Press Information Bureau

પરિચય

ગુજરાતમાં ગુજરાત રાજ્ય સહકારી માર્કેટિંગ ફેડરેશન લિમિટેડ (GUJCOMASOL), હિમાચલ પ્રદેશમાં લાહૌલ બટાકા ઉત્પાદક સહકારી મંડળી, ઝારખંડ મહિલા સ્વાવલંબી કુક્કુટ સહકારી સંઘ અને મહારાષ્ટ્રમાં વિઠ્ઠલરાવ શિંદે સહકારી ખાંડ મિલ કારખાના - આ સફળ સહકારી મોડેલો ભારતના સહકારી ચળવળની શક્તિ અને પહોંચનું ઉદાહરણ આપે છે.

તેમની સફળતા 1963માં સ્થપાયેલી ભારત સરકારના સહકાર મંત્રાલય હેઠળની એક વૈધાનિક સંસ્થા, રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC) દ્વારા પ્રેરિત છે. NCDCના ઉદ્દેશ્યો અને કાર્યો નીચે મુજબ છે:

• ઉત્પાદન અને ઉત્પાદકતા વધારવા અને લણણી પછીની સુવિધાઓ સ્થાપિત કરવા માટે ખેડૂત સહકારી મંડળીઓને પ્રોત્સાહન, મજબૂતી અને વિકાસ આપો.
• કૃષિ પેદાશોના પ્રક્રિયા, સંગ્રહ, કોલ્ડ ચેઇન અને માર્કેટિંગ, બીજ, ખાતર અને અન્ય કૃષિ ઇનપુટ્સના પુરવઠા જેવા ક્ષેત્રોમાં સહકારી મંડળીઓના વિકાસ માટે સમર્થન પૂરું પાડો.
• કૃષિ પહેલ ઉપરાંત, NCDC વિવિધ બિન-કૃષિ ક્ષેત્રો, જેમ કે ડેરી, પશુધન, હાથવણાટ, રેશમ ઉછેર, મરઘાં, મત્સ્યઉદ્યોગ અને અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ જેવા નબળા વર્ગો અને મહિલા સહકારી મંડળીઓમાં આવક ઉત્પન્ન કરતી સહકારી મંડળીઓને સમર્થન આપે છે.
• NCDC NCDC-પ્રાયોજિત યોજનાઓ અને NCDC દ્વારા અમલમાં મુકવામાં આવેલી ભારત સરકારની વિવિધ યોજનાઓ દ્વારા સહકારી ક્ષેત્રને તેમના આર્થિક વિકાસ અને સામાજિક ઉત્થાન માટે નાણાંકીય સહાય પૂરી પાડે છે.

વર્ષોથી, રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC)એ સતત નાણાંકીય સહાય દ્વારા ભારતના સહકારી ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવવા માટે મજબૂત અને સતત પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવી છે. કોર્પોરેશનનું વિતરણ 2014-15માં ₹5,735.51 કરોડથી વધીને 2024-25માં ₹95,182.88 કરોડ થયું છે, જે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં તેની વિસ્તરતી પહોંચ દર્શાવે છે. આ સ્થિર વૃદ્ધિને ચાલુ રાખીને, 2025-26 દરમિયાન, NCDC એ ઓક્ટોબર 2025 સુધીમાં ₹49,799.06 કરોડનું વિતરણ કર્યું છે, જે વર્તમાન નાણાંકીય વર્ષમાં મજબૂત પ્રગતિ દર્શાવે છે. વધુમાં, સમાવેશકતા અને સમાનતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, NCDC એ છેલ્લા ચાર વર્ષોમાં (નાણાંકીય વર્ષ 2021-22 થી નાણાકીય વર્ષ 2024-25) SC/ST સહકારી સંસ્થાઓને ₹57.78 કરોડની લોનનું વિતરણ કર્યું છે, જે ખાતરી કરે છે કે સહકારી વિકાસના લાભો સમાજના દરેક વર્ગ સુધી પહોંચે.

