Press Information Bureau

ಪರಿಚಯ

ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆ ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲಾ ಜನರು, ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯದಲ್ಲೂ, ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮ ಆಹಾರದ ಅಗತ್ಯತೆಗಳು ಹಾಗೂ ಆಹಾರದ ಆದ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಸಾಕಷ್ಟು ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಪೌಷ್ಟಿಕ ಆಹಾರಕ್ಕೆ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು. ಇದನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಆಹಾರದ ಸಮರ್ಪಕ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಅದರ ಸಮಾನ ವಿತರಣೆಯೂ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು, ಸರ್ಕಾರವು 2007-08ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಮಿಷನ್ (NFSM) ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.ಪ್ರದೇಶ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಕತೆಯ ವರ್ಧನೆಯ ಮೂಲಕ ಭತ್ತ, ಗೋಧಿ ಮತ್ತು ಬೇಳೆಕಾಳುಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು, ಮಣ್ಣಿನ ಫಲವತ್ತತೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಕತೆಯನ್ನು ಪುನರ್‌ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು, ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಮಟ್ಟದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶಗಳಾಗಿದ್ದವು. 2014–15ರಲ್ಲಿ, ಎನ್‌ಎಫ್‌ಎಸ್‌ಎಂ ಅನ್ನು ಒರಟು ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಉತ್ಪಾದಕತೆ, ಮಣ್ಣಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ರೈತರ ಆದಾಯದ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಗಮನವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿತು.

2024–25ರಲ್ಲಿ, ಇದನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶ ಮಿಷನ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದು ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶಗಳೆರಡರ ಮೇಲೂ ದ್ವಿಮುಖ ಮಹತ್ವವವನ್ನುನೀಡುತ್ತದೆ.

ಎನ್‌ಎಫ್‌ಎಸ್‌ಎಂ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು ರೈತರಿಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ: ಬೆಳೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು, ಬೆಳೆ ಪದ್ಧತಿ ಆಧಾರಿತ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆಗಳು, ಹೊಸದಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ತಳಿಗಳು/ಹೈಬ್ರಿಡ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತ ಬೀಜಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆ, ಸಮಗ್ರ ಪೋಷಕಾಂಶ ಮತ್ತು ಕೀಟ ನಿರ್ವಹಣಾ ತಂತ್ರಗಳು, ಬೆಳೆಗಳ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಳ ಮೂಲಕ ರೈತರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಇತ್ಯಾದಿ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಮಿಷನ್ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಹಾರಧಾನ್ಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದರೆ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ 2013 ಅವುಗಳ ಸಮಾನ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಯಿದೆಯು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ (TPDS) ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇಕಡಾ 75 ರಷ್ಟರವರೆಗೆ ಮತ್ತು ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇ 50 ರಷ್ಟರವರೆಗೆ ಸಬ್ಸಿಡಿ ದರದ (ಪ್ರಸ್ತುತ ಉಚಿತ) ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹಕ್ಕನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ದುರ್ಬಲ ಕುಟುಂಬಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಒಟ್ಟಾಗಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಮಿಷನ್ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆಯು ಭಾರತದ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಬೆನ್ನೆಲುಬನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರೆ, ಇನ್ನೊಂದು ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಇವು ಉತ್ಪಾದಕತೆಯ ಲಾಭಗಳನ್ನು ಸಮಗ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಸುಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಭದ್ರತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತವೆ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ ಮತ್ತು ಟಿಡಿಪಿಎಸ್‌

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ, 2013, ರ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಯೆಂದರೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇ.75ರಷ್ಟು ರಷ್ಟರವರೆಗೆ ಮತ್ತು ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ  ಶೇ 50 ರಷ್ಟರವರೆಗೆ ಆಹಾರದ ಅಗತ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದು. 2011ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಇದು 81.35 ಕೋಟಿ ಜನರಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ.

ಅಂತ್ಯೋದಯ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ ಕುಟುಂಬಗಳು, ಯಾರು ಅತ್ಯಂತ ಬಡವರಾಗಿದ್ದಾರೆಯೋ, ಅವರು ಅಂತ್ಯೋದಯ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ ಕುಟುಂಬಗಳು, ಯಾರು ಅತ್ಯಂತ ಬಡವರಾಗಿದ್ದಾರೆಯೋ, ಅವರು ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು ಪ್ರತಿ ಮನೆಗೆ 35 ಕೆಜಿ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಆದ್ಯತಾ ಕುಟುಂಬಗಳು ಕಾಯಿದೆಯ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ-I ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸಿದ ಏಕರೂಪದ ಸಬ್ಸಿಡಿ ದರದಲ್ಲಿ (ಪ್ರಸ್ತುತ ಉಚಿತವಾಗಿ) ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು 5 ಕೆಜಿ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ (NFSA) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, 2023ರ ಜನವರಿ 1 ರಿಂದ ಅಂತ್ಯೋದಯ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ  ಕುಟುಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಆದ್ಯತಾ ಕುಟುಂಬಗಳ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತ್ತು. ಈ ಉಚಿತ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ವಿತರಣಾ ಅವಧಿಯನ್ನು 2024ರ ಜನವರಿ 1 ರಿಂದ ಐದು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಅಂದಾಜು ₹11.80 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಹಣಕಾಸು ವೆಚ್ಚವಾಗಲಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವೇ ಭರಿಸಲಿದೆ.

ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2025 ರವರೆಗೆ, 78.90 ಕೋಟಿ ಫಲಾನುಭವಿಗಳು ಈ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅರ್ಹ ಕುಟುಂಬಗಳು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ  ಮೂಲಕ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಕಾಯಿದೆಯು ಜನರಿಗೆ ಘನತೆಯ ಜೀವನ ನಡೆಸಲು ಕೈಗೆಟುಕುವ ದರದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಆಹಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಮಾನವ ಜೀವನ ಚಕ್ರದ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಯಿದೆಯು ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಸುಮಾರು ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ, ಅಂದರೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇ.75 ರಷ್ಟರವರೆಗೆ ಮತ್ತು ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇ.50 ರಷ್ಟರವರೆಗೆ ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇವರು ಕಾಯಿದೆಯ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ-I ರಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳಾದ ಅಕ್ಕಿ/ಗೋಧಿ/ಒರಟು ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಗರ್ಭಿಣಿ ಮಹಿಳೆಯರು, ಹಾಲುಣಿಸುವ ತಾಯಂದಿರು ಮತ್ತು 6 ತಿಂಗಳಿಂದ 14 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಮಕ್ಕಳು ಸಮಗ್ರ ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಿಎಂ-ಪೋಷಣ್ ಯೋಜನೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಗದಿತ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಮಾನದಂಡಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಊಟ ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. 6 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗರ್ಭಿಣಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಹಾಲುಣಿಸುವ ತಾಯಂದಿರು ಗರ್ಭಾವಸ್ಥೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವೇತನ ನಷ್ಟವನ್ನು ಭಾಗಶಃ ಸರಿದೂಗಿಸಲು ಮತ್ತು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ₹6,000 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇಲ್ಲದ ನಗದು ಮಾತೃತ್ವ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಮತ್ತಷ್ಟು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಲ್ಲಿ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ, ಸರ್ಕಾರವು ದಿನಾಂಕ 25.01.2023 ರ ಅಧಿಸೂಚನೆಯ ಮೂಲಕ ಕಾಯಿದೆಯ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ-II ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸಿದ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದೆ.

ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ (TPDS) ಪಾತ್ರ

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು ಉದ್ದೇಶಿತ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ತಲುಪುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (TPDS)ಯು ಸಬ್ಸಿಡಿ ದರದ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುವ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಜಂಟಿ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ:

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳ ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಆಹಾರ ನಿಗಮದ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಡಿಪೋಗಳಿಗೆ ಅವುಗಳ ಸಾಗಣೆಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರವಾಗಿರುತ್ತವೆ.

ರಾಜ್ಯದೊಳಗಿನ ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು, ಅರ್ಹ ಫಲಾನುಭವಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು, ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು, ಸಮರ್ಥ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಲು ನ್ಯಾಯಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುವುದು.

ಈ ಚೌಕಟ್ಟು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ, ಅರ್ಹ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಡವರು ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲರಿಗೆ, ಹೆಚ್ಚು ಸಬ್ಸಿಡಿ ದರದ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ಕಾಯಿದೆಯು ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾದ ಕುಟುಂಬಗಳ ಎರಡು ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ:

ಅಂತ್ಯೋದಯ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ ಕುಟುಂಬಗಳು: ಈ ಕುಟುಂಬಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಬಡವರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಬಡವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಎಎವೈ ಕುಟುಂಬಗಳು ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು ಪ್ರತಿ ಮನೆಗೆ 35 ಕೆಜಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಆದ್ಯತಾ ಕುಟುಂಬಗಳು: ಈ ಕುಟುಂಬಗಳು ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ 5 ಕೆಜಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, 2023ರ ಜನವರಿ 1 ರಿಂದ ಅಂತ್ಯೋದಯ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ ಕುಟುಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಆದ್ಯತಾ ಕುಟುಂಬಗಳ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತ್ತು. ಈ ಉಚಿತ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ವಿತರಣಾ ಅವಧಿಯನ್ನು 2024ರ ಜನವರಿ 1 ರಿಂದ ಐದು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಅಂದಾಜು ₹11.80 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಹಣಕಾಸು ವೆಚ್ಚವಾಗಲಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವೇ ಭರಿಸಲಿದೆ.

ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಟಿಡಿಪಿಎಸ್‌  ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಫಲಾನುಭವಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ

ಟಿಪಿಡಿಎಸ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಆದೇಶ 2015ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆಯು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುವ ನಿರಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಅರ್ಹವಲ್ಲದ, ನಕಲಿ ಅಥವಾ ನಕಲು ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿ, ಅರ್ಹ ಕುಟುಂಬಗಳು ಮಾತ್ರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ. ನವೀಕರಿಸಿದ ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮತ್ತು ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಈ ಕಾಯಿದೆಯು ದುರ್ಬಲ ಮತ್ತು ನಿರ್ಗತಿಕ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಅರ್ಹ ಫಲಾನುಭವಿಗಳನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ.

ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಸರ್ಕಾರಿ ಉಪಕ್ರಮಗಳು

ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗರೀಬ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ

ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೋವಿಡ್‌-19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಅಡೆತಡೆಗಳಿಂದ ಬಡವರು ಮತ್ತು ನಿರ್ಗತಿಕರು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗರೀಬ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಏಳು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಪಿಎಂಜಿಕೆಎವೈ ಯ ಏಳನೇ ಹಂತವು 31.12.2022 ರವರೆಗೆ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿತ್ತು.

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಬಡ ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಹೊರೆಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು, ಹಾಗೂ ಬಡವರ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಇರುವ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ದೇಶಾದ್ಯಂತದ ಏಕರೂಪತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಲು, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗರೀಬ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 2023ರ ಜನವರಿ 1 ರಿಂದ ಅಂತ್ಯೋದಯ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ ಕುಟುಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಆದ್ಯತಾ ಕುಟುಂಬಗಳ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತ್ತು. ಈ ಉಚಿತ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ವಿತರಣಾ ಅವಧಿಯನ್ನು 2024ರ ಜನವರಿ 1 ರಿಂದ ಐದು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಅಂದಾಜು ₹11.80 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಹಣಕಾಸು ವೆಚ್ಚವಾಗಲಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವೇ ಭರಿಸಲಿದೆ.

ಅಕ್ಕಿ ಬಲವರ್ಧನೆಯ ಉಪಕ್ರಮ

ತನ್ನ ಜನರಿಗೆ ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳ ಸೇವನೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರಂತರ ಆದ್ಯತೆಯಾಗಿದೆ. ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಇಲಾಖೆಯು ಈ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದು, ದೇಶದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.

ಇಲಾಖೆಯು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಿ ಬಲವರ್ಧನೆ ಉಪಕ್ರಮವೂ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಅಗತ್ಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಆಹಾರಗಳನ್ನು ಬಲವರ್ಧನೆ ಮಾಡುವುದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳ ಕೊರತೆಯ ಹೊರೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ, ಸುರಕ್ಷಿತ, ವೆಚ್ಚ-ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಮತ್ತು ಪುರಾವೆ ಆಧಾರಿತ ಪೂರಕ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿದೆ.

ಭಾರತದ ಸುಮಾರು ಶೇ. 65ರಷ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಅಕ್ಕಿಯು ಮುಖ್ಯ ಆಹಾರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು 2019 ರಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಿ ಬಲವರ್ಧನೆಯ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. 2021 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ 75ನೇ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದಿನಾಚರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಶ್ರೀ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಸರ್ಕಾರದ ಆಹಾರ ಆಧಾರಿತ ಯೋಜನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ 2024 ರ ವೇಳೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಬಡ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲ ವರ್ಗದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಬಲವರ್ಧಿತ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು.

ಬಲವರ್ಧಿತ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು, ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಕ್ಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಶೇ 1 ರಷ್ಟು ತೂಕದ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಹೊರತೆಗೆದ ಪೌಷ್ಟಿಕ ಅಕ್ಕಿ ಕರ್ನಲ್‌ಗಳನ್ನು ಮಿಶ್ರಣ ಮಾಡಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಎಫ್‌ಆರ್‌ಕೆಳಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳಾದ ಕಬ್ಬಿಣ, ಫೋಲಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ವಿಟಮಿನ್ ಬಿ12 ಇರುತ್ತವೆ. ಇವು ಗಾತ್ರ, ಆಕಾರ ಮತ್ತು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಕ್ಕಿಯಂತೆಯೇ ಅದೇ ಪರಿಮಳ, ರುಚಿ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಿ ಬಲವರ್ಧನೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರವು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ, ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸುವುದು, ಅಗತ್ಯ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದು, ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನಂತರ ವಿಸ್ತರಿಸುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಯೋಜನೆಯ ಜೀವನಚಕ್ರದ ಮೂಲಕ ಸಾಗಿದೆ.

ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು: ಹಂತ I (2021-22): ಸಮಗ್ರ ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೇವೆಗಳು (ICDS) ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಪೋಷಣ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಹಂತ II (2022-23): ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆ ಹೆಚ್ಚಿರುವ 269 ಆಕಾಂಕ್ಷಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಹೊರೆಯಿರುವ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಐಸಿಡಿಎಸ್‌, ಪಿಎಂ ಪೋಷಣ್‌, ಮತ್ತು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಹಂತ III (2023-24): ಟಿಪಿಡಿಎಸ್‌ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು.

ಮಾರ್ಚ್ 2024 ರ ವೇಳೆಗೆ, ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಎಂಜಿಕೆಎವೈ, ಐಸಿಡಿಎಸ್, ಪಿಎಂ-ಪೋಷಣ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಎಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಯೋಜನೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡಿದ ಶೇ.100 ರಷ್ಟು ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಬಲವರ್ಧನೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್‌ನ ಅನುಮೋದನೆಯೊಂದಿಗೆ, 2028 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ವರೆಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಯೋಜನೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಲವರ್ಧಿತ ಅಕ್ಕಿಯ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಸಂಪೂರ್ಣ ₹17,082 ಕೋಟಿ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗರೀಬ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವೇ ಭರಿಸಲಿದೆ.

ನೇರ ಫಲಾನುಭವಿ ವರ್ಗಾವಣೆ (ಡಿಬಿಟಿ)

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ (ಯು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದೆ. ಅಂತಹ ಒಂದು ಸುಧಾರಣೆಯೆಂದರೆ ಆಹಾರ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ನೇರ ಫಲಾನುಭವಿ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನ. ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳ ಭೌತಿಕ ಚಲನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು, ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ಆಹಾರ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು, ಆಹಾರದ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು, ಸೋರಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು, ಗುರಿಯಾಗಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸರ್ಕಾರವು 'ಆಹಾರ ಸಬ್ಸಿಡಿಯ ನಗದು ವರ್ಗಾವಣೆ ನಿಯಮಗಳು, 2015' ಅನ್ನು 2015ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧಿಸೂಚಿಸಿತು.

ಆಹಾರ ಸಬ್ಸಿಡಿ ನಗದು ವರ್ಗಾವಣೆ ನಿಯಮಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನ, ಆಗಸ್ಟ್ 2015

ಯೋಜನೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನದ ವಿವರಗಳು

• ಈ ಯೋಜನೆಯು ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಐಚ್ಛಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
• ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಲಿಖಿತ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ 'ಗುರುತಿಸಲಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ' ಇದು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
• ಒಳಗೊಳ್ಳದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಟಿಪಿಡಿಎಸ್ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ವಿತರಣೆ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ.

ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ನೇರ ನಗದು ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಜಾರಿ

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2015: ಚಂಡೀಗಢ ಮತ್ತು ಪುದುಚೇರಿ (ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭ.

ಮಾರ್ಚ್ 2016: ದಮನ್ ಮತ್ತು ದಿಯು (DNH&DD) ಪ್ರದೇಶದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಜಾರಿ.

ಈ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆಯು ನಗದು ವರ್ಗಾವಣೆ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ:

• ಸಬ್ಸಿಡಿಗೆ ಸಮನಾದ ನಗದು ಮೊತ್ತವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಇದು ಅರ್ಹ ಕುಟುಂಬಗಳು ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಿಂದ  ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಸಮಗ್ರ ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ  ಯೋಜನೆಗಳು

ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯವು ಗೋಧಿ ಆಧಾರಿತ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮತ್ತು ಹದಿಹರೆಯದ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಯೋಜನೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸುತ್ತದೆ. 6 ತಿಂಗಳಿಂದ 59 ತಿಂಗಳವರೆಗಿನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ, ಗರ್ಭಿಣಿ ಮತ್ತು ಹಾಲುಣಿಸುವ ತಾಯಂದಿರಿಗೆ, ಹಾಗೂ 14 ರಿಂದ 18 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಹದಿಹರೆಯದ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ, ಐಸಿಡಿಎಸ್ ಮೂಲಕ ಬಿಸಿ ಊಟ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ಮನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಪಡಿತರ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೂರಕ ಪೌಷ್ಟಿಕ ಆಹಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷ 2024-25 ಕ್ಕಾಗಿ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೆ: 26.46 ಲಕ್ಷ ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಟನ್‌ (LMT) ಅಕ್ಕಿ, ಗೋಧಿ ಮತ್ತು ಒರಟು ಧಾನ್ಯಗಳು.

