વ્યાપક સમજૂતી પર હસ્તાક્ષર: પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના દૂરંદેશી નેતૃત્વ હેઠળ ભારત અને ઓમાન વચ્ચે આર્થિક ભાગીદારી અને તકોના નવા યુગને આગળ વધારતા વ્યાપક વ્યાપાર કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી અને મહામહિમ સુલતાન હૈથમ બિન તારિકની ઉપસ્થિતિ અને દૂરંદેશી નેતૃત્વમાં, ભારત-ઓમાન વ્યાપક આર્થિક ભાગીદારી સમજૂતી (CEPA) પર માનનીય વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી પિયુષ ગોયલ અને ઓમાનના વાણિજ્ય, ઉદ્યોગ અને રોકાણ પ્રોત્સાહન મંત્રી મહામહિમ કૈસ બિન મોહમ્મદ અલ યુસેફ દ્વારા હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા, જે અખાત ક્ષેત્ર સાથે ભારતના વ્યૂહાત્મક જોડાણમાં એક મોટું સીમાચિહ્નરૂપ છે

આ કરાર ભારતના શ્રમ-સઘન ક્ષેત્રો માટે નિકાસની તકો ખોલે છે જેમાં કાપડ, ચામડું, ફૂટવેર, રત્નો અને ઝવેરાત, એન્જિનિયરિંગ ઉત્પાદનો, પ્લાસ્ટિક, ફર્નિચર, કૃષિ ઉત્પાદનો, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, તબીબી ઉપકરણો અને ઓટોમોબાઇલ્સનો સમાવેશ થાય છે જે રોજગારીનું સર્જન કરે છે અને કારીગરો, મહિલા-આગેવાની હેઠળના સાહસો અને MSME ને સશક્ત બનાવે છે

ભારતીય માલસામાન માટે અભૂતપૂર્વ માર્કેટ એક્સેસ જેમાં ઓમાનની 98.08% ટેરિફ લાઇન પર શૂન્ય-ડ્યુટી એક્સેસ છે, જે મૂલ્યની દૃષ્ટિએ ભારતની 99.38% નિકાસને આવરી લે છે

યુનાઇટેડ કિંગડમ પછી છેલ્લા 6 મહિનામાં હસ્તાક્ષર કરાયેલ આ બીજો મુક્ત વ્યાપાર કરાર છે

મહત્વાકાંક્ષી સેવા પ્રતિબદ્ધતાઓ - ઓમાન દ્વારા આ પ્રકારની પ્રથમ

ઓમાને 127 પેટા-ક્ષેત્રોની ઓફર કરી છે: એક વ્યાપક પેકેજ જેમાં કોમ્પ્યુટર સંબંધિત સેવાઓ, વ્યવસાય સેવાઓ, વ્યાવસાયિક સેવાઓ, ઓડિયો વિઝ્યુઅલ સેવાઓ, R&D સેવાઓ, શિક્ષણ સેવાઓ અને આરોગ્ય સેવાઓનો સમાવેશ થાય છે - જે ઉચ્ચ-મૂલ્યની તકો અને રોજગાર સર્જનના દ્વાર ખોલે છે

ભારતીય વ્યાવસાયિકો માટે ઉન્નત ગતિશીલતા

પ્રથમ વખત, ઓમાને મુખ્ય મોડ 4 શ્રેણીઓમાં પ્રતિબદ્ધતાઓ ઓફર કરી છે, ઇન્ટ્રા-કોર્પોરેટ ટ્રાન્સફરી અને કોન્ટ્રાક્ટ સર્વિસ સપ્લાયર્સ, બિઝનેસ વિઝિટર્સ અને સ્વતંત્ર વ્યાવસાયિકો માટે ઉચ્ચ ગુણવત્તાની કામચલાઉ એન્ટ્રી અને કામચલાઉ રોકાણની પ્રતિબદ્ધતાઓ અને એકાઉન્ટન્સી, ટેક્સેશન, આર્કિટેક્ચર, મેડિકલ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રોમાં વ્યાવસાયિકો માટે પ્રવેશ અને રોકાણ ઉદાર બનાવ્યું છે

મુખ્ય સેવા ક્ષેત્રોમાં ભારતીય કંપનીઓ માટે 100% પ્રત્યક્ષ વિદેશી રોકાણની પ્રતિબદ્ધતા (મોડ 3)

ઓમાનની અંશદાન આધારિત સામાજિક સુરક્ષા પ્રણાલીના અમલીકરણ પર કામદારોના સામાજિક સુરક્ષા કવચ અંગે ભાવિ વાટાઘાટોની જોગવાઈ