નાણાંકીય સહાયમાં આ સતત વધારા દ્વારા, NCDC એ તેના વિકાસલક્ષી પદચિહ્નનો વિસ્તાર કર્યો છે, સહકારી સંસ્થાઓને માળખાગત સુવિધાઓને અપગ્રેડ કરવામાં, મૂલ્ય શૃંખલાઓને મજબૂત કરવામાં અને ઉચ્ચ-વૃદ્ધિવાળા ક્ષેત્રોમાં વૈવિધ્યીકરણ કરવામાં મદદ કરી છે. વિતરણમાં નોંધપાત્ર વધારો માત્ર સહકારી-આગેવાની હેઠળના વિકાસ માટેની વધતી માંગને જ નહીં, પરંતુ સમયસર અને લક્ષિત ધિરાણ પૂરું પાડવા માટે NCDCની વધેલી સંસ્થાકીય ક્ષમતાને પણ પ્રતિબિંબિત કરે છે. સામૂહિક રીતે, આ હસ્તક્ષેપો ભારતમાં સમાવિષ્ટ, બજાર-સંવેદનશીલ અને આત્મનિર્ભર સહકારી ઇકોસિસ્ટમને આગળ વધારવામાં NCDCની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા દર્શાવે છે.

NCDCના સમર્પિત પ્રયાસો

રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC)એ સહકારી ક્ષેત્રના વિવિધ ક્ષેત્રોને મજબૂત કરવા અને નવીનતા, સમાવેશકતા અને આધુનિકીકરણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઘણી લક્ષિત યોજનાઓ શરૂ કરી છે.

યુવા સહકાર - સહકારી સાહસ સહાય અને નવીનતા યોજના

નાણાંકીય વર્ષ 2019-20માં શરૂ કરાયેલ, આ યોજના નવીન વિચારો સાથે નવી રચાયેલી સહકારી સંસ્થાઓને ટેકો આપીને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સહકારી સ્ટાર્ટ-અપ્સને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રચાયેલ છે. આ યોજના ઓછામાં ઓછા ત્રણ મહિનાથી કાર્યરત યુવા (યુવાન) ઉદ્યોગસાહસિક સહકારી સંસ્થાઓને પ્રોત્સાહન આપે છે. તે NCDC દ્વારા સ્થાપિત સહકારી સ્ટાર્ટ-અપ અને નવીનતા ભંડોળ સાથે જોડાયેલ છે, જે ઉત્તર-પૂર્વીય ક્ષેત્રમાં સહકારી સંસ્થાઓ, નીતિ આયોગ દ્વારા ઓળખાયેલા મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓમાં કાર્યરત સહકારી સંસ્થાઓ અને ફક્ત મહિલાઓ, અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ અથવા અપંગ વ્યક્તિઓના સભ્યો ધરાવતી સહકારી સંસ્થાઓને પ્રેફરન્શિયલ સપોર્ટ પૂરો પાડે છે.

પાત્રતા:

a) કોઈપણ પ્રકારની સહકારી જેમાં નવા, નવીન અને મૂલ્ય શૃંખલા વૃદ્ધિ પ્રોજેક્ટ્સ હોય.

b) તે ઓછાંમાં ઓછા ત્રણ મહિનાથી કાર્યરત હોવી જોઈએ.

c) તેની નેટવર્થ હકારાત્મક હોવી જોઈએ.

d) લાગુ પડતા પહેલાના કાર્યકારી વર્ષ(વર્ષો) દરમિયાન રોકડ નુકસાન ન થયું હોવું જોઈએ, અને છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં (જો સોસાયટી ત્રણ વર્ષથી વધુ સમયથી કાર્યરત હોય તો) કોઈ રોકડ નુકસાન ન થયું હોવું જોઈએ.

