વિદેશ મંત્રાલયે પોસ્ટ ઓફિસ નેટવર્કનો લાભ લેવા અને લોકોના નજીકના વિસ્તારમાં પાસપોર્ટ સેવાઓ પૂરી પાડવા માટે ટપાલ વિભાગ સાથે જોડાણ કર્યું છે; 30 નવેમ્બર 2025 સુધીમાં, 452 પોસ્ટ ઓફિસ પાસપોર્ટ સેવા કેન્દ્રો (POPSKs) કાર્યરત છે.

ઑક્ટોબરમાં રાષ્ટ્રીય ટપાલ સપ્તાહ દરમિયાન 5 અને 15 વર્ષના થતા બાળકોના ફરજિયાત બાયોમેટ્રિક અપડેટ માટે શાળાઓમાં 1,552 આધાર કેમ્પનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું; 4,335 આધાર નોંધણી અને 35,606 આધાર અપડેટ કરવામાં આવ્યા હતા.

જાન્યુઆરી 2025 થી નવેમ્બર 2025 સુધીમાં, 2.35 કરોડથી વધુ આધાર નોંધણી અને અપડેટ કરવામાં આવ્યા હતા, જેનાથી ₹129.13 કરોડની આવક થઈ હતી.

ટપાલ વિભાગે વર્ષ 2025 દરમિયાન હર ઘર તિરંગા અભિયાન 4.0 હેઠળ 28,13,627 રાષ્ટ્રીય ધ્વજનું સફળતાપૂર્વક વિતરણ કર્યું હતું.

જાન્યુઆરી 2025 થી નવેમ્બર 2025 સુધીમાં, 1,69,368 પ્રધાનમંત્રી રોજગાર સર્જન કાર્યક્રમ (PMEGP) એકમોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે.

મ્યુચ્યુઅલ ફંડ રોકાણકારો પાસેથી KYC દસ્તાવેજોના ઘરે-ઘરે જઈને સંગ્રહ અને ચકાસણી માટે ટપાલ વિભાગ, યુનિટ ટ્રસ્ટ ઓફ ઈન્ડિયા (UTI) અને સ્પેસિફાઈડ અન્ડરટેકિંગ ઓફ ધ યુનિટ ટ્રસ્ટ ઓફ ઈન્ડિયા (SUUTI) વચ્ચે સમજૂતી પત્રો (MoUs) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા; 30.11.2025 સુધીમાં આશરે 5 લાખ KYC વેરિફિકેશન પૂર્ણ કરવામાં આવ્યા છે.

AMFI સાથે નોંધાયેલી તમામ 50 એસેટ મેનેજમેન્ટ કંપનીઓના મ્યુચ્યુઅલ ફંડ રોકાણકારો માટે KYC વેરિફિકેશનને સુવ્યવસ્થિત કરવા એસોસિએશન ઓફ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ ઇન ઇન્ડિયા (AMFI) સાથે સીમાચિહ્નરૂપ MoU પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા; નિપ્પોન ઇન્ડિયા મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અને SBI મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ સાથે પણ MoU પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા.

ટપાલ વિભાગે દેશભરમાં BSNL સિમ કાર્ડના વેચાણ અને મોબાઈલ રિચાર્જ સેવાઓ માટે 1.64 લાખથી વધુ પોસ્ટ ઓફિસોના તેના અપ્રતિમ પોસ્ટલ નેટવર્કનો લાભ લેવા BSNL સાથે MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા.

ટપાલ વિભાગે, NRSC-ISRO અને IIT હૈદરાબાદના સહયોગથી, DIGIPIN ડિઝાઇન કર્યું છે, જે એક 10-અંકનો આલ્ફાન્યૂમેરિક કોડ છે જે ભારતભરની દરેક 4 × 4 મીટર ગ્રીડને વિશિષ્ટ રીતે ઓળખે છે; આ પહેલને એશિયન-પેસિફિક પોસ્ટલ યુનિયન (APPU) બિઝનેસ ફોરમ 2025માં ટપાલ ક્ષેત્રમાં નવીનતા માટે 'સ્પેશિયલ મેન્શન' એવોર્ડ મળ્યો.

વર્ષ દરમિયાન એક મુખ્ય સીમાચિહ્ન UPI-UPU ઇન્ટરલિંકેજનું સફળ લોન્ચિંગ હતું, જે ભારતની યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) ને UPU ના ઇન્ટરકનેક્શન પ્લેટફોર્મ (IP) સાથે જોડે છે.

ટપાલ વિભાગે માર્ચમાં યુનિવર્સલ પોસ્ટલ યુનિયનના નેજા હેઠળ જયપુરમાં પ્રથમ એશિયા-પેસિફિક પોસ્ટલ લીડર્સ ફોરમનું આયોજન કર્યું હતું; જેમાં એશિયા-પેસિફિક પોસ્ટલ યુનિયન (APPU) ના સેક્રેટરી જનરલ સહિત એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રના આશરે 28 દેશોના પ્રતિનિધિઓએ ભાગ લીધો હતો.

ઈન્ડિયા પોસ્ટ અને રશિયન પોસ્ટ વચ્ચે દ્વિપક્ષીય ઇન્ટરનેશનલ ટ્રેક પેકેટ સર્વિસ (ITPS) કરાર પર ડાક ભવન ખાતે ઔપચારિક રીતે હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.

1લી જાન્યુઆરી 2025 થી 30મી નવેમ્બર 2025ના સમયગાળા દરમિયાન 42 વિષયો પર સ્મારક ટપાલ ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી હતી; નોંધપાત્ર સ્મારકોમાં રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના 100 વર્ષ, કોડાઈકેનાલ સોલર ઓબ્ઝર્વેટરીના 125 વર્ષ, પ્રેસિડેન્ટ્સ બોડીગાર્ડ, સિક્કિમની રાજ્ય સ્થાપનાના 50 વર્ષ, વંદે માતરમના 150 વર્ષ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

1 જાન્યુઆરી 2025 થી 30 નવેમ્બર 2025 સુધી, 47 કસ્ટમાઇઝ્ડ માય સ્ટેમ્પ્સ બહાર પાડવામાં આવ્યા, જેમાં રાષ્ટ્રીય મહત્વના સ્ટેમ્પ્સ જેવા કે એન્જિનિયરિંગ અજાયબી, ચેનાબ રેલવે બ્રિજ; રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયાના 90 વર્ષ; કર્ણાટક રાજ્ય પોલીસના 50 વર્ષ; રાષ્ટ્રીય નમૂના સર્વે (NSS) ના 75 વર્ષ; અને પ્રખ્યાત પર્યાવરણવાદી ગૌરા દેવીની 100મી જન્મશતાબ્દીનો સમાવેશ થાય છે.