ಪಿಎಂ ಪೋಷಣ್  ಯೋಜನೆ (ಪೋಷಣ್‌ ಶಕ್ತಿ ನಿರ್ಮಾಣ್‌)

ಪಿಎಂ ಪೋಷಣ್ ಯೋಜನೆಯು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಸಿವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುದಾನಿತ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿನ ಮಕ್ಕಳ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಹಿಂದುಳಿದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತ ಹಾಜರಾತಿಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, 14 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಪೌಷ್ಟಿಕ ಬಿಸಿಯಾದ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಊಟವನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಊಟವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಇದು ಉತ್ತಮ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ, ಶಾಲಾ ಹಾಜರಾತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಕೆಯ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ. ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷ 2024-25 ಕ್ಕಾಗಿ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೆ: 22.96 ಲಕ್ಷ ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಟನ್‌ ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಗೋಧಿ.

ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರ ಒಂದು ಪಡಿತರ ಚೀಟಿ

ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರ ಒಂದು ಪಡಿತರ ಚೀಟಿ ಯೋಜನೆಯು ಎಲ್ಲಾ 36 ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು 81 ಕೋಟಿ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಪಡಿತರ ಚೀಟಿ/ಆಧಾರ್ ಕಾರ್ಡ್ ಬಳಸಿ, ಇ-ಪಿಓಎಸ್ ಸಾಧನದಲ್ಲಿ ಬಯೋಮೆಟ್ರಿಕ್ ದೃಢೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ದೇಶದ ಯಾವುದೇ ನ್ಯಾಯಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿಯಿಂದ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅಧಿಕಾರ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಒಎನ್‌ಒಆರ್‌ಸಿ ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳ ನಕಲನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದಲೂ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2025 ರವರೆಗೆ ಸುಮಾರು 191 ಕೋಟಿ ಪೋರ್ಟೆಬಿಲಿಟಿ ವಹಿವಾಟುಗಳು (ಅಂತರ-ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಅಂತರ್-ರಾಜ್ಯ) ದಾಖಲಾಗಿವೆ.

ನಮೂನೆಯ ಕೊನೆಯ ಭಾಗ

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಪಿಡಿಎಸ್‌) ಮತ್ತು ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮಾರಾಟ ಯೋಜನೆ (ದೇಶಿಯ)

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕೈಗೆಟುಕುವ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಭಾವದ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿದೆ. ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಪಿಡಿಎಸ್‌ ದೇಶದ ಆಹಾರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ನೀತಿಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಚಾಲಿತ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಮೂಲಕ ಪಿಡಿಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ ದಕ್ಷತೆ, ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದಾಯಿತ್ವವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಫಲಿತಾಂಶಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ:ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳು/ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ 100% ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣ. ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳ 99.9% ಆಧಾರ್ ಜೋಡಣೆ. ಸಬ್ಸಿಡಿ ದರದ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ಪಾರದರ್ಶಕ, ಬಯೋಮೆಟ್ರಿಕ್/ಆಧಾರ್-ದೃಢೀಕೃತ ವಿತರಣೆಗಾಗಿ, ಸುಮಾರು 99.6% (5.43 ಲಕ್ಷ ನ್ಯಾಯಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ 5.41 ಲಕ್ಷ) ನ್ಯಾಯಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿಗಳ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ (ePoS ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ). ಇದಲ್ಲದೆ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು, ಹಣದುಬ್ಬರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ಕೈಗೆಟುಕುವ ದರವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು (ಗೋಧಿ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಿ) ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮಾರಾಟ ಯೋಜನೆ (ದೇಶೀಯ) ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇದು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ:

· ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು

· ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹಣದುಬ್ಬರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು

· ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು

· ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಕೈಗೆಟುಕುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು

ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮಾರಾಟ ಯೋಜನೆ (ದೇಶೀಯ) (OMSS-D) ನೀತಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಸಬ್ಸಿಡಿ ದರದಲ್ಲಿ ಗೋಧಿ ಹಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಭಾರತ್ ಆಟಾ ಮತ್ತು ಭಾರತ್ ರೈಸ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳ ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ದಾಸ್ತಾನು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೆ

ಗೋಧಿ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಿಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಆಹಾರ ನಿಗಮ (FCI) ದಿಂದ ಕನಿಷ್ಠ ಬೆಂಬಲ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯು ಧಾನ್ಯಗಳು 'ನ್ಯಾಯಯುತ ಸರಾಸರಿ ಗುಣಮಟ್ಟದ,  ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ದಾಸ್ತಾನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ ಹಾಗೂ ಇತರ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರತಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಋತುವಿನ ಮೊದಲು, ಸಂಗ್ರಹಣೆಯು ಎರಡು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ನಡೆಯುತ್ತದೆ:

• ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ನೇರವಾಗಿ ಭತ್ತ/ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಗೋಧಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ದಾಸ್ತಾನು ಮಾಡಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯಿದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿತರಣೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ರಾಜ್ಯದ ಹಂಚಿಕೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿರುವ ಯಾವುದೇ ದಾಸ್ತಾನುಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಆಹಾರ ನಿಗಮಕ್ಕೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ಆಹಾರ ನಿಗಮ ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ದಾಸ್ತಾನು ಮತ್ತು ವಿತರಣೆಗಾಗಿ ಎಫ್‌ಸಿಐಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸುತ್ತವೆ. ನಂತರ ಈ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯದೊಳಗೆ ವಿತರಿಸಲು ಅಥವಾ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಈ ಎರಡೂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ರೈತರ ಆದಾಯಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುತ್ತಾ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣೆಗಾಗಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತವೆ.

ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಸರ್ಕಾರವು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬೆನ್ನೆಲುಬಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಒಂದು ಕೇಂದ್ರೀಯ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಜುಲೈ 1, 2025 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಈ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ 377.83 ಲಕ್ಷ ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಟನ್‌ (LMT) ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು 358.78 LMT ಗೋಧಿ ದಾಸ್ತಾನು ಇತ್ತು. ಇದು ನಿಗದಿತ ದಾಸ್ತಾನು ಮಾನದಂಡಗಳಾದ ಅಕ್ಕಿಗೆ 135.40 ಎಲ್‌ಎಂಟಿ ಮತ್ತು ಗೋಧಿಗೆ 275.80 ಎಲ್‌ಎಂಟಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಇದೆ. ಈ ದಾಸ್ತಾನುಗಳು ಮೊದಲಿಗೆ ಎನ್‌ಎಫ್‌ಎಸ್‌ಎ/ಪಿಎಂಜಿಕೆಎವೈ, ಇತರ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಪತ್ತುಗಳು ಅಥವಾ ಹಬ್ಬಗಳಿಗಾಗಿನ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆಹಾರಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮಾರಾಟ ಯೋಜನೆ-ದೇಶೀಯ ಮೂಲಕ ವಿಲೇವಾರಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅರ್ಹ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಮಾನವೀಯ ನೆರವನ್ನು ವಿದೇಶಾಂಗ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯದ ಮೂಲಕ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅನುದಾನವಾಗಿ ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಬೆಂಬಲ ಬೆಲೆ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳಾದ ಭತ್ತ ಮತ್ತು ಗೋಧಿಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯು ದೇಶದ ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ಸ್ತಂಭವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ರೈತರು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಭೌತಿಕ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರತೆ ಹಾಗೂ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಖಾರಿಫ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಋತು 2024-25 ರಲ್ಲಿ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2025 ರವರೆಗೆ, ಭತ್ತದ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯು 813.88 ಲಕ್ಷ ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಟನ್‌ಗಳನ್ನು ತಲುಪಿದೆ. ಇದರ ಮೌಲ್ಯ ₹1.9 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು 1.15 ಕೋಟಿ ರೈತರಿಗೆ ಎಂಎಸ್‌ಪಿಯ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ರಬಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಋತು 2024-25 ರಲ್ಲಿ, 266.05 ಎಲ್‌ಎಂಟಿ ಗೋಧಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಮೌಲ್ಯ ₹60,526.80 ಕೋಟಿ ಆಗಿದ್ದು, ಇದರಿಂದ 22.49 ಲಕ್ಷ ರೈತರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನವಾಗಿದೆ. ಆರ್‌ಎಂಎಸ್‌ 2025-26 ರಲ್ಲಿ (ಆಗಸ್ಟ್ 11, 2025 ರವರೆಗೆ), 300.35 ಎಲ್‌ಎಂಟಿ ಗೋಧಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಮೌಲ್ಯ ₹72,834.15 ಕೋಟಿ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು 25.13 ಲಕ್ಷ ರೈತರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯ್ದೆಯ (ಎನ್. ಎಫ್. ಎಸ್. ಎ.) ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳ ಸಮಯೋಚಿತ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಎನ್. ಎಫ್. ಎಸ್. ಎ. ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳ ಒಟ್ಟು ವಾರ್ಷಿಕ ಹಂಚಿಕೆಯು ಜುಲೈ 2025ರ ವೇಳೆಗೆ 18,498.94 ಸಾವಿರ ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟಿತ್ತು ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 2024-25 ಇದು 55,493.044 ಸಾವಿರ ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟಿತ್ತು.