યુવા સહકાર યોજના હેઠળ પ્રોજેક્ટ્સ અમલમાં મૂકવા માટે 2019 થી NCDC સહાય મેળવતી સહકારી મંડળીઓની સંખ્યા નીચે મુજબ છે:

આયુષ્માન સહકાર

નાણાંકીય વર્ષ 2020-21માં શરૂ કરાયેલ, આયુષ્માન સહકાર સહકારી દ્વારા આરોગ્યસંભાળ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવવા માટે એક સર્વાંગી અભિગમ અપનાવે છે.

તેનો ઉદ્દેશ્ય સહકારી સંસ્થાઓને આમાં મદદ કરવાનો છે:

a) સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા હોસ્પિટલો/આરોગ્યસંભાળ/શિક્ષણ સુવિધાઓ દ્વારા સસ્તી અને વ્યાપક આરોગ્યસંભાળ સેવાઓ પૂરી પાડવી,.

b) સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા આયુષ સુવિધાઓને પ્રોત્સાહન આપવું,

c) રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય નીતિના ઉદ્દેશ્યોને પૂર્ણ કરવા,

d) રાષ્ટ્રીય ડિજિટલ આરોગ્ય મિશનમાં ભાગ લેવો,

e) શિક્ષણ, સેવાઓ, વીમો અને સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ સહિત વ્યાપક આરોગ્યસંભાળ સેવાઓ પૂરી પાડવી

પાત્રતા:

દેશમાં કોઈપણ રાજ્ય/બહુ-રાજ્ય સહકારી મંડળીઓ અધિનિયમ હેઠળ નોંધાયેલ કોઈપણ સહકારી સંસ્થા, જેના ઉપનિયમોમાં હોસ્પિટલ/આરોગ્યસંભાળ/આરોગ્ય શિક્ષણ સંબંધિત સેવાઓ પૂરી પાડવા માટે યોગ્ય જોગવાઈઓ છે.

નાણાંકીય વર્ષ 2024-25 સુધી આયુષ્માન સહકાર યોજના હેઠળ પ્રોજેક્ટ્સના અમલીકરણ માટે NCDC તરફથી સહાય મેળવતી સહકારી સંસ્થાઓની સંખ્યા નીચે મુજબ છે:

ડેરી સહકારી મંડળીઓ

નાણાંકીય વર્ષ 2021-22 માં શરૂ કરાયેલ, ડેરી સહકાર નવા પ્રોજેક્ટ્સ અને હાલના માળખાગત સુવિધાઓના આધુનિકીકરણ અથવા વિસ્તરણ માટે નાણાંકીય સહાય આપીને ડેરી સહકારી સંસ્થાઓને મજબૂત બનાવવાનો ઉદ્દેશ્ય છે. આ યોજના ડેરી ક્ષેત્રની પ્રવૃત્તિઓને સમર્થન આપે છે, જેમાં ગાયના વિકાસ, દૂધ પ્રાપ્તિ અને પ્રક્રિયા, ગુણવત્તા ખાતરી, મૂલ્યવર્ધન, બ્રાન્ડિંગ, પેકેજિંગ, માર્કેટિંગ, પરિવહન, સંગ્રહ અને ડેરી ઉત્પાદનોની નિકાસનો સમાવેશ થાય છે.

વધુમાં, NCDC નવીનીકરણીય ઉર્જા અપનાવવા, ICT સોલ્યુશન્સ, પશુ આહાર અને પૂરક ઉત્પાદન, સંશોધન અને વિકાસ, પેકેજિંગ સામગ્રી ઉત્પાદન, ડેરી સાધનો અને મશીનરીનું ઉત્પાદન, ડેરી સંબંધિત જાળવણી સેવાઓ, પશુચિકિત્સા દવાઓનું ઉત્પાદન, પશુચિકિત્સા આરોગ્યસંભાળ સેવાઓની ડિલિવરી, તેમજ પશુચિકિત્સા/ડેરી શિક્ષણમાં શિક્ષણ અને ક્ષમતા વિકાસ જેવી વિવિધ સંબંધિત સેવાઓ અને સક્ષમ પ્રવૃત્તિઓને નાણાંકીય સહાય પૂરી પાડે છે.