1. પોસ્ટ ઓફિસ પાસપોર્ટ સેવા કેન્દ્રો (POPSKs)

શિક્ષણ, કામની ઉત્તમ તકો અને અન્ય સામાજિક પ્રતિબદ્ધતાઓની શોધમાં ભારતીય વસ્તીની વધતી જતી ગતિશીલતાને ધ્યાનમાં લેતા, પાસપોર્ટ દરેક વ્યક્તિ માટે મેળવવો જરૂરી હોય તેવો એક આવશ્યક દસ્તાવેજ બની ગયો છે. પાસપોર્ટ સેવાઓની સતત વધતી જતી માંગને ધ્યાનમાં રાખીને અને જે નાગરિકોને અગાઉ પાસપોર્ટ મેળવવા માટે લાંબુ અંતર કાપવું પડતું હતું તેમને સુવિધા પૂરી પાડવા માટે, વિદેશ મંત્રાલયે પોસ્ટ ઓફિસ નેટવર્કનો લાભ લેવા અને પોસ્ટ ઓફિસ પાસપોર્ટ સેવા કેન્દ્રો (POPSKs) સ્થાપીને લોકોને તેમના નજીકના વિસ્તારમાં પાસપોર્ટ સેવાઓ પૂરી પાડવા માટે ટપાલ વિભાગ સાથે જોડાણ કર્યું છે. ટપાલ વિભાગ (DOP) અને વિદેશ મંત્રાલય (MEA) દ્વારા દરેક લોકસભા મતવિસ્તારમાં એક POPSK ખોલવાનું પરસ્પર નક્કી કરવામાં આવ્યું છે. 30.11.2025 સુધીમાં, 452 POPSKs કાર્યરત કરવામાં આવ્યા છે.

જાન્યુઆરી 2025 થી નવેમ્બર 2025ના સમયગાળા દરમિયાન 1.54 લાખ પોલીસ ક્લિયરન્સ સર્ટિફિકેટ (PCC) સહિત 29 લાખથી વધુ પાસપોર્ટ અરજીઓ પર પ્રક્રિયા કરવામાં આવી છે અને વિભાગ માટે ₹114.88 કરોડની આવક મેળવી છે.

જાન્યુઆરી 2025 થી નવેમ્બર 2025 દરમિયાન નીચે મુજબના 10 POPSKs કાર્યરત કરવામાં આવ્યા છે:

1. અરાકુ SO, આંધ્રપ્રદેશ સર્કલ (22.01.2025)
2. તિરુપુર HO, તમિલનાડુ સર્કલ (24.01.2025)
3. બખરા SO, બિહાર સર્કલ (22.03.2025)
4. રાજનગર SO, બિહાર સર્કલ (22.03.2025)
5. કલ્પેટ્ટા HO, કેરળ સર્કલ (09.04.2025)
6. ખરગોન HO, મધ્યપ્રદેશ સર્કલ (17.04.2025)
7. ભીંડ HO, મધ્યપ્રદેશ સર્કલ (19.04.2025)
8. કુશીનગર SO, ઉત્તર પ્રદેશ સર્કલ (30.04.2025)
9. મંડલા, મધ્યપ્રદેશ સર્કલ (14.11.2025)

10. પોલ્લાચી, તમિલનાડુ સર્કલ (29.11.2025)

 

Inauguration of Mandla POPSK, Madhya Pradesh Circle on 14.11.2025

Inauguration of Mandla POPSK, Madhya Pradesh Circle on 14.11.2025

2. પોસ્ટ ઓફિસ આધાર અપડેશન અને નોંધણી કેન્દ્ર

નાગરિકોના નજીકના વિસ્તારમાં નાગરિક-કેન્દ્રિત સેવાઓ પૂરી પાડવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે ભારતભરની પોસ્ટ ઓફિસોમાં તેર હજાર ત્રણસો બાવન (13,352) આધાર કેન્દ્રો સ્થાપવામાં આવ્યા હતા. આ પોસ્ટ ઓફિસ આધાર કેન્દ્રોની સુવિધાથી નાગરિકોને નવા આધાર કાર્ડ બનાવવા અને કોઈ ફેરફાર અથવા વિસંગતતાના કિસ્સામાં તેમના આધાર કાર્ડ અપડેટ કરવામાં ઘણી સુવિધા મળી છે. દેશના અંતરિયાળ વિસ્તારોમાં જનતા સુધી પહોંચવા માટે, ઇન્ડિયા પોસ્ટ દ્વારા પોસ્ટ ઓફિસોને મોબાઈલ/લેપટોપ આધાર કિટ્સનું વિતરણ પણ કરવામાં આવ્યું છે. આ આધાર મોબાઈલ/લેપટોપ કિટ્સને કારણે, હવે કેમ્પ મોડમાં આધાર અપડેશન/નોંધણી કરી શકાય છે, જે જનતાને, ખાસ કરીને DBT (ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર) લાભાર્થીઓને વિવિધ સરકારી યોજનાઓના લાભો મેળવવામાં મદદ કરે છે.