તમામ મોડ્સમાં પરંપરાગત દવા પર કોઈપણ દેશ દ્વારા પ્રથમ વખતની પ્રતિબદ્ધતા ભારતની આયુષ અને વેલનેસ શાખાઓ માટે નોંધપાત્ર તકો ખોલે છે, તબીબી મૂલ્યની મુસાફરીને પ્રોત્સાહન આપે છે અને પરંપરાગત આરોગ્ય સંભાળ પ્રણાલીઓમાં સહકાર મજબૂત કરે છે

USFDA, EMA, UKMHRA વગેરે દ્વારા મંજૂર કરાયેલ ફાર્માસ્યુટિકલ ઉત્પાદનો માટે માર્કેટિંગ અધિકારોની ઝડપી કાર્યવાહી; GMP નિરીક્ષણ દસ્તાવેજોની સ્વીકૃતિ જે ભારતીય ફાર્મા નિકાસકારો માટે સમય અને ખર્ચ ઘટાડે છે

હલાલ પ્રમાણપત્ર માટે પરસ્પર માન્યતા વ્યવસ્થાઓની સુવિધા, ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનો માટે ભારતના NPOP પ્રમાણપત્રની સ્વીકૃતિ અને ધોરણો અને અનુરૂપતા મૂલ્યાંકનમાં ઉન્નત સહકાર

ભારત અને ઓમાને પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના દૂરંદેશી નેતૃત્વ હેઠળ આજે વ્યાપક આર્થિક ભાગીદારી સમજૂતી પર હસ્તાક્ષર કરીને મજબૂત આર્થિક ભાગીદારી બનાવવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભર્યું છે. વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી પિયુષ ગોયલ અને ઓમાનના વાણિજ્ય, ઉદ્યોગ અને રોકાણ પ્રોત્સાહન મંત્રી મહામહિમ કૈસ બિન મોહમ્મદ અલ યુસેફ દ્વારા સમજૂતી પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.

આ વ્યાપક આર્થિક ભાગીદારી સમજૂતી (CEPA) અખાત ક્ષેત્ર સાથે ભારતના જોડાણમાં એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે અને દ્વિપક્ષીય આર્થિક સંકલનને ગાઢ બનાવવાની સહિયારી પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. ઓમાન આ પ્રદેશમાં એક મહત્વપૂર્ણ વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર છે અને વ્યાપક મધ્ય પૂર્વ અને આફ્રિકામાં ભારતીય માલસામાન અને સેવાઓ માટે મુખ્ય પ્રવેશદ્વાર છે. ઓમાનમાં લગભગ 7 લાખ ભારતીય નાગરિકો વસે છે, જેમાં 200-300 વર્ષથી વધુની હાજરી ધરાવતા ભારતીય વેપારી પરિવારોનો સમાવેશ થાય છે, જે ઓમાનની અર્થવ્યવસ્થા અને સમાજમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપે છે. ભારતીય સાહસોએ ઓમાનમાં મજબૂત હાજરી બનાવી છે, જેમાં તમામ ક્ષેત્રોમાં 6,000થી વધુ ભારતીય સંસ્થાઓ કાર્યરત છે. વાર્ષિક અંદાજે 2 અબજ યુએસ ડોલરનું રેમિટન્સ આર્થિક જોડાણની ઊંડાઈને વધુ પ્રતિબિંબિત કરે છે. ભારત અને ઓમાન વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વ્યાપાર 10 અબજ યુએસ ડોલરથી વધુ છે, જેમાં CEPA માળખા હેઠળ વિસ્તરણની પ્રબળ સંભાવના છે.

યુનાઇટેડ કિંગડમ પછી છેલ્લા 6 મહિનામાં હસ્તાક્ષર કરાયેલ આ બીજો મુક્ત વેપાર કરાર છે અને તે વિકસિત અર્થવ્યવસ્થાઓ સાથે વ્યાપાર સમજૂતીઓ પર હસ્તાક્ષર કરવાની વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે જે આપણી શ્રમ-સઘન રુચિઓ સાથે સ્પર્ધા કરતી નથી અને ભારતીય વ્યવસાયો માટે તકો પૂરી પાડે છે.