પાત્રતા:

દેશના કોઈપણ રાજ્ય/બહુ-રાજ્ય સહકારી મંડળીઓ અધિનિયમ હેઠળ નોંધાયેલ કોઈપણ સહકારી મંડળી, જેમાં પેટા-નિયમોમાં યોગ્ય જોગવાઈ હોય.

સહકાર હેઠળ મંજૂર અને વિતરિત સહાય (31.10.2021થી ) 2024-25 સુધી:

ડિજિટલ સહકાર

આ યોજના, 2021-22થી કાર્યરત, ડિજિટલ ઇન્ડિયાના વિઝન સાથે સુસંગત છે. તે ડિજિટલી સશક્ત સહકારી સંસ્થાઓને પ્રોત્સાહન આપવા, વધુ સારી ધિરાણ ઍક્સેસ સુનિશ્ચિત કરવા અને સરકારી અનુદાન, સબસિડી અને પ્રોત્સાહનો સાથે સીમલેસ જોડાણોને સરળ બનાવવા માટે નાણાંકીય અને તકનીકી સહાય પૂરી પાડે છે.

પાત્રતા:

કોઈપણ રાજ્ય/બહુ-રાજ્ય સહકારી મંડળીઓ અધિનિયમ હેઠળ નોંધાયેલ કોઈપણ સહકારી આ યોજના હેઠળ નાણાંકીય સહાય માટે પાત્ર છે. FPO, FFPO અને સંઘીય SHG સહકારી સંસ્થાઓ પણ પાત્ર છે. NCDC સહકારી સંસ્થાઓને સીધી અથવા રાજ્ય સરકારો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ વહીવટ દ્વારા સહાય પૂરી પાડે છે.

લાંબા ગાળાની ખેડૂત મૂડી સહકાર યોજના

2022-23માં શરૂ કરાયેલ લાંબા ગાળાની ખેડૂત મૂડી સહકાર યોજના, કૃષિ ધિરાણ સહકારી સંસ્થાઓને લાંબા ગાળાની નાણાંકીય સહાય પૂરી પાડે છે. આ તેમને NCDCના આદેશ હેઠળ આવતી કૃષિ પ્રવૃત્તિઓ, માલ અને સેવાઓની વિશાળ શ્રેણી માટે ધિરાણ પૂરું પાડવા સક્ષમ બનાવે છે:

પાત્રતા:

નીચેના પ્રકારની કૃષિ ધિરાણ સહકારી મંડળીઓ આ યોજના હેઠળ NCDC લોન માટે પાત્ર રહેશે:

2024-25 સુધી લાંબા ગાળાની ખેડૂત મૂડી સહકારી યોજના હેઠળ મંજૂર અને વિતરિત સહાય:

મહિલા સહકારી સંસ્થાઓને ટેકો

આ ઉપરાંત, રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC) મહિલા સહકારી સંસ્થાઓ માટે ખાસ યોજનાઓ પણ અમલમાં મૂકી રહી છે: a. સ્વયં શક્તિ સહકાર યોજના, અને b. નંદિની સહકાર યોજના. આ પહેલ મહિલાઓને સશક્તિકરણ અને ગ્રામીણ આર્થિક વિકાસમાં તેમના યોગદાનને મજબૂત બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