ટપાલ વિભાગે, આર્મી પોસ્ટલ સર્વિસ (APS) અને યુનિક આઈડેન્ટિફિકેશન ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (UIDAI) ના સહયોગથી સંરક્ષણ કર્મચારીઓ માટે આધાર સેવાઓ શરૂ કરી છે. સિયાચીન ખાતે આધાર કેન્દ્ર કાર્યરત કરવામાં આવ્યું છે, જે દેશનું સૌથી ઊંચું આધાર કેન્દ્ર છે. અત્યાર સુધીમાં, APSમાં 110 આધાર કેન્દ્રો કાર્યરત છે. ઑક્ટોબર 2025માં રાષ્ટ્રીય ટપાલ સપ્તાહ દરમિયાન 5 અને 15 વર્ષના થતા બાળકોના ફરજિયાત બાયોમેટ્રિક અપડેટ માટે શાળાઓમાં 1,552 આધાર કેમ્પનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં 4,335 આધાર નોંધણી અને 35,606 આધાર અપડેટ કરવામાં આવ્યા હતા. જાન્યુઆરી 2025 થી નવેમ્બર 2025 દરમિયાન, 2.35 કરોડથી વધુ આધાર નોંધણી અને અપડેટ કરવામાં આવ્યા છે, જેનાથી ₹129.13 કરોડની આવક થઈ છે.

મુખ્યત્વે બે (2) પ્રકારની સેવાઓ પોસ્ટ ઓફિસ આધાર કેન્દ્રોમાં પૂરી પાડવામાં આવે છે:

1. પોસ્ટ ઓફિસ આધાર કેન્દ્રોમાં નીચે મુજબની સેવાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે:
2. આધાર નોંધણી (Aadhaar Enrolment): i. નોંધણીની પ્રક્રિયામાં રહેવાસીઓની વસ્તી વિષયક (demographic) અને બાયોમેટ્રિક માહિતીને ઇલેક્ટ્રોનિક રીતે લેવાનો સમાવેશ થાય છે.
3. આધાર અપડેશન (Aadhaar Updation): i. ફરજિયાત અપડેટ: આધારમાં વિગતોનું અપડેટ દર દસ વર્ષે એકવાર કરવું ફરજિયાત છે. ii. વસ્તી વિષયક અપડેશન (Demographic Updation): જેમ કે નામ, ઇમેઇલ ID, મોબાઈલ નંબર, સરનામું, જન્મ તારીખ વગેરેનું અપડેટ. iii. બાયોમેટ્રિક અપડેશન (Biometric Updation): ચહેરાના ફોટા, 10 આંગળીઓના નિશાન (fingerprints) અને આંખની કીકી (iris) સહિતની વિગતો પોસ્ટ ઓફિસો દ્વારા અપડેટ કરવામાં આવે છે.

 

Aadhaar Centre, Ambala GPO, Haryana Circle

 

Aadhaar Centre, Indore GPO, Madhya Pradesh Circle

Aadhaar Camp at Geeta Adarsh Vidyalaya, Solan Division, Himachal Pradesh Circle

 

સી એમ રાઈઝ સ્કૂલ ખાતે આધાર કેમ્પ, છિંદવાડા ડિવિઝન, મધ્યપ્રદેશ સર્કલ

3. હર ઘર તિરંગા અભિયાન 2025

ભારતની આઝાદીની ઉજવણી કરવા માટે સંસ્કૃતિ મંત્રાલય અને MyGov દ્વારા ચલાવવામાં આવતા 'હર ઘર તિરંગા' અભિયાનમાં નાગરિકોની વ્યાપક ભાગીદારીને સરળ બનાવવા માટે, ટપાલ વિભાગે વર્ષ 2025 દરમિયાન હર ઘર તિરંગા અભિયાન 4.0 હેઠળ 28,13,627 રાષ્ટ્રીય ધ્વજનું સફળતાપૂર્વક વિતરણ કર્યું હતું. અભિયાન દરમિયાન ઓફલાઇન વેચાણ/વિતરણ માટે દરેક પોસ્ટ ઓફિસમાં રાષ્ટ્રીય ધ્વજ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવ્યા હતા અને ઓનલાઇન વેચાણ/વિતરણ માટે ઈ-પોસ્ટઓફિસ પોર્ટલ (e-PostOffice Portal) દ્વારા પણ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવ્યા હતા. આ અભિયાનમાં ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, ટપાલ કર્મચારીઓએ વ્યાપક રેલીઓ, પ્રભાત ફેરીઓ, ઘરે-ઘરે જઈને પ્રચાર, બાઇક રેલીઓ, શાળાના બાળકો માટે પત્ર-લેખન અને રાખડી બનાવવાની સ્પર્ધાઓ વગેરેનું આયોજન કર્યું હતું.

 

ઉત્તર પ્રદેશ સર્કલના આગ્રા ડિવિઝન ખાતે ટપાલ કર્મચારીઓ દ્વારા તિરંગા રેલી

4. પ્રધાનમંત્રી રોજગાર સર્જન કાર્યક્રમ (PMEGP) એકમોની ભૌતિક ચકાસણી:

પ્રધાનમંત્રી રોજગાર સર્જન કાર્યક્રમ (PMEGP) એકમોની ભૌતિક ચકાસણી માટે ટપાલ વિભાગ અને ખાદી અને ગ્રામોદ્યોગ આયોગ (KVIC) વચ્ચે 20.08.2024 ના રોજ એક સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. આ ચકાસણી પ્રધાનમંત્રી રોજગાર સર્જન કાર્યક્રમ હેઠળ લાભાર્થીઓના લોન ખાતામાં સરકારી સબસિડીના એડજસ્ટમેન્ટને સરળ બનાવશે. 'પ્રૂફ ઓફ કન્સેપ્ટ' સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરવામાં આવ્યું છે અને 20 ઓગસ્ટ 2024 થી સમગ્ર ભારતમાં તબક્કાવાર રીતે તેનો અમલ શરૂ કરવામાં આવ્યો છે. જાન્યુઆરી 2025 થી નવેમ્બર 2025 દરમિયાન, 1,69,368 PMEGP એકમોની ચકાસણી કરવામાં આવી છે.