CEPA ભારત માટે ઓમાન તરફથી અભૂતપૂર્વ ટેરિફ છૂટ સુરક્ષિત કરે છે. ઓમાને તેની 98.08% ટેરિફ લાઇન પર શૂન્ય-ડ્યુટી એક્સેસ ઓફર કરી છે, જે ઓમાનમાં ભારતની 99.38% નિકાસને આવરી લે છે. રત્નો અને આભૂષણો, કાપડ, ચામડું, ફૂટવેર, રમતગમતના સામાન, પ્લાસ્ટિક, ફર્નિચર, કૃષિ ઉત્પાદનો, એન્જિનિયરિંગ ઉત્પાદનો, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, તબીબી ઉપકરણો અને ઓટોમોબાઈલ્સ સહિતની તમામ મોટી શ્રમ-સઘન શાખાઓમાં સંપૂર્ણ ટેરિફ નાબૂદી મળે છે. ઉપરોક્તમાંથી, 97.96% ટેરિફ લાઇન પર તાત્કાલિક ટેરિફ નાબૂદીની ઓફર કરવામાં આવી રહી છે.

ભારત તેની કુલ ટેરિફ લાઇન (12556) ના 77.79% પર ટેરિફ ઉદારીકરણની ઓફર કરી રહ્યું છે જે મૂલ્યની દૃષ્ટિએ ઓમાનથી ભારતની 94.81% આયાતને આવરી લે છે. ઓમાન માટે નિકાસ રુચિ ધરાવતા ઉત્પાદનો અને જે ભારત માટે સંવેદનશીલ છે, તેના માટે ઓફર મોટે ભાગે ટેરિફ-રેટ ક્વોટા (TRQ) આધારિત ટેરિફ ઉદારીકરણ છે.

પોતાના હિતોના રક્ષણ માટે, ભારત દ્વારા સંવેદનશીલ ઉત્પાદનોને કોઈ પણ છૂટ આપ્યા વિના બાકાત શ્રેણીમાં રાખવામાં આવ્યા છે, ખાસ કરીને કૃષિ ઉત્પાદનો, જેમાં ડેરી, ચા, કોફી, રબર અને તમાકુ ઉત્પાદનો; સોનું અને ચાંદીના બુલિયન, જ્વેલરી; અન્ય શ્રમ-સઘન ઉત્પાદનો જેમ કે ફૂટવેર, રમતગમતના સામાન; અને ઘણી પાયાની ધાતુઓના સ્ક્રેપનો સમાવેશ થાય છે.

સેવા ક્ષેત્ર, જે ભારતની અર્થવ્યવસ્થાનું મજબૂત પ્રેરક બળ છે, તેને પણ વ્યાપક લાભો જોવા મળશે. ઓમાનની 12.52 અબજ યુએસ ડોલરની નોંધપાત્ર વૈશ્વિક સેવા આયાત, જેમાં ઓમાનની વૈશ્વિક આયાત બાસ્કેટમાં ભારતની નિકાસનો હિસ્સો 5.31% છે, જે ભારતીય સેવા પ્રદાતાઓ માટે નોંધપાત્ર બિનઉપયોગી સંભાવના સૂચવે છે. સમજૂતીમાં વ્યાપક અને દૂરંદેશી સેવા પેકેજ છે, જેમાં ઓમાન કોમ્પ્યુટર સંબંધિત સેવાઓ, વ્યાપારી અને વ્યાવસાયિક સેવાઓ, ઓડિયો-વિઝ્યુઅલ સેવાઓ, સંશોધન અને વિકાસ, શિક્ષણ અને આરોગ્ય સેવાઓ સહિતના ક્ષેત્રોના વ્યાપક સ્પેક્ટ્રમમાં નોંધપાત્ર પ્રતિબદ્ધતાઓ વિસ્તારી રહ્યું છે. આ પ્રતિબદ્ધતાઓ ભારતીય સેવા પ્રદાતાઓ માટે નોંધપાત્ર નવી તકો ખોલશે, ઉચ્ચ-મૂલ્યવાળી નોકરીના સર્જનને પ્રોત્સાહન આપશે અને બંને દેશો વચ્ચે વિસ્તરતા વ્યાપારી જોડાણને સમર્થન આપશે તેવી અપેક્ષા છે.

CEPAની મુખ્ય વિશેષતા ભારતીય વ્યાવસાયિકો માટે ઉન્નત ગતિશીલતા માળખું છે. પ્રથમ વખત, ઓમાને મોડ 4 હેઠળ વ્યાપક પ્રતિબદ્ધતાઓ ઓફર કરી છે, જેમાં ઇન્ટ્રા-કોર્પોરેટ ટ્રાન્સફરી માટેના ક્વોટામાં 20 ટકાથી 50 ટકાનો નોંધપાત્ર વધારો કરવામાં આવ્યો છે, સાથે કોન્ટ્રાક્ટ સર્વિસ સપ્લાયર્સ માટે રોકાણની લાંબી અનુમતિપાત્ર અવધિ - જે હાલના 90 દિવસથી વધારીને બે વર્ષ કરવામાં આવી છે, જે વધુ બે વર્ષ માટે લંબાવવાની સંભાવના ધરાવે છે. આ સમજૂતી એકાઉન્ટન્સી, ટેક્સેશન, આર્કિટેક્ચર, મેડિકલ અને સંલગ્ન સેવાઓ જેવા મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં કુશળ વ્યાવસાયિકો માટે વધુ ઉદાર પ્રવેશ અને રોકાણની શરતો પણ પૂરી પાડે છે, જે વધુ ઊંડા અને વધુ સીમલેસ વ્યાવસાયિક જોડાણને સમર્થન આપે છે.