સ્વયં શક્તિ સહકાર યોજના

નાણાંકીય વર્ષ 2022-23માં શરૂ કરાયેલી, આ યોજના કૃષિ ધિરાણ સહકારી સંસ્થાઓને મહિલા સ્વ-સહાય જૂથો (SHGs)ને લોન અને એડવાન્સિસ પ્રદાન કરવા માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડે છે. આ યોજના હેઠળ, પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (PACS), જિલ્લા કેન્દ્રીય સહકારી બેંકો (DCCBs), રાજ્ય સહકારી બેંકો (STCBs), અને SHG ફેડરેશન સહકારી મંડળીઓ/સહકારી ફેડરેશન NCDC પાસેથી લોન મેળવવા માટે પાત્ર છે. ધિરાણની પહોંચ વધારીને, આ યોજના ગ્રામીણ આર્થિક પ્રવૃત્તિઓમાં મહિલાઓની ભાગીદારીને મજબૂત બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

નંદિની સહકાર

તેનો હેતુ સહકારી સંસ્થાઓમાં મહિલાઓની ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપીને સશક્ત બનાવવાનો છે. આ યોજના મહિલા સંચાલિત સહકારી સંસ્થાઓને વ્યવસાય આયોજન, ઉદ્યોગસાહસિક વિકાસ, ક્ષમતા નિર્માણ અને અન્ય સરકારી યોજનાઓમાંથી લોન, સબસિડી અને વ્યાજ સહાય દ્વારા નાણાંની સુલભતા પૂરી પાડીને ટેકો આપે છે. આ યોજના નાણાકીય વર્ષ 2020-21થી અમલમાં છે.

પાત્રતા:

દેશમાં કોઈપણ રાજ્ય/બહુ-રાજ્ય સહકારી મંડળીઓ અધિનિયમ હેઠળ નોંધાયેલ કોઈપણ મહિલા સહકારી પાત્ર છે. પ્રાથમિક સ્તરે ઓછામાં ઓછા 50% મહિલા સભ્યો ધરાવતી કોઈપણ સહકારી સંસ્થા પણ પાત્ર છે. નવી અને/અથવા નવીન પ્રવૃત્તિઓ સાથે સંકળાયેલા પ્રોજેક્ટ્સ માટે, ઓછામાં ઓછા ત્રણ મહિનાથી કાર્યરત મહિલા સહકારી સંસ્થાઓ પણ સહાય માટે પાત્ર છે.

રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમને ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ માટે અગાઉની કેન્દ્રીય ક્ષેત્ર યોજના

સહકારી ખાંડ મિલોને મજબૂત બનાવવા માટે NCDCને ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ યોજના હેઠળ, સરકારે 2022-23 અને 2024-25 દરમિયાન રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમને ₹1,000 કરોડની ગ્રાન્ટ પૂરી પાડી છે. આ સહાયનો ઉપયોગ કરીને, NCDC સહકારી ખાંડ મિલોને ઇથેનોલ અથવા સહ-ઉત્પાદન પ્લાન્ટ સ્થાપવા અને કાર્યકારી મૂડીની જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવા માટે ₹10,000 કરોડ સુધીની લોન પૂરી પાડે છે. લોનને વધુ સુલભ બનાવવા માટે, NCDC એ તેની ફાઇનાન્સિંગ પેટર્ન 70:30થી સુધારીને 90:10 કરી છે, જેમાં સોસાયટીઓને પ્રોજેક્ટ ખર્ચના માત્ર 10 ટકા ફાળો આપવાનો રહેશે, બાકીની રકમ NCDC દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવશે. ટર્મ લોન પરનો વ્યાજ દર પણ ઘટાડીને 8.5 ટકા કરવામાં આવ્યો છે.

આ યોજના દ્વારા, NCDCએ દેશભરની 56 સહકારી ખાંડ મિલોને ₹10,005 કરોડની નાણાંકીય સહાયનું વિતરણ કર્યું છે.

