પરિચય

S&P ગ્લોબલે ભારતનું લાંબા ગાળાનું સોવરેન ક્રેડિટ રેટિંગ 'BBB-'થી વધારીને 'BBB' કર્યું છે, જ્યારે ટૂંકા ગાળાનું રેટિંગ 'A-3' થી વધારીને 'A-2' કર્યું છે.

સ્થિર દૃષ્ટિકોણ ભારતના મજબૂત આર્થિક મૂળભૂત સિદ્ધાંતો અને સમજદાર નીતિ વ્યવસ્થાપનમાં વિશ્વાસ દર્શાવે છે. ભારતના વધતા નાણાકીય સ્થિતિસ્થાપકતાને ધ્યાનમાં લેતા, ટ્રાન્સફર અને કન્વર્ટિબિલિટી રેટિંગને પણ 'BBB+' થી સુધારીને 'A-' કરવામાં આવ્યું છે. S&P એ છેલ્લે જાન્યુઆરી 2007માં ભારતને 'BBB-' રેટિંગ આપ્યું હતું, તેથી આ રેટિંગ અપગ્રેડ 18 વર્ષના અંતરાલ પછી કરવામાં આવ્યું છે.

આ અપગ્રેડ ભારતની મજબૂત અને સતત આર્થિક વૃદ્ધિને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જે ઉચ્ચ માળખાકીય રોકાણ, મજબૂત નાણાકીય વ્યવસ્થાપન અને ફુગાવાને નિયંત્રણમાં રાખતા મજબૂત નાણાકીય નીતિ માળખા દ્વારા સંચાલિત છે. આ દેશની વધતી જતી વૈશ્વિક પ્રતિષ્ઠા અને લાંબા ગાળાની સમૃદ્ધિ માટે સરકારની દ્રઢ પ્રતિબદ્ધતાનો પુરાવો છે.

મજબૂત આર્થિક વૃદ્ધિ ભારતના વિકાસને આગળ ધપાવી રહી છે

S&P ગ્લોબલ કહે છે કે ભારત વિશ્વના શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કરનારા અર્થતંત્રોમાંનું એક છે, જે રોગચાળા પછી મજબૂત સ્થિતિસ્થાપકતા અને સતત વૃદ્ધિ દર્શાવે છે.

રિપોર્ટ હાઇલાઇટ્સ:

નાણાકીય વર્ષ 22 અને નાણાકીય વર્ષ 24 વચ્ચે વાસ્તવિક કુલ ઘરેલુ ઉત્પાદન (GDP) વૃદ્ધિ સરેરાશ 8.8 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે, જે એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં સૌથી વધુ છે.

S&P આગામી ત્રણ વર્ષમાં વાર્ષિક GDP વૃદ્ધિ 6.8 ટકા રહેવાનો અંદાજ ધરાવે છે, જેને સરકારી દેવા-થી-GDP ગુણોત્તરમાં મધ્યસ્થતા દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે.

ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર રોકાણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને સરકારી ખર્ચની ગુણવત્તામાં સુધારો થયો છે. નાણાકીય વર્ષ 26 સુધીમાં કેન્દ્ર સરકારનો મૂડી ખર્ચ રૂ. 11.2 ટ્રિલિયન (GDP ના 3.1%) સુધી પહોંચવાની અપેક્ષા છે.

રાજ્ય સરકારો સહિત ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં કુલ જાહેર રોકાણ GDPના લગભગ 5.5 ટકા હોવાનો અંદાજ છે, જે ઘણા સમકક્ષ દેશોની તુલનામાં અથવા તેનાથી વધુ છે.

ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને કનેક્ટિવિટી રોકાણો લાંબા ગાળાના આર્થિક વિકાસને મર્યાદિત કરતી અવરોધોને દૂર કરશે તેવી અપેક્ષા છે.

નાણાકીય નીતિ સુધારાઓ, ખાસ કરીને ફુગાવાના લક્ષ્યીકરણ તરફના પરિવર્તનથી ભાવની અપેક્ષાઓ સ્થિર થઈ છે.

રાજકોષીય શિસ્તને મજબૂત બનાવવાથી વિકાસમાં વધારો થાય છે

એસ એન્ડ પી ગ્લોબલ માને છે કે ભારત સરકાર રાજકોષીય એકત્રીકરણ તરફ સ્પષ્ટ અને ક્રમિક માર્ગ અપનાવી રહી છે, જેનાથી દેશની આર્થિક સ્થિરતા અને વિશ્વસનીયતા મજબૂત બને છે.

રિપોર્ટ હાઇલાઇટ્સ:

કુલ સરકારી ખર્ચ અને આવક વચ્ચેના તફાવતને માપતી સામાન્ય સરકારી ખાધ નાણાકીય વર્ષ 29 સુધીમાં GDPના 7.3 ટકાથી ઘટીને 6.6 ટકા થવાનો અંદાજ છે.

સરકારે ચાલુ ખાતાની ખાધને વિસ્તૃત કર્યા વિના મોટા માળખાકીય રોકાણોને સફળતાપૂર્વક ધિરાણ આપ્યું છે, જેનાથી રાજકોષીય વિશ્વસનીયતા મજબૂત થઈ છે.

કેન્દ્ર સરકારની નાણાકીય વર્ષ 25 માટે કામચલાઉ રાજકોષીય ખાધ GDPના 4.8 ટકા હતી, જ્યારે કેન્દ્રીય બજેટે નાણાકીય વર્ષ 26 માટેનો લક્ષ્યાંક ઘટાડીને GDPના 4.4 ટકા કર્યો છે.

રાજ્ય સરકારની ખાધ આગામી ત્રણથી ચાર વર્ષમાં GDPના સરેરાશ 2.7 ટકા રહેવાની ધારણા છે.