CEPA વધુમાં ઓમાનમાં મુખ્ય સેવા ક્ષેત્રોમાં વાણિજ્યિક હાજરી દ્વારા ભારતીય કંપનીઓ દ્વારા 100 ટકા પ્રત્યક્ષ વિદેશી રોકાણની જોગવાઈ કરે છે, જે ભારતની સેવા ઉદ્યોગ માટે આ પ્રદેશમાં કામગીરી વિસ્તારવા માટે વિશાળ માર્ગ ખોલે છે. વધુમાં, બંને પક્ષો ઓમાનની અંશદાન આધારિત સામાજિક સુરક્ષા પ્રણાલી લાગુ થયા પછી સામાજિક સુરક્ષા સંકલન પર ભાવિ ચર્ચાઓ યોજવા માટે સંમત થયા છે, જે શ્રમ ગતિશીલતા અને કામદારોના રક્ષણને સરળ બનાવવા માટે દૂરંદેશી અભિગમ પ્રતિબિંબિત કરે છે.

સમજૂતીનું એક સીમાચિહ્નરૂપ તત્વ પરંપરાગત દવા પર ઓમાનની પ્રતિબદ્ધતા છે જે તમામ સપ્લાય મોડ્સમાં વિસ્તૃત છે, જે કોઈપણ દેશ દ્વારા કરવામાં આવેલી પ્રથમ આવી વ્યાપક પ્રતિબદ્ધતાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે અને ભારતની આયુષ અને વેલનેસ શાખાઓ માટે અખાત ક્ષેત્રમાં તેની તાકાત પ્રદર્શિત કરવાની નોંધપાત્ર તક ઊભી કરે છે.

ઉપરોક્ત સિવાય, CEPAમાં જોગવાઈઓ ટેરિફ છૂટ હોવા છતાં ચાલુ રહેલા બિન-ટેરિફ અવરોધોને પણ સંબોધિત કરે છે, જે વાસ્તવિક બજાર પ્રવેશને મર્યાદિત કરે છે.

2006માં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા પછી ઓમાને કોઈપણ દેશ સાથે હસ્તાક્ષર કરેલ આ પ્રથમ દ્વિપક્ષીય સમજૂતી છે.

કેન્દ્રીય વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી પિયુષ ગોયલે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના દૂરંદેશી માર્ગદર્શન બદલ ગહન કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરતા જણાવ્યું હતું કે: “ભારત-ઓમાન CEPA ઓમાન સાથે ભારતના ઐતિહાસિક મજબૂત સંબંધોને મજબૂત બનાવે છે અને એક મહત્વાકાંક્ષી અને સંતુલિત આર્થિક માળખું સૂચવે છે જે ભારતીય નિકાસકારો અને વ્યાવસાયિકો માટે તકોમાં નોંધપાત્ર વધારો કરે છે. તે ઓમાનના બજારમાં ભારતીય માલસામાન માટે લગભગ સાર્વત્રિક ડ્યુટી ફ્રી એક્સેસ અનલોક કરે છે, મુખ્ય ઉચ્ચ વૃદ્ધિ ક્ષેત્રોમાં સેવા પ્રતિબદ્ધતાઓ વિસ્તારે છે અને ભારતીય વ્યાવસાયિકો માટે વધુ ગતિશીલતા સુનિશ્ચિત કરે છે. આ સમજૂતી ખેડૂતો, કારીગરો, કામદારો, MSMEs ને લાભ આપતી સર્વસમાવેશક વૃદ્ધિ પ્રત્યે ભારતની પ્રતિબદ્ધતાને મજબૂત કરે છે જ્યારે મુખ્ય રાષ્ટ્રીય હિતોનું રક્ષણ કરે છે.”

CEPA દ્વિપક્ષીય વ્યાપારને નોંધપાત્ર રીતે વેગ આપશે, રોજગારી પેદા કરશે, નિકાસમાં વધારો કરશે, સપ્લાય ચેઈનને મજબૂત કરશે અને ભારત અને ઓમાન વચ્ચે ઊંડા, લાંબા ગાળાના આર્થિક જોડાણ માટે નવા માર્ગો ખોલશે તેવી અપેક્ષા છે.

SM/BS/GP/JD