અન્ય મંત્રાલયોની યોજનાઓ

વ્યાપક ઝાંખી પૂરી પાડવા માટે, વધારાની પહેલોમાં NCDCની સંડોવણીને પ્રકાશિત કરવી મહત્વપૂર્ણ છે. કોર્પોરેશન ભારત સરકારની અનેક કેન્દ્રીય ક્ષેત્ર અને કેન્દ્રિય રીતે પ્રાયોજિત યોજનાઓ પણ લાગુ કરે છે, જે કૃષિ, બાગાયત, મત્સ્યઉદ્યોગ, ડેરી, પશુધન, ખાદ્ય પ્રક્રિયા, માર્કેટિંગ, સંગ્રહ અને કોલ્ડ ચેઇન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સહિત વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સહકારી સંસ્થાઓના એકંદર વિકાસને ટેકો આપે છે.

સહકારી ક્ષેત્રમાં તાજેતરના વિકાસ

સહકારી ક્ષેત્રના વિકાસ માટે NCDCને ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ સપોર્ટ

કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે 2025-26 થી 2028-29ના સમયગાળા માટે ₹2,000 કરોડના કુલ ખર્ચ સાથે "ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ ટુ નેશનલ કોઓપરેટિવ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન (NCDC)" નામની કેન્દ્રીય ક્ષેત્ર યોજનાને મંજૂરી આપી છે. આ યોજના હેઠળ, વાર્ષિક ₹500 કરોડ જારી કરવામાં આવશે, જેનાથી NCDC ચાર વર્ષના સમયગાળામાં ખુલ્લા બજારમાંથી આશરે ₹20,000 કરોડ એકત્ર કરવા માટે આ ગ્રાન્ટનો ઉપયોગ કરી શકશે.

આ વધેલી નાણાંકીય ક્ષમતા NCDCને નવા સાહસો સ્થાપવા, હાલના પ્લાન્ટનું વિસ્તરણ કરવા અને તેમની કાર્યકારી મૂડી જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવા માટે સહકારી સંસ્થાઓને લોન પૂરી પાડવા સક્ષમ બનાવશે. દેશભરની 13,288 સહકારી સંસ્થાઓના આશરે 29 મિલિયન સભ્યો, ડેરી, પશુધન, મત્સ્યઉદ્યોગ, ખાંડ, કાપડ, ખાદ્ય પ્રક્રિયા, વેરહાઉસિંગ અને કોલ્ડ સ્ટોરેજ, શ્રમ અને મહિલા-આગેવાની હેઠળની સહકારી સંસ્થાઓ જેવા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં, લાભ મેળવવાની અપેક્ષા છે.

રાષ્ટ્રીય સહકારી નીતિ

રાષ્ટ્રીય સહકારી નીતિ (NCP) 2025, 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારત બનવાના રાષ્ટ્રના ધ્યેયને અનુરૂપ, ભારતની સહકારી ચળવળને પુનર્જીવિત કરવા માટે એક સ્પષ્ટ દ્રષ્ટિકોણ રજૂ કરે છે. "સહકાર સમૃદ્ધિ તરફ દોરી જાય છે"ની ભાવનાથી પ્રેરિત, આ નીતિ સહકારી માળખાને મજબૂત બનાવવા, સમાવેશી આર્થિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા અને સામૂહિક ભાગીદારી દ્વારા ગ્રામીણ સમુદાયોને સશક્ત બનાવવાનો પ્રયાસ કરે છે. તે એક સહાયક કાનૂની, આર્થિક અને સંસ્થાકીય વાતાવરણ બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે જે સહકારી સંસ્થાઓને પારદર્શક, ટેકનોલોજી-આધારિત અને વ્યાવસાયિક રીતે સંચાલિત સાહસો બનવા સક્ષમ બનાવે છે. આ પહેલ રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC) દ્વારા સાત મુખ્ય સહકારી સંસ્થાઓ - IFFCO, NAFED, AMUL, KRIBHCO, NDDB, NCEL અને NABARD - સાથે મળીને અમલમાં મૂકવામાં આવી રહી છે જેથી ટકાઉ વિકાસને વેગ આપી શકાય અને સહકારી સંસ્થાઓ વચ્ચે સહકારને પ્રોત્સાહન મળે.