 

બિહાર સર્કલના ટપાલ કર્મચારીઓ દ્વારા KVIC યુનિટની ચકાસણી

5. KYC (Know Your Customer) દસ્તાવેજોની ચકાસણી/સંગ્રહ:

મ્યુચ્યુઅલ ફંડ રોકાણકારો પાસેથી KYC દસ્તાવેજોના ઘરે-ઘરે જઈને સંગ્રહ અને ચકાસણી માટે ટપાલ વિભાગ અને યુનિટ ટ્રસ્ટ ઓફ ઈન્ડિયા (UTI) વચ્ચે 24.07.2023ના રોજ અને ટપાલ વિભાગ તથા સ્પેસિફાઈડ અન્ડરટેકિંગ ઓફ ધ યુનિટ ટ્રસ્ટ ઓફ ઈન્ડિયા (SUUTI) વચ્ચે 23.04.2024 ના રોજ સમજૂતી પત્રો (MoUs) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે. 30.11.2025 સુધીમાં આશરે 5 લાખ KYC વેરિફિકેશન પૂર્ણ કરવામાં આવ્યા છે.

નવી પહેલ: ઇન્ડિયા પોસ્ટ દ્વારા KYC વેરિફિકેશન

ઇન્ડિયા પોસ્ટના પોસ્ટમેન અને અન્ય ફિલ્ડ ઓફિશિયલ દ્વારા કરવામાં આવતું KYC વેરિફિકેશન ઔપચારિક નાણાકીય પ્રણાલી અને સમાજના વંચિત વર્ગો વચ્ચેના અંતરને ઘટાડે છે, જે આર્થિક સશક્તિકરણ અને નાણાકીય સમાવેશને પ્રોત્સાહન આપે છે, અસમાનતા ઘટાડે છે અને રાષ્ટ્રના એકંદર વિકાસમાં ફાળો આપે છે. ટપાલ વિભાગ (DoP) અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ કંપનીઓ વચ્ચે તેમના રોકાણકારોના KYC વેરિફિકેશન માટેનું જોડાણ એ રોકાણકારો માટે KYC પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત અને સરળ બનાવવાની એક પહેલ છે. ટપાલ વિભાગે (DoP) તેમના રોકાણકારોના KYC વેરિફિકેશન માટે અનુક્રમે 03.04.2025 અને 29.04.2025ના રોજ નિપ્પોન ઇન્ડિયા મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અને SBI મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ સાથે MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે.

ટપાલ વિભાગે (DoP) 17.07.2025ના રોજ એસોસિએશન ઓફ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ ઇન ઇન્ડિયા (AMFI) સાથે એક ઐતિહાસિક MoU પર પણ હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જેથી AMFI સાથે નોંધાયેલી તમામ 50 એસેટ મેનેજમેન્ટ કંપનીઓના મ્યુચ્યુઅલ ફંડ રોકાણકારો માટે KYC વેરિફિકેશન પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત કરી શકાય. આ ભાગીદારી દ્વારા, ટપાલ વિભાગ તેના 1.64 લાખ પોસ્ટ ઓફિસોના નેટવર્કનો ઉપયોગ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ રોકાણકારોને KYC દસ્તાવેજો પૂર્ણ કરવા અને ચકાસવામાં મદદ કરવા માટે કરશે, જે તેમને "KYC Validated" સ્ટેટસ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરશે. આ પહેલ દેશના દૂરના ખૂણે રહેતા જૂના રોકાણકારો માટે નિયમનકારી પાલન સુનિશ્ચિત કરવા તરફનું એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. તે રોકાણકારોને તેમના ફોલિયો પુનઃજીવિત કરવામાં અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં અવરોધ વિના રોકાણ ચાલુ રાખવામાં મદદ કરશે. આ પાથબ્રેકિંગ પહેલ નાણાકીય સમાવેશને પ્રોત્સાહન આપે છે, ખાસ કરીને દૂરના અને સેવા વંચિત વિસ્તારોમાં, અને સુરક્ષિત તથા કાર્યક્ષમ રોકાણકાર સેવા સુનિશ્ચિત કરવા માટે SEBI ના નિયમોનું પાલન કરે છે.

 

03.04.2025 ના રોજ ટપાલ વિભાગ અને NIPPON India MF વચ્ચે સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર

29.04.2025 ના રોજ ટપાલ વિભાગ (Department of Posts) અને SBI મ્યુચ્યુઅલ ફંડ (SBIMF) વચ્ચે સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા

 

17.07.2025 ના રોજ ટપાલ વિભાગ (DoP) અને એસોસિએશન ઓફ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ ઇન ઇન્ડિયા (AMFI) વચ્ચે ઐતિહાસિક સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.

નવી પહેલ: ઇન્ડિયા પોસ્ટ દ્વારા મ્યુચ્યુઅલ ફંડનું વિતરણ

ટપાલ વિભાગ (DoP) અને એસોસિએશન ઓફ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ ઇન ઇન્ડિયા (AMFI) એ મુંબઈમાં AMFI ના 30મા સ્થાપના દિવસની ઉજવણી દરમિયાન 22.08.2025 ના રોજ એક અગ્રણી MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.

આ ઐતિહાસિક સમજૂતી એક નવા સર્વિસ મોડેલની શરૂઆત કરે છે જ્યાં ઇન્ડિયા પોસ્ટ તેના વ્યાપક પોસ્ટલ નેટવર્ક દ્વારા મ્યુચ્યુઅલ ફંડ રોકાણોને સરળ બનાવવા માટે વિતરક તરીકે કાર્ય કરશે, જે ખાસ કરીને ગ્રામીણ અને અર્ધ-શહેરી વિસ્તારોના નાગરિકોને લાભ આપશે. ટપાલ વિભાગના કર્મચારીઓ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ વિતરકો તરીકે કાર્ય કરશે જેથી નાના નગરો અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મ્યુચ્યુઅલ ફંડની પહોંચ વધારી શકાય, જ્યાં વ્યવસ્થિત નાણાકીય ઉત્પાદનોની ઉપલબ્ધતા પરંપરાગત રીતે મર્યાદિત રહી છે.

ઇન્ડિયા પોસ્ટ દેશભરના ગ્રામીણ અને અર્ધ-શહેરી વિસ્તારોમાં વ્યાપક હાજરી ધરાવે છે, જ્યાં મ્યુચ્યુઅલ ફંડ રોકાણો વિશે જાગૃતિ પ્રમાણમાં ઓછી છે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય દેશભરની પોસ્ટ ઓફિસોના વિશ્વાસ અને પહોંચનો લાભ લઈને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ઉત્પાદનોની પહોંચને વિસ્તૃત કરવાનો છે.