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ (ಪಿ. ಡಿ. ಎಸ್.) ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ರಮಗಳು

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (PDS) ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಕೈಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳು (ಕ್ರಮಗಳು):

ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣ: ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳು ಮತ್ತು ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ದತ್ತಸಂಚಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ (100%) ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ಕುಂದುಕೊರತೆ ಪರಿಹಾರ: ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಪೋರ್ಟಲ್, ಆನ್ಲೈನ್ ಕುಂದುಕೊರತೆ ಪರಿಹಾರ ಸೌಲಭ್ಯ ಮತ್ತು ಟೋಲ್-ಫ್ರೀ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ. ಆನ್ಲೈನ್ ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆ ಸರಪಳಿ

ನಿರ್ವಹಣೆ: ಡಿಬಿಟಿ ನೇರ ಪ್ರಯೋಜನ ನಗದು ವರ್ಗಾವಣೆ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಚಂಡೀಗಢ, ಪುದುಚೇರಿ ಮತ್ತು ದಾದ್ರಾ ಮತ್ತು ನಗರ ಹವೇಲಿಯ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆನ್ಲೈನ್ ಹಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, 31 ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೂರೈಕೆ ಸರಪಳಿ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಆಧಾರ ಜೋಡಣೆ: ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರು ಶೇ.99.9ರಷ್ಟು ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳನ್ನು ಆಧಾರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ನ್ಯಾಯೋಚಿತ ಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿಗಳ (ಎಫ್. ಪಿ. ಎಸ್.) ಯಾಂತ್ರೀಕರಣಃ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಎಫ್. ಪಿ. ಎಸ್. ಗಳು ಈಗ ಇ. ಪಿ. ಓ. ಎಸ್. ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಎನ್. ಎಫ್. ಎಸ್. ಎ. ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕ ವಿತರಣೆಗೆ ಬಯೋಮೆಟ್ರಿಕ್/ಆಧಾರ ಆಧಾರಿತ ದೃಢೀಕರಣವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

ಒನ್ ನೇಷನ್, ಒನ್ ರೇಷನ್ ಕಾರ್ಡ್ (ಒ. ಎನ್. ಒ. ಆರ್. ಸಿ.): ಈ ಉಪಕ್ರಮವು ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿಯಾದರೂ ಪಿ. ಡಿ. ಎಸ್ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ, ಇದು ಪೋರ್ಟಬಿಲಿಟಿ ಮತ್ತು ಅನುಕೂಲತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಹಾಯವಾಣಿ ಸಂಖ್ಯೆ 1967/1800-ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ದೂರುಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಹರಿಸಲು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಿತ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಂದ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ದೂರುಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸರಣಿ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಈ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಮೂಲದಿಂದ ಪಿ. ಡಿ. ಎಸ್. ನಲ್ಲಿನ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ದುರುಪಯೋಗ ಸೇರಿದಂತೆ ದೂರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ, ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ತ ಕ್ರಮಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿತ ರಾಜ್ಯ/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ (ಪಿ. ಡಿ. ಎಸ್) ಡಿಜಿಟಲ್ ಸುಧಾರಣೆಗಳು

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ (ಪಿ. ಡಿ. ಎಸ್) ಡಿಜಿಟಲ್ ಸುಧಾರಣೆಗಳು

ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗರೀಬ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ (ಪಿಎಂಜಿಕೆಎವೈ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ಅನುಕೂಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು, ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಇಲಾಖೆ (ಡಿಎಫ್ಪಿಡಿ) 20 ಆಗಸ್ಟ್ 2024 ರಂದು ಮೇರಾ ರೇಷನ್ 2 ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಅಪ್ಗ್ರೇಡ್ ಮಾಡಲಾದ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಅರ್ಹತೆಗಳು, ಹಿಂಪಡೆಯುವ ವಿವರಗಳು ಮತ್ತು ಹತ್ತಿರದ ನ್ಯಾಯೋಚಿತ ಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿಯ (ಎಫ್ಪಿಎಸ್) ಸ್ಥಳದ ಬಗ್ಗೆ ನೈಜ-ಸಮಯದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ತಡೆರಹಿತ, ಬಳಕೆದಾರ ಸ್ನೇಹಿ ಅನುಭವಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ ಮೌಲ್ಯವರ್ಧಿತ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳ ಸೂಟ್ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈಗಾಗಲೇ 1 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಡೌನ್‌ಗಳನ್ನು ದಾಖಲಾಗಿವೆ.