નિષ્કર્ષ

રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ ભારતના સહકારી વિકાસનો આધારસ્તંભ છે, જે સતત નાણાંકીય કામગીરી અને ક્ષેત્રીય સમાવેશ દ્વારા સમાવિષ્ટ આર્થિક વિકાસને આગળ ધપાવે છે. યુવા સહકાર, આયુષ્માન સહકાર, ડેરી સહકાર, ડિજિટલ સહકાર, સ્વયં શક્તિ સહકાર અને નંદિની સહકાર જેવી અસરકારક યોજનાઓના વિસ્તરણ સાથે, કૃષિ અને ડેરીથી લઈને આરોગ્યસંભાળ, ડિજિટલ સશક્તિકરણ અને મહિલા-આગેવાની હેઠળના સાહસો સુધીના વિવિધ ક્ષેત્રોને મજબૂત બનાવ્યા છે.

ખાંડ, ડેરી, મત્સ્યઉદ્યોગ અને અન્ય મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં સહકારી સંસ્થાઓને સતત સહાય સાથે, NCDC એ આત્મનિર્ભરતા અને સમાવિષ્ટ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવામાં તેની મુખ્ય ભૂમિકા દર્શાવી છે. તાજેતરની ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ યોજના અને રાષ્ટ્રીય સહકાર નીતિ 2025 પારદર્શક, ટેકનોલોજી-આધારિત અને વૈશ્વિક સ્તરે સ્પર્ધાત્મક સહકારી ક્ષેત્ર બનાવવા માટે સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને વધુ મજબૂત બનાવે છે. જેમ જેમ સહકારી સંસ્થાઓ દેશભરમાં તેમના પદચિહ્નનું વિસ્તરણ કરવાનું ચાલુ રાખે છે, તેમ તેમ સુલભ નાણાં, ક્ષમતા-નિર્માણ અને વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રીય હસ્તક્ષેપો પ્રદાન કરવામાં NCDCની ભૂમિકા મહત્વપૂર્ણ રહેશે. તેના સતત પ્રયાસો દ્વારા, NCDC માત્ર સહકારી સંસ્થાઓને સશક્ત બનાવી રહ્યું નથી પરંતુ આત્મનિર્ભરતા અને ટકાઉ ગ્રામીણ સમૃદ્ધિ તરફ ભારતની યાત્રામાં પણ નોંધપાત્ર યોગદાન આપી રહ્યું છે.

સંદર્ભ

સહકાર મંત્રાલય

https://www.ncdc.in/index.jsp

રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ

https://www.ncdc.in/index.jsp?page=successful-cooperatives

https://www.ncdc.in/documents/booklet/2609240524English-Compendium-as-on-22.05.2024.pdf

લોક સભા

https://sansad.in/getFile/loksabhaquestions/annex/185/AU4216_29yz87.pdf?source=pqals#:~:text=5.,%2C%20subsidy%2C%20incentives%2C%20etc .

રાજ્ય સભા

https://sansad.in/getFile/annex/268/AU2591_4ZHE2g.pdf?source=pqars

https://sansad.in/getFile/annex/268/AU1129_3OlIvD.pdf?source=pqars

પીઆઈબી પ્રેસ રિલીઝ

https://www.pib.gov.in/PressReleseDetailm.aspx?PRID=2152473

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2155612

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2150641

https://www.pib.gov.in/FactsheetDetails.aspx?Id=149229#:~:text=The%20National%20Cooperation%20Policy%20(NCP,driver%2C%20especially%20in%20rural%20India .

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2153188

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2150238

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2112725

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2155612

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2150641

https://www.pib.gov.in/FactsheetDetails.aspx?Id=149229

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2157873

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2082789

PDFમાં જુઓ

IJ/DK/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964@gmail.com