 

22.08.2025 ના રોજ ટપાલ વિભાગ અને AMFI વચ્ચે સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર

નવી પહેલ: BSNL સિમ કાર્ડનું વેચાણ અને રિચાર્જ

17.09.2025 ના રોજ ટપાલ વિભાગ અને BSNL વચ્ચે સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર

ભારત સરકારના સંચાર મંત્રાલય હેઠળના ટપાલ વિભાગ (DoP) અને ભારત સંચાર નિગમ લિમિટેડ (BSNL) એ ભારતભરમાં BSNL ની મોબાઈલ કનેક્ટિવિટી પહોંચનો વિસ્તાર કરવા માટે 17.09.2025ના રોજ નવી દિલ્હીમાં એક સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે.

આ કરાર હેઠળ, ટપાલ વિભાગ દેશભરમાં BSNL સિમ કાર્ડના વેચાણ અને મોબાઈલ રિચાર્જ સેવાઓ માટે 1.64 લાખથી વધુ પોસ્ટ ઓફિસોના તેના અપ્રતિમ પોસ્ટલ નેટવર્કનો લાભ લેશે. આ સહયોગ દ્વારા, પોસ્ટ ઓફિસો BSNL માટે પોઈન્ટ ઓફ સેલ (PoS), મોબાઈલ સિમ વેચાણ અને મોબાઈલ રિચાર્જ માટે કાર્ય કરશે. BSNL સિમ સ્ટોક અને તાલીમ પૂરી પાડશે, જ્યારે ટપાલ વિભાગ BSNL માટે નવા ગ્રાહકો મેળવશે અને પ્રમાણિત અને સુરક્ષિત રીતે વ્યવહારોની સુવિધા આપશે.

આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય BSNLની ટેલિકોમ સેવાઓને વધુ સુલભ અને સસ્તી બનાવવાનો છે, ખાસ કરીને દેશના અંતરિયાળ ભાગોમાં રહેતા નાગરિકો માટે જેઓ ઘણીવાર મર્યાદિત કનેક્ટિવિટી સાથે સંઘર્ષ કરે છે. પોસ્ટ ઓફિસોને સર્વિસ પોઈન્ટ તરીકે સક્ષમ કરીને, આ ભાગીદારી ડિજિટલ વિભાજનને દૂર કરવા, ગ્રામીણ પરિવારોને મોબાઈલ સેવાઓ સાથે સશક્ત બનાવવા અને ડિજિટલ ઇન્ડિયા, નાણાકીય સમાવેશ અને સામાજિક-આર્થિક વિકાસના વ્યાપક લક્ષ્યોને આગળ વધારવા માંગે છે. 'પ્રૂફ ઓફ કન્સેપ્ટ' આસામમાં લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો, જ્યાં તેણે પહેલેથી જ નોંધપાત્ર સફળતા દર્શાવી છે.

આગામી પહેલ:

1. ટેલિકોમ રેગ્યુલેટરી ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા (TRAI) માટે ગ્રામીણ ડિજિટલ કનેક્ટિવિટી સર્વે: આ આગામી પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ્ય ડાક સેવકોને સમર્પિત મોબાઈલ એપ્લિકેશનનો ઉપયોગ કરીને 6.5 લાખ ગામડાઓમાં BSNL, Jio, Airtel, Vodafone અને અન્ય દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવતી ટેલિકોમ સેવાઓની ગુણવત્તા અને ઝડપનો સર્વે કરવા સક્ષમ બનાવીને ગ્રામીણ કનેક્ટિવિટીમાં પરિવર્તન લાવવાનો છે. આ પહેલ નેટવર્ક ગેપ્સને ચોકસાઈથી ઓળખવામાં અને ગ્રામીણ ટેલિકોમ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં સુધારા કરવામાં મદદ કરશે. ટપાલ વિભાગ અને TRAI વચ્ચે ડિસેમ્બર 2025 માં એક સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર કરવાનું આયોજન છે.
2. ઓનસાઈટ MSME ઉદ્યમ નોંધણી વેરિફિકેશન: આ પ્રોજેક્ટ ટપાલ વિભાગના ફિલ્ડ સ્ટાફને 3.69 કરોડ નોંધાયેલ સાહસોની વિગતોની ચકાસણી કરવા સક્ષમ બનાવીને ઉદ્યમ નોંધણી પોર્ટલ (URP) ની વિશ્વસનીયતા વધારવા માંગે છે. વિવિધ સરકારી યોજનાઓ હેઠળના લાભો ટપાલ વિભાગ દ્વારા ચકાસણી પછી જ રિલીઝ કરવામાં આવશે. આ પ્રોજેક્ટ માટે ટપાલ વિભાગ અને MSME મંત્રાલય વચ્ચે ડિસેમ્બર 2025માં MoU થવાની અપેક્ષા છે.
3. ઉદ્યમ આસિસ્ટ પોર્ટલ ક્રેડિટ પાયલોટ (SIDBI સાથે): આ પ્રોજેક્ટ ટપાલ વિભાગના ફિલ્ડ સ્ટાફ દ્વારા 2.73 કરોડ અનૌપચારિક લઘુ સાહસો (IMEs) ની વિગતો ચકાસવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. ડેટાને પ્રમાણિત કરીને, આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય સાહસિકતાને ટેકો આપવાનો અને નાના વ્યવસાયોને ટકાઉ આવક ઊભી કરવામાં મદદ કરવાનો છે. ટપાલ વિભાગ અને MSME મંત્રાલય વચ્ચે ડિસેમ્બર 2025 માં આ માટે MoU પર હસ્તાક્ષર કરવાનું નિર્ધારિત છે.