ಅಣ್ಣಾ ಮಿತ್ರ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್: ಈ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ದತ್ತಾಂಶಕ್ಕೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ (ಪಿ. ಡಿ. ಎಸ್) ಕ್ಷೇತ್ರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿ (ಎಫ್. ಪಿ. ಎಸ್.) ವಿತರಕರು, ಆಹಾರ ಇನ್ಸ್ಪೆಕ್ಟರ್ಗಳು ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ಆಹಾರ ಸರಬರಾಜು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ (ಡಿ. ಎಫ್. ಎಸ್. ಒ. ಗಳು) ಕ್ಷೇತ್ರ ಮಟ್ಟದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ದಾಸ್ತಾನು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಅನುಸರಣೆ ವರದಿಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಲು ಇದನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅಣ್ಣಾ ಮಿತ್ರರ ಪ್ರಮುಖ ವಿನ್ಯಾಸದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು:

·  ಕ್ಷೇತ್ರ ಮಟ್ಟದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು, ಸ್ಟಾಕ್ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಅನುಸರಣೆ ವರದಿಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

·  ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳ ವ್ಯವಹಾರ ಸಾರಾಂಶಗಳು, ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಪಾಲುದಾರರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

·  ಪರಿಶೀಲನಾ ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ಗಳು, ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ರೇಟಿಂಗ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

·  ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದಿಂದ ನ್ಯಾಯಬೆಲೆ ಅಂಗಡಿ ಮಟ್ಟದವರೆಗೆ ಸ್ಟಾಕ್ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಯೋಜನಗಳು

ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಸ್ತಚಾಲಿತ ಕಾಗದದ ಕೆಲಸವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುತ್ತದೆ. ನೈಜ-ಸಮಯದ ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವೇಶದ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ಪಿ. ಡಿ. ಎಸ್. ಪಾಲುದಾರರನ್ನು ಒಂದೇ ಸುರಕ್ಷಿತ ಡಿಜಿಟಲ್ ವೇದಿಕೆಗೆ ತರುವ ಮೂಲಕ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ, ವೇಗ ಮತ್ತು ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಸ್ತುತ, ಅಣ್ಣಾ ಮಿತ್ರ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ 15 ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ-ಅಸ್ಸಾಂ, ಮೇಘಾಲಯ, ಮಣಿಪುರ, ಮಿಜೋರಾಂ, ಸಿಕ್ಕಿಂ, ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್ ದ್ವೀಪಗಳು, ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ, ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್, ಗೋವಾ, ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ, ದಮನ್ ಮತ್ತು ದಿಯು, ಲಡಾಖ್, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ತ್ರಿಪುರಾ-ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಇದನ್ನು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಉಪಸಂಹಾರ

ಭಾರತದ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ರಚನೆಯು ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ಸಮಾನ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುವ ಎರಡು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಿದೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗರೀಬ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ (ಪಿ. ಎಂ. ಜಿ. ಕೆ. ಎ. ವೈ.), ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಖರೀದಿ ಯೋಜನೆ (ಡಿ. ಸಿ. ಪಿ.) ಮತ್ತು ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮಾರಾಟ ಯೋಜನೆ-ದೇಶೀಯ (ಒ. ಎಂ. ಎಸ್. ಎಸ್.-ಡಿ.) ಯಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಂದ ಪೂರಕವಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯ್ದೆ (ಎನ್. ಎಫ್. ಎಸ್. ಎ.), ಸುಮಾರು 81 ಕೋಟಿ ಜನರಿಗೆ ಕೈಗೆಟಕುವ ದರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ, ಅವರು ಕೈಗೆಟಕುವ ದರದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ, ಬೆಲೆ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲ ಕುಟುಂಬಗಳು ಹಸಿವು ಮತ್ತು ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

References

World Bank

https://www.worldbank.org/en/topic/agriculture/brief/food-security-update/what-is-food-security

Ministry of Food and Public Distribution

https://www.pib.gov.in/factsheetdetails.aspx?id=148563

https://www.pib.gov.in/PressNoteDetails.aspx?NoteId=151969&ModuleId=3

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=1592269

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2098449

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2159013

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=1988732.

https://www.pib.gov.in/PressNoteDetails.aspx?NoteId=151969&ModuleId=3

https://dfpd.gov.in/implementation-of-nfsa/en

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU4518_ge2pFO.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU602_TrQ8Qc.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU4410_Jc3GA9.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU1688_G6tfjV.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU4141_ES2bf4.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU4518_ge2pFO.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU2834_fivpqa.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AS390_q5eZib.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU1781_sGYRRs.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AS242_Qrobv3.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU1763_1EKZjU.pdf?source=pqals

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU2834_fivpqa.pdf?source=pqals

https://www.nfsm.gov.in/Guidelines/NFSNM%20GUIDELINES%20APPROVED%20FY%202025-2026.pdf

https://oilseeds.dac.gov.in/doddocuments/Nodalcropsduring.pdf
https://dfpd.gov.in/procurement-policy/en
https://www.nfsm.gov.in/Guidelines/Guideline_nfsmandoilseed201819to201920.pdf
https://nfsm.gov.in/Guidelines/NFSNM%20GUIDELINES%20APPROVED%20FY%202025-2026.pdf
https://www.pib.gov.in/PressReleseDetailm.aspx?PRID=2055957

Click here to see pdf 

*****