કેન્દ્ર અને રાજ્ય ખાધને જોડીને, સામાન્ય સરકારી રાજકોષીય ખાધ નાણાકીય વર્ષ 29 સુધીમાં ધીમે ધીમે GDPના 6.6 ટકા થવાનો અંદાજ છે.

સામાન્ય સરકારી ધોરણે, S&P એ GDPના 7.8%ના ચોખ્ખા દેવાના ફેરફારનો અંદાજ લગાવ્યો છે, જે રોગચાળાના વર્ષો દરમિયાન નોંધાયેલા 9%-13% GDP વૃદ્ધિથી નોંધપાત્ર સુધારો છે.

ક્રેડિટ યોગ્યતા અને ફુગાવો

S&P ગ્લોબલે હાઇલાઇટ કર્યું છે કે ભારતની મજબૂત આર્થિક વૃદ્ધિ અને મજબૂત નીતિ માળખાએ ફુગાવાને નિયંત્રણમાં રાખીને દેશની ક્રેડિટ પ્રોફાઇલને મજબૂત બનાવી છે. પરિણામે, S&P એ ભારતનું સોવરેન ક્રેડિટ રેટિંગ 'BBB-' થી વધારીને 'BBB' કર્યું છે.

રિપોર્ટ હાઇલાઇટ્સ:

મજબૂત આર્થિક વિસ્તરણ ભારતના ધિરાણ ધોરણોમાં સુધારો કરી રહ્યું છે, જે આગામી બે થી ત્રણ વર્ષોમાં સતત વૃદ્ધિ માટે મજબૂત પાયો પૂરો પાડે છે.

ફુગાવાની અપેક્ષાઓનું સંચાલન કરવામાં નાણાકીય નીતિ વ્યવસ્થા વધુને વધુ અસરકારક બની રહી છે.

ભારતની બાહ્ય સ્થિતિ મજબૂત રહે છે, અને ચોખ્ખી બાહ્ય સંપત્તિ સંતુલન સામાન્ય છે.

સ્થિર સ્થાનિક માંગ અને મધ્યમ નબળા રૂપિયાને કારણે ચાલુ ખાતાની ખાધ ઓછી રહેવાની ધારણા છે, જે નિકાસ સ્પર્ધાત્મકતામાં વધારો કરે છે.

ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI)એ 2015થી ફુગાવો તેની મધ્યમ-ગાળાની લક્ષ્ય શ્રેણીમાં જાળવી રાખ્યો છે, જેનાથી તેના નાણાકીય વ્યવસ્થાપનમાં વિશ્વાસ મજબૂત થયો છે.

વૈશ્વિક ઉર્જાના ભાવમાં વધઘટ હોવા છતાં, ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંક (CPI) વૃદ્ધિ છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં સરેરાશ 5.5 ટકા રહી છે.

તાજેતરનો ફુગાવો RBI ના 2-6 ટકા લક્ષ્ય શ્રેણીના તળિયે રહ્યો છે.

તાજેતરના ડેટા સૂચવે છે કે મુખ્ય CPI ફુગાવો જુલાઈ 2025માં ઘટીને 1.6 ટકા થશે જે જૂનમાં 2.1 ટકા હતો.

ફુગાવાના દબાણને કાબુમાં રાખીને, RBIએ ફેબ્રુઆરી 2025માં નાણાકીય સરળતા ફરી શરૂ કરી, પોલિસી રેપો રેટમાં કુલ 100 બેસિસ પોઈન્ટનો ઘટાડો કરીને 5.5 ટકા કર્યો.

નિષ્કર્ષ

S&P ગ્લોબલ દ્વારા ભારતના સોવરેન ક્રેડિટ રેટિંગમાં અપગ્રેડ દેશના મજબૂત આર્થિક મૂળભૂત સિદ્ધાંતો, શિસ્તબદ્ધ રાજકોષીય વ્યવસ્થાપન અને અસરકારક નાણાકીય નીતિઓ પર ભાર મૂકે છે. તે નાણાકીય સ્થિરતા જાળવી રાખીને વૃદ્ધિ ટકાવી રાખવા, ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવા અને માળખાગત સુવિધાઓમાં રોકાણ કરવાની ભારતની ક્ષમતામાં વિશ્વાસ દર્શાવે છે. આ સિદ્ધિ લાંબા ગાળાની સમૃદ્ધિ પ્રત્યે સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે અને ભારતને વૈશ્વિક રોકાણ માટે એક સ્થિતિસ્થાપક અને આકર્ષક સ્થળ તરીકે સ્થાપિત કરે છે.

આ સુધારેલ રેટિંગ સાર્વભૌમ ઉધાર ખર્ચમાં ઘટાડો કરશે અને રોકાણકારોના વિશ્વાસને મજબૂત બનાવશે તેવી અપેક્ષા છે, જેનાથી વિદેશી મૂડી પ્રવાહમાં વધારો થશે. આ જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રના રોકાણોને ધિરાણ આપવા માટે વધુ સ્થિર વાતાવરણ બનાવશે, જેનાથી આવનારા વર્ષોમાં માળખાગત વિકાસ, રોજગાર સર્જન અને મેક્રોઇકોનોમિક વૃદ્ધિને વેગ મળશે.

સંદર્ભ:

નાણા મંત્રાલય:

• https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2156501

એસ એન્ડ પી ગ્લોબલ:

• https://www.spglobal.com/ratings/en/regulatory/article/-/view/sourceId/10011703
• https://www.spglobal.com/ratings/en/regulatory/article/-/view/sourceId/504352

PDF જોવા માટે અહીં ક્લિક કરો

 

SM/NP/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com

(Release ID: 2157386) Visitor Counter : 6