FS વિભાગ e-KYC: નવા ગ્રાહકોને જોડવા માટે 06.01.2025 થી સમગ્ર ભારતમાં તમામ વિભાગીય પોસ્ટ ઓફિસોમાં આધાર-આધારિત e-KYC (ઇલેક્ટ્રોનિક નો યોર કસ્ટમર) રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. e-KYC એ ઇલેક્ટ્રોનિક રેકોર્ડ્સ દ્વારા ગ્રાહકોની ઓળખ ચકાસવાની ડિજિટલ પદ્ધતિ છે. નવેમ્બર 2025 સુધીમાં, e-KYC સુવિધા દ્વારા કુલ 1,09,878 ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે અને 24,45,029 વ્યવહારો કરવામાં આવ્યા છે.

નવું એટીએમ (ATM) નેટવર્ક: ટપાલ વિભાગે સેવા વિતરણ અને ગ્રાહક સુવિધા વધારવા માટે દેશભરમાં તેના ATM નેટવર્કની વ્યાપક સુધારણા હાથ ધરી છે. તમામ 1,000 ATM સાઇટ્સ પર નવું અને અપગ્રેડેડ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પૂરું પાડવામાં આવી રહ્યું છે. આ આધુનિકીકરણથી સિસ્ટમની વિશ્વસનીયતા અને વ્યવહાર કાર્યક્ષમતામાં નોંધપાત્ર સુધારો થયો છે.

DAC વિભાગ ટપાલ વિભાગે, NRSC-ISRO અને IIT હૈદરાબાદના સહયોગથી DIGIPIN ડિઝાઇન કર્યું છે, જે 10-અંકનો આલ્ફાન્યૂમેરિક કોડ છે જે ભારતભરની દરેક 4 × 4 મીટર ગ્રીડને વિશિષ્ટ રીતે ઓળખે છે. અક્ષાંશ અને રેખાંશ કોઓર્ડિનેટ્સમાંથી જનરેટ થયેલ DIGIPIN, કાયમી, GIS-આધારિત ડિજિટલ ઓળખકર્તા તરીકે કાર્ય કરે છે. DIGIPIN 7 માર્ચ 2025 ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારબાદ 27 મે 2025 ના રોજ "Know Your DIGIPIN" નામની વેબ એપ્લિકેશન લોન્ચ કરવામાં આવી હતી.

વિશેષ ઉલ્લેખ: ડિસેમ્બર 2025 માં, બેંગકોકમાં એશિયન-પેસિફિક પોસ્ટલ યુનિયન (APPU) બિઝનેસ ફોરમ 2025 માં ટપાલ ક્ષેત્રમાં નવીનતા માટે આ પહેલને 'સ્પેશિયલ મેન્શન' એવોર્ડ મળ્યો.

આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધો અને વૈશ્વિક બિઝનેસ વિભાગ 28મી યુનિવર્સલ પોસ્ટલ યુનિયન (UPU) કોંગ્રેસ 8 થી 19 સપ્ટેમ્બર 2025 દરમિયાન દુબઈમાં યોજાઈ હતી. ભારત કાઉન્સિલ ઓફ એડમિનિસ્ટ્રેશન (CA) અને પોસ્ટલ ઓપરેશન્સ કાઉન્સિલ (POC) બંનેમાં ફરીથી ચૂંટાયું છે.

આ વર્ષનું એક મુખ્ય સીમાચિહ્ન UPI–UPU ઇન્ટરલિંકેજનું સફળ લોન્ચિંગ હતું, જે ભારતના યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) ને UPUના ઇન્ટરકનેક્શન પ્લેટફોર્મ (IP) સાથે જોડે છે. ટપાલ વિભાગે પાન આફ્રિકન પોસ્ટલ યુનિયન (PAPU), પોસ્ટલ યુનિયન ઓફ ધ અમેરિકા, સ્પેન અને પોર્ટુગલ (PUASP), અને કેરેબિયન પોસ્ટલ યુનિયન (CPU) સાથે લેટર ઓફ ઇન્ટેન્ટ (LoI) પર હસ્તાક્ષર કરીને વૈશ્વિક દક્ષિણ (Global South) સાથે જોડાણને મજબૂત બનાવ્યું છે.

ટપાલ વિભાગે 19 થી 21 માર્ચ, 2025 દરમિયાન યુનિવર્સલ પોસ્ટલ યુનિયનના નેજા હેઠળ જયપુરમાં પ્રથમ એશિયા-પેસિફિક પોસ્ટલ લીડર્સ ફોરમનું પણ આયોજન કર્યું હતું. આ ફોરમમાં એશિયા-પેસિફિક પોસ્ટલ યુનિયન (APPU) ના સેક્રેટરી જનરલ સહિત આશરે 28 દેશોના પ્રતિનિધિઓએ ભાગ લીધો હતો.

વધુમાં, ઈન્ડિયા પોસ્ટ અને રશિયન પોસ્ટ વચ્ચે દ્વિપક્ષીય ઇન્ટરનેશનલ ટ્રેક પેકેટ સર્વિસ (ITPS) કરાર પર 4 થી ડિસેમ્બર 2025 ના રોજ ડાક ભવન ખાતે ઔપચારિક રીતે હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. આ કરાર બંને ટપાલ વહીવટીતંત્રો વચ્ચે આંતરરાષ્ટ્રીય ટ્રેક પેકેટ કન્સાઇનમેન્ટના વિનિમય, હેન્ડલિંગ, ટ્રેકિંગ અને ડિલિવરી માટેનું માળખું સ્થાપિત કરે છે.

 

ડાક ઘર નિકાસ કેન્દ્ર (DNK)

ડાક ઘર નિકાસ કેન્દ્ર (DNK) એ ટપાલ વિભાગની એક પરિવર્તનકારી રાષ્ટ્રીય પહેલ છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય નાના ઉત્પાદકો, કારીગરો, વણકરો, મહિલા સાહસિકો, સ્વ-સહાય જૂથો (SHGs), MSMEs અને ગ્રામીણ સાહસોને વચેટિયાઓ વગર વૈશ્વિક બજારોમાં સીધી નિકાસ કરવા સક્ષમ બનાવીને નિકાસનું લોકશાહીકરણ કરવાનો છે. આ પહેલ ભારતીય કસ્ટમ્સ અને ડિરેક્ટોરેટ જનરલ ઓફ ફોરેન ટ્રેડ (DGFT) ના સહયોગથી લાગુ કરવામાં આવી છે. DNK એ ભારતની નિકાસ સુવિધાના ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને 20 ફોરેન પોસ્ટ ઓફિસ (FPOs) થી વધારીને 762 જિલ્લાઓમાં 1,013 સમર્પિત DNKs સુધી વિસ્તૃત કર્યું છે, જેમાં ઉત્તર પૂર્વીય પ્રદેશમાં 122 DNKs નો સમાવેશ થાય છે, જેનાથી અંતરિયાળ વિસ્તારોમાં વ્યવસાયોના ઘરઆંગણે નિકાસ સેવાઓ પહોંચી છે.

