સંસ્કૃતિ મંત્રાલય હેઠળની સંસ્થા નેશનલ કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્સ મ્યુઝિયમ્સ (NCSM) ને પબ્લિક રિલેશન્સ સોસાયટી ઓફ ઇન્ડિયા (PRSI) તરફથી બે પ્રતિષ્ઠિત PRSI નેશનલ એવોર્ડ્સ 2025 પ્રાપ્ત થયા છે. આ સન્માનમાં 'કોર્પોરેટ કેમ્પેઈનમાં સોશિયલ મીડિયાનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ' શ્રેણી હેઠળ હર ઘર મ્યુઝિયમ પહેલ માટે એક એવોર્ડ અને 'સ્પેશિયલ/પ્રેસ્ટિજ પબ્લિકેશન' શ્રેણી હેઠળ “વેસ્ટ ટુ આર્ટ” (કચરામાંથી કલા) પ્રકાશન માટે બીજા એવોર્ડનો સમાવેશ થાય છે.

“વેસ્ટ ટુ આર્ટ” પ્રકાશન નેશનલ કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્સ મ્યુઝિયમ્સની એક મુખ્ય પહેલનું દસ્તાવેજીકરણ કરે છે, જે સ્પેશિયલ કેમ્પેઈન 4.0 અને 'સ્વચ્છતા હી સેવા' હેઠળ શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ પ્રકાશન સર્જનાત્મકતા, ટકાઉપણું અને જાહેર ભાગીદારીના શક્તિશાળી સંગમની વિગતો આપે છે. આકર્ષક દ્રશ્યો અને વર્ણનો દ્વારા, આ પ્રકાશન દર્શાવે છે કે કેવી રીતે દેશભરમાં NCSMના એકમોમાં આશરે 1,250 કિગ્રા કચરો (જેમાં મેટલ સ્ક્રેપ, ઇલેક્ટ્રોનિક ઘટકો અને ફેંકી દેવાયેલા કન્ટેનરનો સમાવેશ થાય છે) ને અર્થપૂર્ણ કલાકૃતિઓમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યો હતો. આ કલાત્મક સ્થાપનોએ 'સર્કુલર ઇકોનોમી' (ચક્રીય અર્થતંત્ર) ના સિદ્ધાંતોને પ્રોત્સાહન આપતા શૈક્ષણિક પ્રદર્શનો તરીકે પણ કાર્ય કર્યું હતું. વધુમાં, આ પ્રકાશનમાં વિદ્યાર્થીઓ અને સમુદાયોને સાંકળતી વર્કશોપ અને રાષ્ટ્રીય સ્તરની સ્પર્ધાઓ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. પસંદગીની કલાકૃતિઓને NCSMના સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર પ્રસારિત કરવામાં આવી હતી, જે આ પહેલની વ્યાપક ડિજિટલ પહોંચ અને પર્યાવરણ પ્રત્યે સભાન વિચારસરણી અને સર્જનાત્મક પુનઃઉપયોગને પ્રેરણા આપવામાં તેની સફળતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના વિઝનથી પ્રેરિત થઈને, સંસ્કૃતિ મંત્રાલયના નેશનલ કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્સ મ્યુઝિયમ્સ દ્વારા હર ઘર મ્યુઝિયમ અભિયાન શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ અભિયાન એ માન્યતા પર આધારિત છે કે દરેક ઘર ભારતની જીવંત વિરાસતનો એક અંશ સાચવે છે - પછી તે કોઈ વારસાગત વસ્તુ હોય, કલાકૃતિ હોય, એન્ટિક હોય કે અનોખી કલેક્ટિબલ વસ્તુ હોય. આ દેશવ્યાપી પહેલ વ્યક્તિઓ અને પરિવારોને તેમના વ્યક્તિગત સંગ્રહના ફોટા, વીડિયો અને વાર્તાઓ શેર કરવા પ્રોત્સાહિત કરે છે, જેથી સાંસ્કૃતિક, ઐતિહાસિક અને ભાવનાત્મક મૂલ્ય ધરાવતી રોજિંદી વસ્તુઓનું એક વધતું ડિજિટલ આર્કાઇવ (સંગ્રહાલય) બનાવી શકાય. છબીઓ, વર્ણનો અને સંગ્રહકર્તાઓ સાથેના સંવાદો દ્વારા પદ્ધતિસરના દસ્તાવેજીકરણ સાથે, આ અભિયાન લોકોના ઇતિહાસને રાષ્ટ્રીય સાંસ્કૃતિક વર્ણનમાં લાવે છે, જિજ્ઞાસા અને શોધની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપે છે અને સંરક્ષણના મહત્વ વિશે જાગૃતિ મજબૂત કરે છે. આ એવોર્ડ અભિયાનના પ્રભાવશાળી ડિજિટલ જોડાણ અને દેશભરના સંગ્રહકર્તાઓ, સમુદાયો અને હેરિટેજ ઉત્સાહીઓને જોડવામાં તેની સફળતાને માન્યતા આપે છે. આ પહેલમાં અત્યાર સુધીમાં સોશિયલ મીડિયા દ્વારા 10 લાખથી વધુ દર્શકો જોડાયા છે, વિવિધ પ્લેટફોર્મ પર 1 કરોડથી વધુ વ્યૂઝ પ્રાપ્ત થયા છે અને 150 થી વધુ ક્યુરેટેડ એન્ટ્રીઝ પ્રાપ્ત થઈ છે, જે મજબૂત જાહેર ભાગીદારી અને પ્રભાવશાળી ડિજિટલ પહોંચ દર્શાવે છે.

આ એવોર્ડ્સ PRSI દ્વારા 13 થી 15 ડિસેમ્બર 2025 દરમિયાન દેહરાદૂન, ઉત્તરાખંડ ખાતે આયોજિત 47મી ઓલ ઇન્ડિયા પબ્લિક રિલેશન્સ કોન્ફરન્સમાં એનાયત કરવામાં આવ્યા હતા. આ કોન્ફરન્સની થીમ “એમ્પાવરિંગ ગ્રોથ, પ્રિઝર્વિંગ રૂટ્સ – ધ PR વિઝન ફોર 2047” હતી. આ કોન્ફરન્સમાં દેશભરના વરિષ્ઠ નીતિ નિર્માતાઓ, સંચાર વ્યાવસાયિકો, ઉદ્યોગ જગતના નેતાઓ અને શિક્ષણવિદોએ ભાગ લીધો હતો. NCSM વતી, આ એવોર્ડ્સ શ્રી રાજીબ નાથ, ડાયરેક્ટર (હેડક્વાર્ટર) અને શ્રી સત્યજીત એન. સિંઘ, PRO, NCSM દ્વારા સ્વીકારવામાં આવ્યા હતા.

SM/BS/GP/JD