવામાં આવે છે.

આ માહિતી આજે રાજ્યસભામાં ખાદ્ય પ્રક્રિયા ઉદ્યોગ રાજ્ય મંત્રી શ્રી રવનીત સિંહ દ્વારા લેખિત જવાબમાં આપવામાં આવી હતી.

CMC-MoFPI

પરિશિષ્ટ (ANNEXURE)કોલ્ડ સ્ટોરેજ અને કોલ્ડ ચેઇનની રાજ્ય-વાર વિગતો

રાજ્ય (State)	મંજૂર પ્રોજેક્ટ્સ (Approved Projects)	પૂર્ણ/કાર્યરત (Completed/Operational)	કોલ્ડ સ્ટોરેજ/ફ્રોઝન સ્ટોરેજ/CA/MA ની સંખ્યા (No of Cold storages/ frozen storage/ CA/ MA)	કોલ્ડ સ્ટોરેજ/CA/MA સ્ટોરેજ/ફ્રોઝન સ્ટોરની કુલ ક્ષમતા (લાખ મેટ્રિક ટન) (Total Capacity in Lakh Metric Ton)
આંદામાન અને નિકોબાર	1	1	2	0.01
આંધ્ર પ્રદેશ	35	23	44	0.61
અરુણાચલ પ્રદેશ	2	1	1	0.01
આસામ	2	2	4	0.08
બિહાર	5	3	7	0.41
ચંદીગઢ	0	0	0	0
છત્તીસગઢ	3	2	3	0.11
દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ, દિવ	0	0	0	0
દિલ્હી	0	0	0	0
ગોવા	0	0	0	0
ગુજરાત	29	23	28	0.67
હરિયાણા	23	18	30	0.55
હિમાચલ પ્રદેશ	17	13	31	0.48
જમ્મુ અને કાશ્મીર	7	5	7	0.08
ઝારખંડ	0	0	0	0
કર્ણાટક	18	14	22	0.33
કેરળ	9	4	18	0.22
લદ્દાખ	0	0	0	0
લક્ષદ્વીપ	0	0	0	0
મધ્ય પ્રદેશ	12	8	19	0.32
મહારાષ્ટ્ર	77	58	97	1.95
મણિપુર	1	1	5	0.029
મેઘાલય	0	0	0	0
મિઝોરમ	2	2	5	0.005
નાગાલેન્ડ	2	1	4	0.01
ઓડિશા	8	4	9	0.12
પોંડિચેરી	0	0	0	0
પંજાબ	24	21	41	0.65
રાજસ્થાન	14	13	23	0.44
સિક્કિમ	0	0	0	0
તમિલનાડુ	24	14	40	0.38
તેલંગાણા	16	10	34	0.22
ત્રિપુરા	0	0	0	0
ઉત્તર પ્રદેશ	27	20	49	0.76
ઉત્તરાખંડ	30	27	63	1.05
પશ્ચિમ બંગાળ	16	12	36	0.84
કુલ (Total)	404	300	622	10.334

SM/IJ/GP/JD

(रिलीज़ आईडी: 2203199) आगंतुक पटल : 6