DNK એક સિંગલ ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ દ્વારા એન્ડ-ટુ-એન્ડ ફિજિટલ (ફિઝિકલ + ડિજિટલ) નિકાસ સક્ષમ ઇકોસિસ્ટમ પ્રદાન કરે છે. નિકાસકારો નિકાસનું સંપૂર્ણ જીવનચક્ર પૂર્ણ કરી શકે છે—એક વખતની નોંધણી, KYC, સેલ્ફ-બુકિંગ, લેબલ જનરેશન, ઇન્વોઇસ અને દસ્તાવેજ અપલોડ, ફેસલેસ કસ્ટમ્સ એસેસમેન્ટ, ડિજિટલ કમ્પ્લાયન્સ, લેટ એક્સપોર્ટ ઓર્ડર (LEO), ઓનલાઇન પેમેન્ટ્સ, શિપમેન્ટ ટ્રેકિંગ અને ઈ-પોસ્ટલ બિલ ઓફ એક્સપોર્ટ ડાઉનલોડ કરવાની જોગવાઈ વગેરે. આનાથી કાગળ આધારિત અને સમય માંગી લેતી પ્રક્રિયાઓ દૂર થઈ છે, ટ્રાન્ઝેક્શનનો સમય 2-3 દિવસથી ઘટ્યો છે, ખર્ચમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે અને પારદર્શિતામાં સુધારો થયો છે.

આ પહેલના પરિણામે ટપાલ નિકાસ પ્રક્રિયાઓનું સંપૂર્ણ ડિજિટલાઇઝેશન થયું છે. DNK નું ICEGATE, DGFT, GSTN, સેન્ટ્રલ ડ્રગ્સ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઈઝેશન (CDSCO), RBI અને વૈશ્વિક પોસ્ટલ નેટવર્ક્સ સાથે સીમલેસ સંકલન નિયમનકારી પાલન અને સરળ ક્રોસ-બોર્ડર હિલચાલ સુનિશ્ચિત કરે છે. અત્યાર સુધીમાં, DNK એ આશરે ₹287 કરોડના નિકાસ મૂલ્ય સાથે 12.31 લાખથી વધુ નિકાસ શિપમેન્ટની સુવિધા આપી છે.

DNK એ લિંગ-સમાવેશી અને સામાજિક રીતે પ્રભાવશાળી પહેલ છે, જે મહિલા સંચાલિત સાહસો અને ગ્રામીણ કારીગરોને વૈશ્વિક વેપારમાં ભાગ લેવા માટે સશક્ત બનાવે છે. આ પહેલને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ માન્યતા મળી છે, જેમાં જિનીવા ખાતે પ્રથમ UPU ટ્રેડ પોસ્ટ એવોર્ડ્સ 2023માં મહિલાઓની નિકાસમાં ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 'સ્પેશિયલ રેકગ્નિશન એવોર્ડ' અને 2024માં એશિયા-પેસિફિક પોસ્ટલ યુનિયન દ્વારા 'સ્પેશિયલ મેન્શન એવોર્ડ' નો સમાવેશ થાય છે. વિભાગે 2025માં ચેન્નાઈ, મુંબઈ, વડોદરા અને લખનઉ ખાતે રાષ્ટ્રીય કક્ષાની વર્કશોપનું આયોજન કર્યું હતું.

ફિલાટેલી (Philately) વિભાગ

1. સ્ટેમ્પ બહાર પાડવામાં આવ્યા

 

1.1 સ્મારક ટપાલ ટિકિટ (Commemorative Postage Stamp) 1લી જાન્યુઆરી 2025 થી 30મી નવેમ્બર 2025ના સમયગાળા દરમિયાન 42 વિષયો પર સ્મારક ટપાલ ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી હતી. કેટલીક નોંધપાત્ર સ્મારક ટિકિટોમાં રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના 100 વર્ષ, કોડાઈકેનાલ સોલર ઓબ્ઝર્વેટરીના 125 વર્ષ, પ્રેસિડેન્ટ્સ બોડીગાર્ડ, સિક્કિમની રાજ્ય સ્થાપનાના 50 વર્ષ, વંદે માતરમના 150 વર્ષ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

ઇન્ડિયા પોસ્ટ, MyGov, વિદેશ મંત્રાલય (MEA) અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રના સહયોગથી, સંયુક્ત રાષ્ટ્રના 80 વર્ષ નિમિત્તે દેશવ્યાપી સ્ટેમ્પ ડિઝાઇન સ્પર્ધાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. જેમાં દેશભરમાંથી આશરે 7.4 લાખ વિદ્યાર્થીઓએ ભાગ લીધો હતો. શ્રેષ્ઠ ત્રણ ડિઝાઇનોનો ઉપયોગ કરીને સ્મારક ટપાલ ટિકિટ, FDC અને બ્રોશર બનાવવામાં આવ્યા હતા, જે 24 ઓક્ટોબર, 2025 ના રોજ બહાર પાડવામાં આવ્યા હતા.

વર્ષ 2025માં, ટપાલ વિભાગે ઈઝરાયેલ સાથેના જોઈન્ટ ઈશ્યુ તેમજ પોર્ટુગલ સાથે રાજદ્વારી સંબંધોની પુનઃસ્થાપનાના 50 વર્ષ; માલદીવ સાથેના 60 વર્ષ; ફિલિપાઈન્સ સાથેના 75 વર્ષ; અને મંગોલિયા સાથેના 70 વર્ષ નિમિત્તે સંયુક્ત સ્મારક ટિકિટો બહાર પાડી હતી. આ ઉપરાંત, એમ.એસ. સ્વામીનાથન, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ, લક્ષ્મીદાસ બોરકર જેવી મહાન હસ્તીઓ તેમજ બિહારના G.I. ઉત્પાદનો, મહાકુંભ અને આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની વિરાસત દર્શાવતી ટિકિટો પણ બહાર પાડવામાં આવી હતી.

1.2 કસ્ટમાઇઝ્ડ માય સ્ટેમ્પ (Customized My Stamp) કસ્ટમાઇઝ્ડ માય સ્ટેમ્પ એ ટપાલ ટિકિટોની વ્યક્તિગત શીટ છે જેમાં કોર્પોરેટ, સંસ્થાઓ અને ટ્રસ્ટો કસ્ટમાઇઝ્ડ શીટ્સ પ્રિન્ટ કરાવી શકે છે. 1લી જાન્યુઆરી 2025 થી 30મી નવેમ્બર 2025 દરમિયાન 47 કસ્ટમાઇઝ્ડ માય સ્ટેમ્પ બહાર પાડવામાં આવ્યા છે.

વર્ષ દરમિયાન, પોસ્ટ વિભાગે રાષ્ટ્રીય મહત્વના અનેક કસ્ટમાઇઝ્ડ 'માય સ્ટેમ્પ' રિલીઝ કર્યા. આમાં એન્જિનિયરિંગ અજાયબી, ચેનાબ રેલવે બ્રિજ; રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયાના 90 વર્ષ; કર્ણાટક રાજ્ય પોલીસના 50 વર્ષ; રાષ્ટ્રીય નમૂના સર્વે (NSS) ના 75 વર્ષ; અને પ્રખ્યાત પર્યાવરણવાદી ગૌરા દેવીની 100મી જન્મશતાબ્દી દર્શાવતો માય સ્ટેમ્પનો સમાવેશ થાય છે.

2. 1 જાન્યુઆરી, 2025 થી 30 નવેમ્બર, 2025 દરમિયાન સ્મારક ટપાલ ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી

Sl.No.	Name of Stamp	Date of release	Denomination	Category
1	Peasant Uprising of Patharughat-1894	28.01.2025	500 p	Event
2	India Israel	11.02.2025	5000 p, 5000 p	Joint Issue
3	Maha Kumbh 2025	13.02.2025	1500 p	Event
4	National School of Drama	16.02.2025	1000 p, 1000 p	Institution
5	G.I. Products of Bihar	11.03.2025	500 p, 500 p, 500 p, 500 p, 500 p	Thematic
6	5th Battalion the Rajput Regiment	22.03.2025	500 p	Institution
7	Mata Karma	25.03.2025	500 p	Personality
8	50 Years of reestablishment of Diplomatic Relations between India and Portugal	07.04.2025	5000 p, 5000 p	Joint Issue
9	Birth Centenary of Legends	01.05.2025	2500 p	Personality
10	125 Years of Kodaikanal Solar Observatory	16.05.2025	500 p	Institution
11	50 Years of Statehood of Sikkim	29.05.2025	500 p	Event
12	300th Birth Anniversary of Ahilya Bai Holkar	31.05.2025	500 p	Personality
13	125 Years of RajBhawan Nainital	20.06.2025	500 p	Institution
14	11th International Day of Yoga	21.06.2025	500 p	Event
15	100th Birth Anniversary of Acharya Vidyanand	28.06.2025	500 p	Personality
16	125th Birth Anniversary of SYAMA PRASAD MOOKERJEE	9.07.2025	500 p	Personality
17	Chandrabhanu Gupta	13.07.2025	500 p	Personality
18	Centenary Celebration of Mysore Medical College and Research Institute	17.07.2025	500 p	Institution
19	Rani Chennabhairadevi	24.07.2025	500 p	Personality
20	60 Years of establishment of Diplomatic Relations Between India and Maldives	25.07.2025	6000 p, 6000 p	Joint Issue
21	Purshottamdas H. Purohit	02.08.2025	500 p	Personality
22	75th Anniversary of India-Philippines Diplomatic Relations	05.08.2025	5000 p, 5000 p	Joint Issue
23	M.S.Swaminathan	07.08.2025	500 p	Personality
24	Laxmidas Borkar	17.08.2025	500 p	Personality
25	Vithalbhai Patel First Indian Elected Speaker	24.08.2025	500 p	Personality
26	Sri Madhvacharya	30.08.2025	500 p	Personality
27	Centenary Year of Ranchi Institute of Neuro-Psychiatry and Allied Sciences	04.09.2025	500 p	Institution
28	President's Bodyguard	30.09.2025	500 p	Event
29	100 Years of Rashtriya Swayamsevak Sangh	01.10.2025	500 p	Event
30	Military Nursing Service	01.10.2025	500 p	Institution
31	Sitaram Maroo	11.10.2025	500 p	Personality
32	70th Anniversary of the Establishment of Diplomatic Relations Between India and Mongolia	14.10.2025	5000 p, 5000 p	Joint Issue
33	New Mangalore Port Authority	15.10.2025	500 p	Institution
34	80 Years of the United Nations	24.10.2025	500 p	Event
35	150th Birth Anniversary of Sardar Vallabhbhai Patel	30.10.2025	500 p	Personality
36	150 Years of Vande Mataram	07.11.2025	500 p	Event
37	150th Birth Anniversary of Acharya Jawahar Lal	16.11.2025	500 p	Personality
38	Birth Centenary of Sri Sathya Sai Baba	19.11.2025	500 p (4)	Personality
39	Platinum Jubilee of IIT Kharagpur	24.11.2025	500 p (2)	Institution
40	THE BHARAT SCOUTS AND GUIDES – DIAMOND JUBILEE	24.11.2025	500 p	Institution
41	350th Martyrdom Day of Sri Guru Tegh Bahadur Ji	25.11.2025	500 p	Personality
42	K. Vaikunth, Cinematographer	27.11.2025	500 p	Personality

SM/BS/GP/JD

 

(रिलीज़ आईडी: 2206594) आगंतुक पटल : 19